Trong bối cảnh Philippine giành thắng lợi trong vụ kiện Tòa Trọng tài hồi tháng 7 và quan hệ đồng minh Mỹ-Philippine gặp nhiều trục trặc, chuyến thăm Trung quốc đầu tiên của Tổng thống Philipine Duterte chắc chắn sẽ tác động đến các mối quan hệ địa chiến lược trong khu vực cũng như quốc tế.
Kéo dài trong 4 ngày, từ ngày 18 đến 21/10, ông Duterte sẽ có cuộc hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, hội kiến Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và Chủ tịch Quốc hội Trung Quốc Trương Đức Giang.Khoảng 250 lãnh đạo doanh nghiệp Philippine sẽ tham gia chuyến thăm. Các lĩnh vực hợp tác bao gồm cả đường sắt, xây dựng, du lịch, nông nghiệp, điện lực…
Một trong những vấn đề được dư luận đặc biệt quan tâm lần này là Biển Đông. Tổng thống Duterte nói rằng ông sẽ không né tránh chuyện này và đảm bảo lợi ích cốt lõi cho đất nước. “Chúng tôi sẽ thực hiện những gì mà mình đã tuyên bố. Chúng tôi không mặc cả bất cứ điều gì. Philippin sẽ tiếp tục khẳng định những gì thuộc về mình, mà tòa trọng tài đã phán quyết”, ông Tổng thống Duterte nhấn mạnh.
Điều chỉnh về chính sách đối ngoại?
Nhiều năm qua, quan hệ giữa Philipin và Trung Quốc căng thẳng kéo dài do tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông. Đặc biệt, sau khi Philipin đưa vấn đề Biển Đông ra Toà Trọng tài thành lập theo Phụ lục 7 Công ước LHQ về luật biển năm 1982 (PCA) và việc Tòa này ra phán quyết bác bỏ hầu hết các yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông, khiến quan hệ giữa Philipin và Trung Quốc căng thẳng hơn.
Tổng thống Duterte thăm Trung quốc 4 ngày hé lộ những thay đổi nhất định trong chính sách ngoại giao.
Tuy nhiên, sau khi ông Duterte lên nắm quyền, người ta thấy rõ đã có những điều chỉnh nhất định trong chính sách đối ngoại của Trung quốc. Nhà lanh đạo Philippine chủ trương tạm gác đề cập phán quyết của Tòa, cố gắng cải thiện quan hệ với Trung Quốc. Trong hơn 3 tháng cầm quyền đầu tiên, Tổng thống Philipin Duterte có nhiều phát biểu thể hiện chính sách độc lập trong quan hệ với Mỹ, đồng thời có nhiều động thái cải thiện quan hệ với Trung quốc, trong đó có việc cử cựu Tổng thống Philippine làmĐặc phái viên đến Trung Quốc “phá băng” quan hệ song phương.
Theo giới phân tích, sau khi Philippine có ban lanh đạo mới, cả Trung Quốc và Philipin đều muốn chuyến thăm lần này nhằm cải thiện quan hệ song phương. Thực chất, Trung Quốc muốn cải thiện quan hệ với Philippine nhằm phân hóa quan hệ đồng minh giữa Philippine và Mỹ, từ đó giảm bớt sự hiện diện của Mỹ ở khu vực và sức ép của Mỹ đối với Trung quốc.
Về phần mình, Philippine muốn tranh thủ sự ủng hộ của Trung Quốc đối với chiến dịch trấn áp ma túy, khiến hơn 3000 người thiệt mạng trong 3 tháng qua. Quan trọng hơn là những lợi ích kinh tế khổng lồ khi Trung quốc luôn là một trong những nhà đầu tư lớn nhất của Philippine những năm qua.
Chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên của Tổng thống PhilíppineDuterte được coi là một bước ngoặt trong quan hệ song phương, sau thời gian dài căng thẳng. Nó cũng đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong chính sách ngoại giao của Philippine kể từ khi ông Duterte lên nắm quyền. Với một loạt tuyên bố gây sốc, ông Duterte đã không ít lần “dội gáo nước lạnh” vào đồng minh Mỹ. Trong khi đó, thái độ thân thiện của ông Duterte cũng đã làm không ít người ngạc nhiên. Giới phân tích cho rằng, chiến lược ngoại giao của ông Duterte đối với cả Mỹ và Trung Quốc là mạo hiểm.
Với nhu cầu của cả hai bên, quan hệ giữa Trung Quốc và Philipin đang đứng trước cơ hội cải thiện. Tuy nhiên, mức độ cải thiện đến đâu, thực tế quan hệ Trung Quốc – Philippine sẽ diễn biến như thế nào thì chưa thể nói trước.
Một điều chắc chắn, việc ông Duterte chọn Trung Quốc là nước đầu tiên đến thăm mà lại không chọn Mỹ, có thể tạo ra rạn nứt lớn trong chính sách tái cân bằng của Hoa Kỳ đối với Đông Á. Trong chiến lược này, Philippine là yếu tố then chốt để Hoa Kỳ tăng cường hiện diện quân sự tại khu vực và hiệp định TPP là vũ khí kinh tế để Hoa Kỳ đối trọng với ảnh hưởng của Trung Quốc tại châu Á. Trong bối cảnh Hiệp định TPP dường như sẽ không thể sớm được thông qua tại Quốc hội Mỹ, việc Philippine quay lưng với Washington sẽ là một thảm hoạ với Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, dù đang nghiên ngả về Bắc Kinh, nhưng Philipinekhẳng định sẽ không phá vỡ liên minh quân sự với Mỹ.Vì nếu phá vỡ mối quan hệ đó, Philippine sẽ “mất nhiều hơn được”.
