Báo cáo trước đoàn đại biểu Ủy ban Quốc gia về phòng chống HIV/AIDS và tệ nạn ma túy, mại dâm, ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó giám đốc Sở Lao động – Thương binh – Xã hội cho biết, tình hình ma túy tại TP.HCM chưa có chiều hướng giảm, diễn biến vẫn phức tạp; tiếp tục xu hướng gia tăng số vụ mua bán, vận chuyển và sử dụng các loại ma túy tổng hợp, các chất hướng thần và xuất hiện nhiều loại ma túy mới. Số người nghiện ma túy trên địa bàn thành phố có hồ sơ quản lý tăng. Số người nghiện mới có xu hướng trẻ hóa và sử dụng nhiều loại ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp (ma túy đá) rất nguy hiểm và diễn biến phức tạp.
Đại diện TP.HCM báo cáo tình hình phòng chống HIV, ma túy, mại dâm trên địa bàn.
Cụ thể trong năm 2017, TP.HCM đã điều tra khám phá 1.407 vụ (giảm 130 vụ, tỷ lệ 8,46% so với cùng kỳ năm 2016), bắt 3.160 đối tượng (giảm 16 đối tượng, tỷ lệ 0,5% so với cùng kỳ năm 2016) có hành vi tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy. Trong đó, số vụ liên quan đến mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép chất ma túy là 1.306 vụ, 2.631 đối tượng (giảm 151 vụ, tăng 123 đối tượng so với cùng kỳ) và 101 vụ, 529 đối tượng liên quan đến hành vi sử dụng trái phép chất ma túy (tăng 21 vụ, giảm 139 đối tượng so với cùng kỳ).
Về hoạt động mại dâm, đại diện TP.HCM tự đánh giá vẫn còn diễn biến khá phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, biểu hiện dưới nhiều hình thức kinh doanh núp bóng, trá hình như: kinh doanh nhà hàng, khách sạn, quán bar, cà phê, hớt tóc thanh nữ, massage, karaoke…
Công an thành phố đã triệt phá 140 vụ tổ chức môi giới mại dâm, xử lý 734 đối tượng. Công an các quận, huyện đã tổ chức kiểm tra hành chính 2.142 cơ sở kinh doanh dịch vụ có điều kiện (gồm 24 quán bar, 111 nhà hàng, 195 quán karaoke, 877 khách sạn và 935 cơ sở dịch vụ khác).
Về tình hình HIV, tính đến hết tháng 3, thành phố có số người nhiễm HIV lũy tích là 57.475 người, trong đó còn sống 46.853 người. Toàn thành phố có 24/24 quận huyện có người nhiễm HIV/AIDS. Tỷ lệ hiện nhiễm là 693 người mắc trên 100.000 dân. So với toàn quốc, số người nhiễm HIV tại TP.HCM chiếm 23% số người nhiễm.
Phân bố người nhiễm HIV còn sống trên TP.HCM đến hết tháng 3 ở nam giới chiếm 76,7%, tập trung chủ yếu ở độ tuổi 30-39. Về đường lây, chủ yếu qua máu, quan hệ tình dục không an toàn, trong đó 41% không rõ nguyên nhân. Số người nhiễm HIV phát hiện mới từ đầu năm đến hết tháng 3 là 444 người, nam giới chiếm hơn 80%, tuổi chủ yếu từ 16-29, đường lây chính là quan hệ tình dục không an toàn (chiếm 60,4%).
Đối với nhóm nguy cơ cao, qua triển khai giám sát ghi nhận tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm chích ma túy giảm, tuy nhiên tỳ lệ nhiễm HIV nhóm phụ nữ bán dâm lại tăng so với năm 2017. Số người mắc bệnh trong nhóm đồng tính nam tăng nhanh trong hai năm gần đây.
Giải thích về những hạn chế trong công tác phòng chống HIV, ma túy và mại dâm, phía TP.HCM cho rằng, công tác tuyên truyền, vận động quần chúng nâng cao ý thức cảnh giác phòng ngừa tội phạm ma túy, mại dâm, HIV/AIDS có nơi, có lúc còn chưa thường xuyên, sâu rộng và cụ thể trong nhân dân, nên một bộ phận người dân còn chủ quan, sơ hở, mất cảnh giác tạo điều kiện cho tội phạm hoạt động. Việc vận động nguồn kinh phí ngoài xã hội hỗ trợ hoạt động phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội tại các địa bàn quận, huyện chưa được triển khai thực hiện hiệu quả.
TP.HCM là một đô thị lớn, bên cạnh mặt tích cực, thành phố phải đối mặt với tình hình phức tạp của các loại tội phạm và tệ nạn xã hội, đặc biệt là tệ nạn ma túy; tình hình mua bán, vận chuyển và sử dụng các loại ma túy tổng hợp, các chất hướng thần gia tăng, có nhiều loại ma túy mới xuất hiện tiềm ẩn nhiều nguy cơ và phức tạp.
Việc triển khai thực hiện Đề án đổi mới công tác cai nghiện gặp khó khăn do các Bộ - ngành chưa ban hành kịp thời, đầy đủ các tài liệu, chương trình và phương pháp điều trị nghiện, các biện pháp dự phòng và điều trị nghiện ma túy thống nhất theo hướng đổi mới; công tác cai nghiện tại cộng đồng được chỉ đạo quyết liệt nhưng gặp nhiều khó khăn như người nghiện ma túy không tự nguyện cai nghiện tại cộng đồng, hơn nữa người nghiện ma túy tổng hợp chiếm khoảng 60-70%, họ dễ bị kích động, loạn thần không làm chủ được hành vi nên không tự nguyện cai nghiện tại cộng đồng và dễ gây ra hành vi vi phạm pháp luật, gây nhiều hệ lụy cho xã hội…
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến - Phó chủ tịch ủy ban quốc gia trong buổi làm việc
Về công tác phòng, chống mại dâm, một số văn bản quy phạm pháp luật về phòng chống tệ nạn mại dâm không còn phù hợp với thực tiễn, chưa đáp ứng yêu cầu đấu tranh, phòng, chống mại dâm trong tình hình mới; đồng thời chưa có biện pháp chế tài về xử lý đối với các đối tượng hoạt động mại dâm nam, mại dâm đồng tính, mại dâm chuyển giới và các đối tượng trực tiếp thực hiện hành vi khiêu dâm, kích dục. Trong khi đó, những hành vi này hiện nay đang diễn ra rất phổ biến trong các cơ sở kinh doanh dịch vụ như: nhà hàng, quán bar, vũ trường, cơ sở massage, xông hơi, xoa bóp, karaoke, hớt tóc gội đầu, cà phê đèn mờ… nhằm mục đích cạnh tranh để câu kéo khách.
Về công tác phòng, chống HIV/AIDS, theo ước tính, vẫn còn số lượng lớn người nhiễm HIV ở cộng đồng, tuy nhiên, chưa có ước tính nào thật sự đáng tin cậy để có được con số gần chính xác số lượng người nhiễm HIV của thành phố. Sự kỳ thị phân biệt đối xử của cộng đồng, đặc biệt là các cơ sở y tế sẽ ảnh hưởng đến việc tiếp cận xét nghiệm, điều trị, khống chế lây nhiễm HIV. Các Trung tâm Y tế quận, huyện đã được kiện toàn, nhưng việc thực hiện khám bệnh, chữa bệnh HIV/AIDS thông qua quỹ bảo hiểm y tế chi trả vẫn chưa được triển khai do các cơ sở y tế này đang tiến hành hoàn tất các thủ tục để ký kết hợp khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế với cơ quan Bảo hiểm xã hội.
Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm, trưởng đoàn công tác đánh giá cao tính toàn diện, đầy đủ trong báo cáo của TP.HCM trong công tác phòng chống AIDS và phòng chống ma túy, mại dâm.
Hoan nghênh những nỗ lực của TP.HCM trong công tác triển khai phòng chống HIV, ma túy, mại dâm, tuy nhiên Bộ trưởng lưu ý trong điều trị ma túy, TP.HCM không nên cho rằng những người nghiện ma túy đá là không nghiện thuốc phiện, chính vì vậy, công tác điều trị Methadone cần được tăng cường đảm bảo cho cả nhóm này.
Về điều trị HIV, cần mở rộng việc điều trị HIV xuống trạm y tế xã phường. Tăng cường công tác truyền thông tuyên truyền giảm tác hại bởi đây là khâu quan trọng giúp khống chế số lượng người mắc mới.
Bộ trưởng Bộ y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cũng góp ý nên khuyến khích tăng cai nghiện tự nguyện tự nguyện. Tăng cường sự hỗ trợ của nhà nước nếu gia đình không có điều kiện. Cần tăng cường dự phòng bằng cách tuyên truyền người dân, ngăn mua bán ma túy hơn là phát hiện người nghiện rồi mang đi cai nghiện.
Sáng cùng ngày, đoàn đã làm việc với cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone và điều trị HIV/AIDS bằng ARV tại Trung tâm Y tế Dự phòng Quận Gò Vấp; đồng thời kiểm tra công tác cai nghiện tại cơ sở Xã hội Nhị Xuân (Hóc Môn). Tại các cơ sở, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã thăm và nghe các báo cáo.
BS. Nguyễn Trung Hòa – Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng Quận Gò Vấp cho biết, đến hết tháng 4/2018, khoa Tham vấn Hỗ trợ Cộng đồng - HIV/AIDS quận đang điều trị ngoại trú cho 1.436 người nhiễm HIV, nam giới nhiễm HIV đang điều trị vẫn chiếm tỷ lệ cao hơn nữ giới (71,5% so với 28,5%).
“Kinh phí từ các nguồn tài trợ chiếm tỷ trọng chủ yếu trong tổng kinh phí cho hoạt động của phòng chống HIV/AIDS, nhưng trong thời gian tới ngân sách tài trợ của các tổ chức quốc tế có xu hướng giảm dần,” Ông Hòa cho biết.
Về chế độ bảo hiểm y tế, để giúp bệnh nhân hiểu được lợi ích của BHYT trong điều trị ARV và gia tăng số lượng bệnh nhân tham gia BHYT, quận Gò Vấp đã triển khai tư vấn BHYT cho bệnh nhân tại phòng khám ngoại trú. Tuy nhiên, hoạt động khám chữa bệnh BHYT cho bệnh nhân HIV/AIDS vẫn còn nhiều bất cập. Tỷ lệ bệnh nhân tham gia BHYT là 1.167 người, chiếm tỷ lệ 81% Tỷ lệ bệnh nhân không có thẻ BHYT với các lý do như không biết thủ tục, quyền lợi khi mua thẻ, sợ lộ thông tin, không đủ tiền mua thẻ và không có giấy tờ tùy thân. Bệnh nhân ngoài TP.HCM và những bệnh nhân không có giấy tờ tùy thân cũng gặp nhiều khó khăn khi không đủ kinh phí hoặc không được hỗ trợ cơ chế mua thẻ BHYT.
Vấn đề chuyển BHYT của bệnh nhân đang điều trị về Trung tâm Y tế Quận còn nhiều vướng mắc (do bản thân bệnh nhân, do thủ tục…) và như vậy sẽ trở ngại khi làm thủ tục ký hợp đồng với cơ sở xét nghiệm CD4 và tải lượng virus.
Cũng trong sáng 28/5, Đoàn Kiểm tra Công tác phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm tại TP.HCM đã đến Cơ sở Xã hội Nhị Xuân. Đây là nơi tiếp nhận, quản lý, giao dục và chăm sóc sức khỏe cho người nghiện ma túy của Lực lượng Thanh niên Xung phong TP.HCM.
Tính từ 5/12/2014 đến ngày 24/5/2018, đơn vị đã tiếp nhận 19.363 lượt người cai nghiện. Trong đó, học viên không có nơi cư trú ổn định là 14.116 người và học viên tự nguyện là 3.640 người và học viên cắt cơn nghiện cộng đồng là 1.607 người.
