Cúm Tây Ban Nha là một đại dịch cúm hoành hành khắp thế giới vào những năm 1918-1920. Không giống như nhiều đại dịch khác tấn công và gây tử vong cho người già, trẻ em hoặc bệnh nhân nặng, cúm Tây Ban Nha tấn công những người trẻ tuổi khỏe mạnh. Các nhà khoa học cho hay, bệnh nhân tử vong là do bị bội nhiễm do vi khuẩn, đặc biệt là phế cầu.
Bệnh cúm do virus gây ra, nhưng nguyên nhân tử vong phổ biến nhất là viêm phổi do vi khuẩn thứ phát chứ không phải do virus cúm. Viêm phổi gây ra bởi vi khuẩn phế cầu là tình trạng nhiễm khuẩn đường hô hấp, gây nhiễm trùng tại phổi, làm phổi bị tổn thương và viêm, bệnh có thể tiến triển nhanh và gây nhiều biến chứng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Phế cầu là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh viêm phổi mắc phải ở cộng đồng và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Một trường hợp đã từng nhiễm virus cúm sẽ nhạy cảm với phế cầu, nhưng cơ chế đằng sau sự gia tăng tính nhạy cảm này vẫn chưa được hiểu đầy đủ.
Bội nhiễm phế cầu khuẩn là nguyên nhân gây tử vong do cúm.
Nguyên nhân vì sao?
Các nhà nghiên cứu tại Viện Karolinska (Thụy Điển) hiện đã xác định được những thay đổi do cúm gây ra ở đường hô hấp dưới ảnh hưởng đến sự phát triển của phế cầu trong phổi. Sử dụng mô hình động vật, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, các chất dinh dưỡng và chất chống oxy hóa khác nhau (vitamin C và các chất bảo vệ tế bào thông thường khác) bị rò rỉ từ máu, do đó tạo ra một môi trường trong phổi thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn. Vi khuẩn thích nghi với môi trường viêm bằng cách tăng sản xuất men vi khuẩn HtrA.
Sự hiện diện của HtrA làm suy yếu hệ miễn dịch và thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn trong đường thở bị nhiễm cúm. Việc thiếu HtrA làm ngừng sự phát triển của vi khuẩn.
GS. Birgitta Henriques Normark (Khoa Vi sinh, khối u và sinh học tế bào, Viện Karolinska), điều tra viên chính, cho biết: Khả năng phát triển của phế cầu trong đường hô hấp dưới khi bị nhiễm cúm dường như phụ thuộc vào môi trường giàu chất dinh dưỡng với hàm lượng chất chống oxy hóa cao hơn xảy ra trong quá trình nhiễm virus. Đồng thời, khả năng phát triển của phế cầu trong đường hô hấp dưới khi bị nhiễm cúm cũng phụ thuộc vào khả năng thích nghi với môi trường của vi khuẩn (tự bảo vệ khỏi bị tiêu diệt bởi hệ miễn dịch).
Làm gì để ức chế sự phát triển của phế cầu khuẩn?
Các nhà khoa học cho hay, kết quả nghiên cứu này cung cấp thông tin có giá trị về cách vi khuẩn hòa nhập với môi trường trong phổi và có thể được sử dụng để tìm ra liệu pháp điều trị mới cho nhiễm trùng kép giữa virus cúm và vi khuẩn phế cầu.
Nhà nghiên cứu Vicky Sender (Khoa Vi sinh, khối u và sinh học tế bào, Viện Karolinska) giải thích: HtrA là một enzym, một protease, giúp làm suy yếu hệ thống miễn dịch và cho phép vi khuẩn phế cầu xâm nhập lớp tế bào bảo vệ ở bên trong đường thở. Do đó, để ngăn chặn sự phát triển của phế cầu khuẩn trong phổi, các nhà khoa học cho rằng sử dụng chất ức chế protease có thể là một chiến lược khả thi.
Hiện tại, chúng ta vẫn chưa biết liệu bệnh nhân COVID-19 có nhạy cảm với các bệnh nhiễm trùng thứ phát như vậy hay không, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng các cơ chế tương tự có thể được tìm thấy ở những bệnh nhân COVID-19 bị bệnh nặng. GS. Henriques Normark nói: Có khả năng là tình trạng viêm phổi cấp tính vì nhiều nguyên nhân, dẫn đến rò rỉ chất dinh dưỡng, chất chống oxy hóa và tạo ra môi trường thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn. Việc tìm ra cách để ngăn chặn sự phát triển của phế cầu khuẩn trong phổi có thể là tiền đề áp dụng điều trị cho bệnh nhân COVID-19.