Nguy hiểm nếu chỉ số SpO2 ở bệnh nhân COVID-19 giảm đột ngột
Mới đây, BS Nguyễn Huy Hoàng, thành viên nhóm bác sĩ quân y hỗ trợ người bệnh COVID-19 ở Hà Nội, nhận được thông tin về một ca bệnh nam giới 60 tuổi ở Hà Nội, có bệnh nền (gout) và chưa tiêm vaccine. Bệnh nhân đang có chỉ số SpO2 (nồng độ oxy máu) ở mức 97-98%, nhưng tối cùng ngày bỗng nhiên SpO2 tụt nhanh và bệnh nhân tử vong sáng ngày hôm sau.
BS Hoàng cũng nêu thực trạng một số F0 hết triệu chứng (hết sốt, người khỏe lên...) thậm chí âm tính sau 4-6 ngày nhưng đến ngày 8-10 thì đột ngột chuyển nặng, không khó thở nhưng SpO2 giảm chỉ còn 60-70% và có người đã không qua khỏi, đa số đều phải nhập viện cấp cứu.
Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, có những người nồng độ oxy máu thấp nhưng người bệnh không có bất cứ triệu chứng nào. Vì vậy F0 điều trị tại nhà mỗi ngày cần chủ động đo 1-2 lần theo hướng dẫn để phát hiện nguy cơ này. Ảnh: Dung Ngọc
Tại Bệnh viện Nhiệt đới TW hiện điều trị hơn 120 bệnh nhân COVID-19, trong đó một số trường hợp gặp tình trạng 'thiếu oxy thầm lặng'.
Theo TS.BS Hoàng Thanh Tuấn - Phó Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và tái tạo, Viện Bỏng Quốc gia, một trong những thành viên sáng lập "Nhóm bác sĩ quân y hỗ trợ online chăm sóc điều trị F0 tại nhà", 'thiếu oxy thầm lặng' hay còn gọi là tình trạng "Happy Hypoxia" được chẩn đoán khi người bệnh không cảm thấy khó thở nhưng SpO2 lại giảm dưới 94%.
"Theo thống kê, gần 20% bệnh nhân nhập viện cảm thấy không hề khó thở trong khi biểu hiện CT scan bất thường (86%) và cần phải bổ sung oxy (40%). Đây là một tỷ lệ khá cao do đó mọi người cần hết sức lưu ý"- TS Tuấn thông tin.
Làm rõ hơn về sự nguy hiểm của tình trạng 'thiếu oxy thầm lặng', theo BS Tuấn, ở giai đoạn đầu của bệnh, phổi có thể còn giãn nở bình thường, không có sự gia tăng khoảng chết và kháng cự đường thở. Do đó, có thể trung tâm hô hấp không cảm thấy bất thường về việc thở. Tuy nhiên, diễn tiến bệnh có thể nhanh và xảy ra tình trạng mất bù hô hấp. Nếu bệnh nhân đột ngột thở nhanh, sâu có thể là dấu hiệu của suy hô hấp tiến triển trong COVID-19.
"Có thể hiểu ngắn gọn là bình thường phần phổi lành sẽ bù cho các phần đã tổn thương, nên với người hơi thiếu oxy đã khó thở thì khoảng bù trừ này còn lớn. Nhưng với người gặp tình trạng thiếu oxy thầm lặng thì khoảng bù rất nhỏ, do đó tiến triển nặng sẽ rất nhanh chóng ngay sau khi xuất hiện khó thở", BS Tuấn phân tích.
BSCK II Nguyễn Trung Cấp - Phó Giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới TW cho biết, thiếu oxy ở bệnh nhân COVID-19 phản ánh tổn thương phổi mà cơ thể vượt qua ngưỡng có thể bù trừ được. Tổn thương phổi hầu hết bệnh nhân COVID-19 đều có, chỉ khác mức độ nhiều, ít khác nhau.
Trên 70% bệnh nhân COVID-19 có tổn thương phổi ở mức độ khác nhau. Tuy nhiên, nếu tổn thương rất là nhỏ, cơ thể bù trừ được, không gây ảnh hưởng gì. Tổn thương lớn hơn khiến cơ thể không bù trừ được, biểu hiện là tụt oxy trong máu. Lúc này cần có sự hỗ trợ của các biện pháp hồi sức.
SpO2 ở người bình thường là 94-100%. Ở bệnh nhân COVID-19 bị viêm phổi, mức oxy chỉ còn 60-70%, thậm chí 50%, đe dọa suy hô hấp, dẫn đến tử vong.
Chuẩn bị đủ loại thuốc nhưng lại quên thiết bị đo SpO2
Theo BS Nguyễn Huy Hoàng, thường xuyên đo SpO2 là một trong những yêu cầu cần thiết với người bệnh F0. "Nhiều người tự chuẩn bị đủ các loại thuốc điều trị COVID-19 trong nhà, nhưng khi hỏi có thiết bị đo SpO2 không thì lại không có hoặc chưa để ý đến. Thậm chí khi hỏi chỉ số SpO2 của F0 là bao nhiêu thì không hiểu gì"- BS Hoàng nêu thực trạng.
Do đó, các bác sĩ khuyến cáo đối với F0 có bệnh nền (tim mạch, gout, tăng huyết áp...), chưa tiêm vaccine hoặc chưa đủ mũi càng phải chú ý hơn đến tình huống này.
Ngoài ra, cần chú ý đến thời gian ngày thứ 7-10 kể từ khi phát hiện bệnh, đây cũng là thời điểm tình trạng 'happy hypoxia' có thể xuất hiện. Nếu SpO2 dưới 95% đã là chỉ dấu nguy hiểm, dưới 90% thì cận kề nguy hiểm. Từ thời điểm này, người bệnh cần được hỗ trợ thở oxy sớm và chuyển nhanh nhất đến cơ sở điều trị.
Cũng về vấn đề này, TS.BS Hoàng Thanh Tuấn nhấn mạnh, các F0 tuyệt đối không chủ quan chỉ căn cứ vào triệu chứng khó thở mà bỏ qua chỉ số SpO2 trên máy, khi thấy tụt SpO2 dưới 94% mà chưa khó thở thì hãy hết sức đề phòng. Cần nằm tư thế, tập thở thật tốt để cải thiện SpO2 ngay.
"Nằm sấp giúp phân bố máu cho những vùng phía sau, rất quan trọng trong điều trị Covid-19 ở giai đoạn sớm và có thể điều trị lâu dài giúp cải thiện oxy máu. Ngoài ra, những vùng phổi phía sau lưng vốn ít được thông khí hơn, khi nằm sấp những vùng phế nang sẽ được phân bố oxy hít vào, giảm hiện tượng chỗ nhiều oxy mà lại ít máu đến, chỗ ít oxy mà máu lại đến nhiều (cân bằng thông khí- tưới máu)."- TS.BS Hoàng Thanh Tuấn cho biết.
Theo Quyết định số 4038/QĐ-BYT về "Hướng dẫn tạm thời về quản lý người nhiễm COVID-19 tại nhà" do Bộ Y tế ban hành, khi phát hiện bất cứ một trong các dấu hiệu dưới đây phải báo cáo ngay với Cơ sở quản lý người nhiễm COVID-19 tại nhà; trạm y tế xã, phường; hoặc trạm y tế lưu động, Trung tâm vận chuyển cấp cứu,… để được xử trí cấp cứu và chuyển viện kịp thời:
1) Khó thở.
2) Nhịp thở tăng:
3) SpO2 ≤ 95% (nếu có thể đo).
4) Mạch nhanh > 120 nhịp/phút hoặc dưới 50 lần/phút.
5) HA thấp: HATĐ < 90 mmHg, HATT < 60 mmHg.
6) Đau tức ngực thường xuyên.
7) Thay đổi ý thức.
8) Tím-nhợt môi, đầu móng tay, móng chân, da xanh...
9) Không thể uống, bú, nôn.
10) Đối với trẻ em: Sốt cao, đỏ mắt, môi đỏ, xuất huyết...
11) Bất kỳ tình trạng nào cảm thấy không ổn, lo lắng
Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, có những người nồng độ oxy máu thấp nhưng người bệnh không có bất cứ triệu chứng nào. Vì vậy F0 điều trị tại nhà mỗi ngày cần chủ động đo 1-2 lần theo hướng dẫn để phát hiện nguy cơ này.
