Trong bối cảnh Mỹ đang có những thay đổi chiến lược ở Trung Đông, sự hiện diện ngày càng mạnh mẽ của Nga cho thấy sức ảnh hưởng của Moscow không hề giảm.
Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 14/10 đã tới thăm Arab Saudi nhằm tăng cường hợp tác song phương và thảo luận về nhiều vấn đề trong khu vực. Đây là lần thứ 2 Tổng thống Nga Putin đến Arab Saudi kể từ sau chuyến thăm đầu tiên vào năm 2007. Theo Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, quan hệ giữa 2 nước đang phát triển ổn định trong tất cả các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, kỹ thuật quân sự và cả trong lĩnh vực điều phối chính sách đối ngoại và phối hợp hành động. Phát biểu tại cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Putin, Quốc vương Arab SaudiSalman bin Abdulaziz Al Saud khẳng định, Arab Saudi luôn cố gắng hợp tác với Nga trên tất cả các vấn đề, như an ninh, ổn định, đấu tranh chống khủng bố, chủ nghĩa cực đoan và hợp tác tăng trưởng kinh tế.
Arab Saudi “trải thảm đỏ” đón Tổng thống Putin ngày 14/10.
Về phần mình, Tổng thống Nga Putin đánh giá cao vai trò của Arab Saudi ở nhiều mặt. Năm ngoái, kim ngạch thương mại hai chiều tăng hơn 15%, vượt quá một tỷ USD, còn trong 7 tháng của năm nay đã tăng thêm 38%. Đặc biệt là việc Nga - Arab Saudi đã đồng ý kéo dài thỏa thuận theo định dạng OPEC để ổn định thị trường dầu mỏ toàn cầu.
Giới phân tích nhận định chuyến thăm của Tổng thống Nga Putin đến Arab Saudi và tiếp theo là UAE chứng tỏ vai trò và vị thế của Nga ngày càng lớn mạnh ở khu vực Trung Đông. Đặc biệt trong bối cảnh tình hình khu vực diễn biến phức tạp sau sự kiện Thổ Nhĩ Kỳ triển khai quân tấn công lực lượng người Kurd ở Đông Bắc Syria. Vai trò và tầm ảnh hưởng đáng kể của LB Nga tại Trung Đông trong vài năm trở lại đây, đặc biệt là việc hỗ trợ chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad “trụ vững” để dần bình ổn tình hình đất nước cũng như thúc đẩy giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Syria, đang khiến dư luận hướng tới như Nga một quốc gia có khả năng tháo gỡ nút thắt cho những vấn đề còn tồn tại trong khu vực.
Có thể nói Nga đã và đang ngày càng thể hiện vai trò của một đối tác quan trọng ở Trung Đông thông qua chiến lược chủ động, can dự tích cực vào các vấn đề khu vực trong nhiều năm qua. Nếu thời điểm Nga triển khai lực lượng quân sự tại Syria vào tháng 9/2015 để hỗ trợ Damascus chống khủng bố theo yêu cầu chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad, các chuyên gia thận trọng khó có thể đưa ra những đánh giá lạc quan về “bước chuyển” trong chính sách đối ngoại của Nga, thì hiệu quả của chiến dịch không kích chống khủng bố này đã rõ ràng giúp Nga củng cố vị thế vững chắc ở Trung Đông. Với các bước đi ngoại giao uyển chuyển, sự hậu thuẫn của Nga đã giúp Chính phủ Syria dần dần chiếm ưu thế trên thực địa, nắm lại quyền kiểm soát những vùng lãnh thổ lớn, lần lượt giành lại các thành phố trọng yếu, đánh đuổi lực lượng khủng bố IS, góp phần đưa đất nước Syria đi vào ổn định. Cùng với tuyên bố đánh bại IS tại Syria vào tháng 12/2017, Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng chỉ thị bắt đầu rút lực lượng chiến đấu khỏi Syria, một bước đi vừa tránh được nguy cơ Nga bị “sa lầy” trong vấn đề Syria, vừa giúp Moskva có điều kiện thể hiện vai trò “trung gian hòa bình”.
Trên thực tế, Nga đã trở thành một đối tác trung gian tích cực thúc đẩy giải pháp chính trị cho cuộc xung đột Syria thông qua cơ chế đàm phán Astana với sự tham gia của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, cơ chế đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Nếu như phương Tây trước đây khăng khăng đòi Tổng thống Bashar al-Assad phải từ chức mới xúc tiến các cuộc đàm phán hòa giải ở Syria, thì nay yêu sách đó ít được nhắc tới hơn, cộng đồng quốc tế thiên về giải pháp sửa đổi hiến pháp và tiến hành một cuộc bầu cử tự do, công bằng ở Syria theo quan điểm của chính quyền nước này cũng như Nga.
Chiến lược can dự và cách tiếp cận khá cân bằng và khéo léo của Nga đối với tình hình Syria không chỉ làm thay đổi cán cân lực lượng và cục diện địa chiến lược ở Trung Đông và còn đưa Moskva trở thành một đối tác chủ chốt đáng tin cậy tại khu vực. Với tiếng nói có trọng lượng, Nga hiện đang nắm giữ những cơ hội lớn để dàn xếp và giải quyết các vấn đề trong khu vực, và chuyến công du của Tổng thống Putin tới hai quốc gia chủ chốt tại Trung Đông lần này sẽ giúp Nga càng khẳng định vị thế.
Do đó, chuyến thăm của Tổng thống Nga từ ngày 14/10 không chỉ nhằm tăng cường hợp tác với 2 quốc gia chủ chốt ở Trung Đông là Saudi Arabia và UAE trong vấn đề điều tiết thị trường dầu mỏ, mà còn khẳng định uy tín và vị thế của Nga như một đối tác quan trọng không thể thiếu ở Trung Đông.
