TPHCM báo động tình trạng thuốc và thực phẩm giả: Thủ đoạn tinh vi, quy mô lớn

Ngày 14/8, UBND TPHCM cho biết vừa có báo cáo gửi Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội về tình hình phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả trên địa bàn.

TPHCM là nơi tập trung nhiều cơ sở khám, chữa bệnh quy mô lớn, với nhiều chuyên khoa đầu ngành và là tuyến điều trị cuối của khu vực phía Nam. Thành phố còn là đầu mối phân phối thuốc cho các khu vực trên cả nước. Nhu cầu khám chữa bệnh của người dân tại TPHCM và các tỉnh, thành phía Nam luôn ở mức cao, kéo theo thị trường dược phẩm ngày càng phát triển. Tuy nhiên, đây cũng là môi trường thuận lợi để các đối tượng lợi dụng sản xuất, kinh doanh thuốc giả.

Trước đây, thuốc giả chủ yếu là sản phẩm làm giả bao bì, tem nhãn mạo danh thương hiệu lớn, tập trung vào thuốc trị cảm, sốt, đau nhức và biệt dược. 

Hiện nay, thủ đoạn ngày càng tinh vi, một số cơ sở tự tạo sản phẩm không được cấp phép, đặt tên cơ sở giả, in số đăng ký, mã vạch, mã QR và tem chứng nhận giả để đánh lừa người tiêu dùng và nhà thuốc. Việc sản xuất thường do cá nhân, tổ chức không chuyên môn thực hiện, không cần nhà xưởng kiên cố, sử dụng thiết bị thô sơ và bố trí tại nhiều địa điểm khác nhau.

Các đối tượng đặt cơ sở ở nhà không số, nơi hẻo lánh hoặc núp bóng công ty bình phong, thường xuyên thay đổi địa điểm để tránh kiểm tra. Các đối tượng lợi dụng mạng xã hội, website, sàn thương mại điện tử, Facebook, Zalo để quảng cáo, giao dịch sản phẩm. Đồng thời, các đối tượng thường giao hàng tận nhà và lợi dụng dịch vụ giao hàng công nghệ gây khó khăn cho việc kiểm soát, xác minh và xử lý.

Đáng nói, để nâng cao doanh số và lợi nhuận, một số cơ sở bán lẻ thuốc không tiếp cận kênh phân phối chính thức mà chấp nhận mua hàng từ các nơi bán không có hóa đơn, chứng từ hợp lệ. Từ đó thuốc giả, thuốc kém chất lượng, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ, thuốc nhập lậu có cơ hội thâm nhập vào thị trường.

Từ 1/1/2024 - 30/6/2025, Công an TPHCM đã khởi tố 6 vụ với 37 bị can liên quan sản xuất, kinh doanh thuốc giả. Điển hình là đường dây của Ngô Kim Diệu và Nguyễn Thị Ngọc Hương. Các đối tượng đã lập công ty bình phong, tự đặt tên thuốc, in bao bì ghi "sản xuất tại Singapore, Malaysia" để hợp thức hóa. Cơ quan chức năng thu giữ hơn 1.100 thùng thuốc giả, 63 bao nguyên liệu, máy móc sản xuất; lợi nhuận bất chính ước 34 tỷ đồng.

Sở Y tế TPHCM cũng phát hiện, chuyển công an nhiều vụ thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần không rõ nguồn gốc.

Song song, công an và quản lý thị trường khởi tố 8 vụ cùng 27 bị can liên quan thực phẩm giả, thu giữ 7.525 lon sữa bột Abbott giả, hơn 24.000 chai thực phẩm chức năng, trên 3 tấn bột ngọt Ajinomoto, Knorr cùng máy móc, bao bì.

Đầu năm 2024, triệt phá đường dây sữa giả trị giá khoảng 14,5 tỷ đồng. Đầu năm 2025, phát hiện cơ sở sản xuất phụ gia thực phẩm giả với hơn 3 tấn bột ngọt nhãn Ajinomoto. 

Tháng 5/2025, quản lý thị trường thu gần 4.500 chai sữa Ensure và 2.167 hộp thực phẩm chức năng Kirkland, Focus không rõ nguồn gốc, trị giá hơn 770 triệu đồng.

Thuốc giả có thể gây điều trị sai bệnh, che lấp triệu chứng, dị ứng, sốc phản vệ, tổn thương gan thận, thậm chí tử vong. Thực phẩm giả, thực phẩm chức năng kém chất lượng tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc, rối loạn nội tiết, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, đặc biệt ở trẻ em và người già.

Không chỉ gây hại trực tiếp, hàng giả còn làm suy giảm niềm tin vào ngành y tế, gây thiệt hại kinh tế, méo mó cạnh tranh, ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp chân chính và chiến lược phát triển dược - thực phẩm trong nước.

UBND TPHCM nhận định, số lượng cơ sở kinh doanh quá lớn so với khả năng kiểm tra. Sau khi hợp nhất quản lý với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu, phạm vi giám sát mở rộng nhưng nhân sự không tăng tương ứng. Chế tài xử phạt hành chính hiện còn nhẹ, chưa đủ răn đe, nhất là với hành vi cố ý hoặc tái phạm.

Thành phố kiến nghị tăng cường phối hợp liên ngành, bổ sung chế tài mạnh, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số để truy xuất nguồn gốc và công khai vi phạm, tạo sức ép từ cộng đồng và báo chí. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền để người dân nâng cao cảnh giác, chủ động phản ánh vi phạm qua đường dây nóng…

Bộ Y tế tiếp tục yêu cầu truy tìm nguồn gốc thuốc giả điều trị hen suyễn, viêm phế quản

SKĐS - Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã có văn bản gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố thông báo thuốc giả Theophylline 100mg trên thị trường, trong đó yêu cầu Sở Y tế các tỉnh, thành phố thông báo tới các cơ sở kinh doanh, sử dụng thuốc và người dân biết để không mua/bán, sử dụng sản phẩm.