Lần luận tội khác biệt
Hạ viện Mỹ đã thông qua nghị quyết luận tội Tổng thống D.Trump với cáo buộc “xúi giục bạo loạn” khiến đám đông người ủng hộ ông xông vào Điện Capitol hôm 6/1 gây rối khiến cuộc họp Quốc hội công nhận chiến thắng của ông Joe Biden trong cuộc bầu cử Tổng thống trước đó, bị gián đoạn. Ngoài ra Tổng thống còn bị cáo buộc là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia và nền dân chủ. Lần đầu tiên có một Tổng thống Mỹ bị luận tội đến 2 lần trong một nhiệm kỳ.
Không giống với lần luận tội Tổng thống D.Trump năm 2019, lần luận tội này có nhiều điểm khác biệt. Cách đây 1 năm, trong bản luận tội đầu tiên cáo buộc ông Trump lạm dụng quyền lực và cản trở Quốc hội liên quan đến viện trợ nước ngoài, Người đứng đầu nước Mỹ đã gây sức ép buộc Ukraine phải mở cuộc điều tra đối với ông Joe Biden, nhưng bằng chứng chủ yếu dựa trên các lời khai. Thời điểm đó, các cáo buộc đều thuộc các vấn đề không ảnh hưởng trực tiếp đến người dân Mỹ.
Ở lần luận tội này, vụ bạo động đã tác động trực tiếp tới chính trường Mỹ, đã có thương vong trong vụ bạo loạn. Bên cạnh đó, cáo buộc “xúi giục bạo lực chống lại chính phủ Mỹ” có bằng chứng rõ ràng hơn. Ngay trước khi cuộc bạo loạn xảy ra tại Quốc hội Mỹ hôm 6/1, Tổng thống D.Trump đã có bài phát biểu trước công chúng mà nhiều người cho rằng, đây là hành động “kích động biểu tình”. Nhiều đảng viên Cộng hòa - thuộc phe của Tổng thống - cũng tỏ ra tức giận trước việc hàng trăm người tràn vào Quốc hội, nhưng Tổng thống đã không có hành động gì để ngăn chặn bạo lực. Chính vì thế, có 10 nghị sĩ đảng Cộng hòa ủng hộ nỗ lực của đảng Dân chủ luận tội Tổng thống - điều chưa từng xảy ra ở lần luận tội trước.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi ký thông qua điều khoản luận tội Tổng thống D.Trump.
Sau khi Hạ viện thông qua nghị quyết luận tội Tổng thống D.Trump đã có bài phát biểu, trong đó ông cho biết bản thân sốc và đau buồn về con số thương vong, đồng thời cho biết, những người gây ra bạo loạn sẽ bị đưa ra công lý. Ông lên án vụ bạo động tại trụ sở quốc hội và nhấn mạnh “bạo lực và nạn phá hoại tuyệt đối không có chỗ đứng trong đất nước chúng ta”. Tổng thống Donald Trump cho rằng, bài phát biểu của ông trước hàng nghìn người ủng hộ vào ngày 6/1 là hoàn toàn phù hợp và không liên quan tới vụ bạo loạn xảy ra sau đó.
Tiến trình luận tội Tổng thống sẽ diễn ra thế nào?
Sau khi được thông qua tại Hạ viện, nghị quyết sẽ được chuyển lên Thượng viện - nơi sẽ diễn ra phiên xét xử ông Trump. Trong trường hợp Thượng viện thông qua luận tội Tổng thống Trump, ông sẽ mất cơ hội tranh cử lần nữa vào năm 2024.
Nhưng Thượng viện đang trong thời gian nghỉ và lãnh đạo Thượng viện cho biết sẽ không triệu tập khẩn cấp cũng như không có cuộc bỏ phiếu nào tại Thượng viện cho tới khi ông Biden chính thức trở thành Tổng thống. Theo kế hoạch, Thượng viện sẽ nhóm họp trở lại vào ngày 19/1 tới, lúc đó kết quả biểu quyết và điều khoản luận tội ông Trump mới được Thượng viện xem xét. Theo trình tự, tại Thượng viện cần có ít nhất 2/3 phiếu thuận đồng ý kết tội ông Trump, tức khoảng 67 thượng nghị sĩ đồng ý. Nếu muốn kết tội ông Trump, họ phải tìm kiếm thêm sự ủng hộ của ít nhất 17 thượng nghị sĩ Cộng hòa. Theo báo cáo của New York Times, có tới 20 đảng viên Cộng hòa tại Thượng viện sẵn sàng kết tội tổng thống. Nhưng lãnh đạo Đa số tại Thượng viện Mitch McConnell - người có quyền triệu tập khẩn cấp Thượng viện - cho biết ông vẫn chưa quyết định liệu mình có bỏ phiếu ủng hộ việc luận tội hay không.
Nhiệm kỳ của Tổng thống Trump sẽ kết thúc vào ngày 20/1. Theo Hiến pháp Mỹ, sẽ không thể tiến hành luận tội một Tổng thống đã không còn tại vị, bởi theo Hiến pháp những người bị kết tội trong quá trình luận tội, hình phạt cao nhất là việc cách chức. Như vậy sẽ không thể cách chức một người không còn chức vụ như cựu Tổng thống.
Khả năng luận tội Tổng thống trước thời điểm kết thúc nhiệm kỳ của ông Trump rất thấp, kể cả khả năng ông Trump bị kết tội cũng khó xảy ra. Chỉ khi ông bị kết tội, Thượng viện mới được tổ chức phiên bỏ phiếu với những điều khoản như cấm ông tranh cử trong tương lai. Dường như tất cả các khả năng đều thấp, đến thời điểm này cơ hội tranh cử vào năm 2024 của ông Trump vẫn còn đó.