Thực tế dịch COVID-19 làm ảnh hưởng tới hệ thống y tế và nhu cầu tiêm chủng cũng giảm do yêu cầu hạn chế tiếp xúc gần trong cộng đồng.
Sự gián đoạn công tác tiêm chủng, ngay cả trong thời gian ngắn, có thể làm gia tăng số người dễ mắc bệnh và tăng khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm có thể phòng ngừa bằng vắc-xin như sởi. Các đợt bùng phát của các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin sẽ dẫn đến tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và các nhóm có nguy cơ mắc khác, từ đó gia tăng gánh nặng lên hệ thống y tế vốn đã chịu ảnh hưởng từ dịch COVID-19. Tiềm năng bùng phát dịch của các bệnh truyền nhiễm có thể phòng ngừa bằng vắc-xin khiến các nước bắt buộc phải duy trì các dịch vụ tiêm chủng thường xuyên ở những nơi có khả năng tiến hành tiêm chủng an toàn. Các đợt bùng phát dịch trước đây đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì các công tác y tế thiết yếu như tiêm chủng. Tuy nhiên, dịch COVID-19 có diễn biến phức tạp và đáp ứng toàn cầu về giữ khoảng cách bắt buộc (giãn cách xã hội) cũng như tác động lên kinh tế các hộ gia đình là chưa từng có đối với sức khỏe cộng đồng và công tác tiêm chủng.
Nên khôi phục các dịch vụ tiêm chủng khi có cơ hội sớm nhất để thu hẹp khoảng trống miễn dịch.
Vì vậy, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cung cấp các nguyên tắc hướng dẫn và các phương án có thể cân nhắc để hỗ trợ các quốc gia trong việc đưa ra quyết định liên quan việc cung cấp dịch vụ tiêm chủng trong thời gian đại dịch COVID-19. Tài liệu đã được kiểm chứng bởi nhóm chuyên gia Tư vấn chiến lược của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về tiêm chủng. Tài liệu cũng đã được hoàn thiện thêm bằng một loạt tài liệu kỹ thuật của WHO về các biện pháp đáp ứng và giảm thiểu dịch COVID-19. Mỗi quốc gia cần tiến hành đánh giá nguy cơ độc lập dựa trên mức độ bùng phát lây nhiễm của dịch COVID-19, đặc điểm hệ thống y tế và công tác tiêm chủng cùng đặc điểm dịch tễ học của các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin ở khu vực của họ. Nội dung các hướng dẫn của WHO nhấn mạnh một số vấn đề:
Tiêm chủng là dịch vụ y tế cốt lõi, cần được ưu tiên để phòng chống các bệnh truyền nhiễm và cần được đảm bảo sự liên tục trong suốt thời gian đại dịch COVID-19 nếu có thể. Các chiến lược cung cấp dịch vụ tiêm chủng có thể cần được điều chỉnh và nên thực hiện trong điều kiện an toàn, không đe dọa tới sức khỏe của nhân viên y tế, người chăm sóc và cộng đồng.
Việc giám sát các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin nên được duy trì và củng cố để có thể phát hiện và quản lý sớm các trường hợp bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin và nếu có thể, góp phần giám sát dịch COVID-19.
Các cấp chính quyền cần tiếp tục giám sát diễn biến dịch COVID-19 tại quốc gia và khu vực. Các nhóm tư vấn kỹ thuật tiêm chủng quốc gia (NITAGs) đóng vai trò quan trọng khi đưa ra lời khuyên về công tác duy trì, điều chỉnh, đình chỉ và/hoặc phục hồi các dịch vụ tiêm chủng.
Nếu việc cung cấp dịch vụ tiêm chủng bị tác động tiêu cực bởi dịch COVID-19, các quốc gia cần xây dựng các chiến lược tiêm chủng bổ sung vắc-xin cho hậu COVID-19, đồng thời lập các kế hoạch cho sự phục hồi dần. Việc tiêm chủng bổ sung yêu cầu các chiến lược tìm kiếm và theo dõi các cá nhân bỏ lỡ đợt tiêm chủng trong thời gian dịch, đánh giá khoảng trống miễn dịch và tái thiết lập nhu cầu cộng đồng. Việc đổi mới và sáng tạo là cần thiết trong các chiến lược.
Dựa trên các hiểu biết hiện tại về dịch COVID-19 và các khuyến nghị hạn chế tiếp xúc gần, các chiến dịch tiêm chủng trên quy mô lớn nên được đình chỉ tạm thời. Các quốc gia cần thường xuyên theo dõi và đánh giá lại sự cần thiết của việc trì hoãn các chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn.
Việc tiến hành các chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn cần phân tích lợi ích - nguy cơ một cách cẩn thận trong từng trường hợp cụ thể, đồng thời đánh giá nguy cơ khi phản ứng chậm trễ với tình hình, cần đánh giá cả tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong đối với các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin và các ảnh hưởng tiềm tàng của việc lây truyền dịch COVID-19.
Nếu một chiến dịch tiêm chủng nhằm đối phó với sự bùng phát dịch có thể được thực hiện, cần phải có các biện pháp phòng ngừa nghiêm ngặt để duy trì đồng thời công tác tiêm chủng và kiểm soát dịch COVID-19, xử lý chất thải tiêm phù hợp, bảo vệ nhân viên y tế và cộng đồng.
Trong trường hợp các dịch vụ tiêm chủng cần phải được giảm bớt hoặc đình chỉ, các quốc gia nên khôi phục các dịch vụ tiêm chủng khi có cơ hội sớm nhất để thu hẹp khoảng trống miễn dịch. Cho phép các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu hoạt động trở lại ngay khi khả năng lây truyền dịch COVID-19 giảm tại địa phương.
Nếu nguồn lực tiêm chủng bổ sung bị hạn chế, các hoạt động tiêm chủng bổ sung nên ưu tiên cho các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin dễ bùng phát dịch như: sởi, bại liệt, bạch hầu và sốt vàng.
Các quốc gia nên thực hiện các chiến lược truyền thông hiệu quả và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng để xóa bỏ các lo ngại, tăng cường liên kết và thiết lập lại nhu cầu tiêm chủng trong cộng đồng.