HIV đang có xu hướng trẻ hoá, 88% ca nhiễm mới là nam giới
Trong năm 2024, cả nước ghi nhận hơn 13.000 trường hợp HIV mới, giảm 56% so với năm 2010. Tính đến tháng 6/2025, Việt Nam có khoảng 267.455 người nhiễm HIV, trong đó 250.496 người còn sống.
Riêng tại TPHCM, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM (HCDC) cho biết, thành phố đã phát hiện 89.412 trường hợp nhiễm HIV, có 14.418 người tử vong và 53.337 người đang được quản lý y tế.
Theo xu hướng dịch bệnh, nhóm tuổi 16–29 chiếm 37,7% và nhóm 30–39 chiếm 31,5% trong tổng số ca nhiễm mới.
Tại TPHCM, nhóm 15–29 tuổi chiếm 44%, còn nhóm 30–39 tuổi chiếm 31%. Số liệu cho thấy dịch HIV đang có xu hướng trẻ hóa.
HIV đang có xu hướng trẻ hoá. Hình minh hoạ.
Đáng chú ý, 88% ca nhiễm mới tại TPHCM là nam giới, trong đó 76% lây qua quan hệ tình dục không an toàn. Giám sát trọng điểm cho thấy, tỷ lệ nhiễm ở nhóm nghiện chích ma túy năm 2023 là 4,67%, nhóm phụ nữ bán dâm năm 2024 là 1,67%, trong khi nhóm nam quan hệ đồng giới (MSM) đạt 5%, giảm mạnh so với 12,3% năm 2022.
Trong năm 2024, TPHCM đã triển khai nhiều biện pháp phòng ngừa và điều trị. Theo đó, đã có 374.562 lượt xét nghiệm HIV được thực hiện, phát hiện 4.087 ca dương tính mới; 93,4% người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ dự phòng; 39 cơ sở PrEP cung cấp cho 27.585 khách hàng, đạt 110% kế hoạch; điều trị Methadone duy trì cho 3.183 bệnh nhân, đạt 74% chỉ tiêu. Hiện có 47.584 bệnh nhân đang điều trị bằng ARV hằng ngày, đạt 97% kế hoạch, trong đó 99% có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế.
Tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con được khống chế ở mức 0,26%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu quốc gia dưới 2%. Thành phố cũng mở rộng điều trị viêm gan C cho bệnh nhân HIV/AIDS với 3.099 trường hợp, trong đó 95% đã hoàn tất phác đồ.
Trong kết quả thực hiện mục tiêu hướng tới kết thúc dịch AIDS, Việt Nam đang tiến rất gần đến chỉ tiêu "95-95-95" trong phòng, chống HIV/AIDS. Mục tiêu thứ nhất đạt 94,5% (53.337/56.425) người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng nhiễm của mình. Mục tiêu thứ hai đạt 92,2% (49.116/53.337) số người đã biết tình trạng nhiễm HIV được duy trì điều trị ARV liên tục. Mục tiêu thứ ba đạt 99% (40.701/41.005) người điều trị ARV có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế.
Bác sĩ Nguyễn Tấn Thủ cho biết, dịch HIV/AIDS đang thay đổi rõ rệt, với đường lây chính là tình dục không an toàn, ca nhiễm mới trẻ hóa và tập trung nhiều ở nhóm MSM.
"Có thể cả nước chưa đạt được mục tiêu coi HIV là bệnh mạn tính, nhưng ở một số địa phương thì có thể. Quan trọng là người âm tính biết cách phòng ngừa, người dương tính tuân thủ điều trị để duy trì trạng thái không lây truyền", bác sĩ Thủ cho hay.
Điều nguy hiểm nhất không phải là virus, mà là sự kỳ thị
Sống chung với HIV 27 năm, chị Đinh Hoàng Châu Bảo chia sẻ: "Khác với nhiều người, khi tôi phát hiện nhiễm bệnh, tôi chọn cách công khai tình trạng bệnh, khi ai cũng biết rồi thì cuộc sống thoải mái hơn. Tuy nhiên, thời điểm công khai tôi bị kì thị rất dữ dội. Người ta coi HIV như một 'án tử'. Tôi bị từ chối điều trị, từ chối phẫu thuật khi sinh con… Nỗi đau không chỉ đến từ ánh mắt người khác mà còn khiến nhiều người nhiễm HIV tự kỳ thị bản thân".
Chị Bảo cho hay, chị từng phải in hàng chục tờ giấy xét nghiệm để khẳng định con âm tính, đưa cho cả cán bộ y tế địa phương để họ hiểu. Hiện nay, kỳ thị vẫn còn, nhưng kín đáo và tế nhị hơn. Hiện chị bán hàng ăn uống ở Bến Tre và khách hàng vẫn ủng hộ bình thường.
HIV hiện được xem là bệnh mạn tính có thể kiểm soát nhờ ARV. Hình minh hoạ.
"Điều quan trọng là mình sống tích cực, hỗ trợ cộng đồng thì mọi người nhìn vào con người mình chứ không còn quan tâm đến căn bệnh. "HIV không phải là 'án tử', điều nguy hiểm nhất không phải là virus, mà là sự kỳ thị", chị Bảo nói.
Theo Bộ Y tế, HIV hiện được coi là bệnh mạn tính có thể kiểm soát, người nhiễm nếu tuân thủ phác đồ ARV có thể "khỏi bệnh chức năng", duy trì sinh hoạt và tuổi thọ như người bình thường.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất hiện nay là kỳ thị. Nỗi sợ bị phát hiện khiến nhiều người không dám đi xét nghiệm, không tuân thủ điều trị hoặc giấu kín tình trạng bệnh. Kỳ thị không chỉ làm suy yếu nhân quyền mà còn khiến các nhóm nguy cơ cao khó tiếp cận dịch vụ. Đồng thời, duy trì những thông tin sai lệch và chuẩn mực xã hội có hại.
Các chuyên gia khẳng định: "Chấm dứt kỳ thị là chấm dứt dịch AIDS". Ngành y tế định hướng bình thường hóa HIV, coi xét nghiệm HIV như một dịch vụ y tế thông thường, lồng ghép chăm sóc HIV vào hệ thống y tế tổng quát. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh truyền thông chính xác, lan tỏa câu chuyện thực tế để xóa bỏ định kiến, bảo vệ quyền lợi của người sống chung với HIV và giúp cộng đồng thấu hiểu hơn.
