Theo Ban chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở Trung ương, mục đích của cuộc tổng điều tra là nhằm thu thập thông tin cơ bản về dân số và nhà ở trên toàn quốc, phục vụ công tác nghiên cứu, phân tích quá trình phát triển dân số và nhà ở trên phạm vi toàn lãnh thổ Việt Nam; đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020 và xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030.
Cuộc tổng điều tra về dân số và nhà ở có sự tham gia của hơn 122.000 điều tra viên. Nội dung điều tra bao gồm: Thông tin chung về dân số, tình trạng di cư, trình độ học vấn và trình độ chuyên môn kỹ thuật, tình trạng khuyết tật, hôn nhân, mức độ sinh- chết và phát triển dân số, tình trạng lao động, việc làm, tình trạng về nhà ở, điều kiện sinh hoạt cơ bản của hộ dân cư và nhiều nội dung thông tin khác sẽ được tiến hành thu thập thông tin. Cuộc tổng điều tra dân số gần nhất được thực hiện cách đây 10 năm, vào ngày 1/4/2009.
Thời điểm của cuộc tổng điều tra dân số trên toàn quốc lần này được tính từ 0 giờ ngày 1/4/2019. Thời gian thu thập thông tin tại địa bàn trong 25 ngày, bắt đầu từ 7 giờ 30 phút ngày 1/4 và kết thúc chậm nhất vào ngày 25/4/2019. Kết quả điều tra sẽ cung cấp thông tin phục vụ xây dựng cơ sở dữ liệu tổng hợp của quốc gia về dân số trong giai đoạn hiện nay.
Cuộc tổng điều tra dân số diễn ra trên cả nước từ ngày 1/4
Đối tượng của cuộc Tổng điều tra bao gồm tất cả người Việt Nam thường xuyên cư trú trên lãnh thổ Việt Nam tính đến thời điểm điều tra, người Việt Nam được phép xuất cảnh ra nước ngoài trong thời hạn quy định; các trường hợp chết của hộ dân cư đã xảy ra từ ngày 16/2/2018 (tức ngày mùng 1 Tết Mậu Tuất 2018) đến hết ngày 31/3/2019; nhà ở của hộ dân cư. Những người lang thang, cơ nhỡ và những người sống bằng nghề trên mặt nước, không có nhà trên bờ đang có mặt trên phạm vi xã, phường, thị trấn cũng thuộc đối tượng điều tra trong ngày điều tra đầu tiên (1/4). Những người lang thang, cơ nhỡ và những người sống bằng nghề trên mặt nước, không có nhà trên bờ đang có mặt trên phạm vi xã, phường, thị trấn cũng thuộc đối tượng điều tra.
Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 sử dụng 2 phương pháp thu thập thông tin, đó là phỏng vấn trực tiếp và điều tra trực tuyến. cung cấp thông tin trên Trang thông tin điện tử của Tổng điều tra: tongdieutradanso.vn. Theo đó, điều tra viên sẽ đến hộ dân để hỏi và ghi các thông tin về tình hình dân số và nhà ở của hộ vào máy tính bảng, điện thoại thông minh hoặc phiếu giấy in sẵn. Các hộ dân cư được chọn mẫu để cung cấp thêm thông tin chuyên sâu về dân số và nhà ở sẽ được phỏng vấn trực tiếp tại hộ.
Nếu khai thông tin trực tuyến, các hộ dân cư tự nguyện đăng ký tự cung cấp thông tin. Hộ dân cư tự cung cấp thông tin trên Trang thông tin điện tử của Tổng điều tra từ ngày 01 đến ngày 07 tháng 4 năm 2019. Nếu hộ dân cư hoàn thành tự cung cấp thông tin trên Trang thông tin điện tử của Tổng điều tra thì điều tra viên sẽ không đến hộ để hỏi các thông tin về dân số và nhà ở của hộ; Nếu hộ dân cư không hoàn thành tự cung cấp thông tin trên Trang thông tin điện tử của Tổng điều tra như đã đăng ký thì điều tra viên sẽ đến hộ để hỏi các thông tin về dân số và nhà ở của hộ. Vào ngày 31/3/2019, các hộ đăng ký tham gia điều tra trực tuyến sẽ nhận được tin nhắn hoặc thư điện tử của Ban Chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở về: địa chỉ đăng nhập Trang thông tin điện tử của Tổng điều tra, tên tài khoản và mật khẩu.
Kết quả sơ bộ sẽ được công bố vào tháng 7 năm nay. Kết quả điều tra toàn bộ cuộc tổng điều tra sẽ được công bố vào quý II năm 2020, báo cáo phân tích chuyên đề sẽ được công bố vào quý IV cùng năm.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, “Kết quả của Tổng điều tra không đơn thuần là số liệu thống kê, không chỉ phản ánh số lượng chính xác, khách quan mà phải đánh giá được cả chất lượng dân cư, thực trạng nhà ở hiện nay của cả nước để phục vụ cho các mục tiêu của Tổng điều tra”.
Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm, lực lượng tham gia Tổng điều tra gồm khoảng 9.300 giám sát viên các cấp, khoảng 110.000 điều tra viên thống kê và tổ trưởng điều tra (không bao gồm người tham gia lập bảng kê hộ).
TP Hồ Chí Minh dẫn đầu cả nước về tổng số hộ và số người được lập bảng kê, tương ứng là 2,5 triệu hộ và 8,9 triệu người; Hà Nội có 2,2 triệu hộ và 7,9 triệu người. Tổng số hộ đăng ký tự cung cấp thông tin trên Internet là 68.990 hộ, chiếm 0,26%. Trong đó, số hộ đăng ký nhiều nhất là tại 3 thành phố: Hà Nội (13.228 hộ), Đà Nẵng (7.002 hộ) và TP Hồ Chí Minh (27.501 hộ).
