Tìm ra hoạt chất hỗ trợ điều trị gout trong cây ngải cứu

Cách dùng ngải cứu trong chăm sóc sức khỏe

SKĐS - Thời tiết trở lạnh là lúc những món ăn, vị thuốc có tính ấm lên ngôi. Ngải cứu là vị thuốc có rất nhiều lợi ích cho cơ thể, nhất là trong mùa lạnh. Vậy cách dùng như thế nào là tốt nhất?

Tìm ra các hợp chất tự nhiên quý giá trong cây ngải cứu

 PGS.TS Lê Tiến Dũng và nhóm nghiên cứu Viện Công nghệ Tiên tiến - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam vừa nghiên cứu thành công các hợp chất tự nhiên trong cây ngải cứu có tác dụng giảm viêm, hỗ trợ điều trị bệnh gout.

 Nhóm của PGS.TS Lê Tiến Dũng đã thực hiện đề tài: "Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính ức chế xanthine oxidase, kháng viêm, bảo vệ sụn của cây ngải cứu, tạo sản phẩm điều trị bệnh gout và viêm khớp dạng thấp". Nghiên cứu không chỉ cung cấp cơ sở khoa học mà còn mở ra hướng đi mới cho việc phát triển các sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ thảo dược, an toàn và hiệu quả.

Ngải cứu là loài cây quen thuộc trong dân gian đã được các nhà khoa học chứng minh tiềm năng trở thành chế phẩm tự nhiên, an toàn trong hỗ trợ điều trị gout và viêm khớp dạng thấp. Nghiên cứu mới cho thấy các hợp chất trong ngải cứu có khả năng kháng viêm, chống oxy hóa và ức chế mạnh xanthine oxidase - yếu tố làm tăng axit uric trong máu, nguyên nhân chính gây bệnh gout.

Trong y học cổ truyền, nhiều cây thuốc đã chứng minh được khả năng chữa bệnh hiệu quả, đặc biệt là đối với các bệnh lý mạn tính như xương khớp. Một trong số đó là cây ngải cứu (Artemisia vulgaris L.), được biết đến với tác dụng điều trị các bệnh viêm khớp và gout. Mặc dù trên thế giới đã có một số công trình về cây ngải cứu song tại Việt Nam, nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính kháng viêm khớp, ức chế xanthine oxidase của loài cây này vẫn còn ở mức hạn chế.

PGS.TS Lê Tiến Dũng cho biết, khác với thuốc Tây vốn dựa vào một hoạt chất chính, các loại thảo dược thường phát huy tác dụng nhờ sự kết hợp của nhiều chất tự nhiên trong cây. Điều này khiến chúng an toàn hơn, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho việc nghiên cứu, bởi thành phần hóa học có thể thay đổi tùy theo cách trồng, thu hái hay chế biến. 

"Vì vậy, mục tiêu của chúng tôi là xây dựng quy trình ổn định, kiểm nghiệm rõ ràng để biến bài thuốc dân gian thành sản phẩm khoa học đạt chất lượng và mang lại giá trị ứng dụng thực tiễn cao", PGS.TS Lê Tiến Dũng nói.

Điểm nổi bật của nghiên cứu là việc chuẩn hóa nguồn nguyên liệu và xây dựng quy trình chiết xuất cao ngải cứu ổn định, giúp giữ lại tối đa các hoạt chất có lợi, trong đó tập trung vào những hợp chất có khả năng ức chế xanthine oxidase. Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại, nhóm đã tạo ra cao ngải cứu đạt chuẩn, sạch vi sinh, không chứa kim loại nặng và đảm bảo an toàn khi bảo quản.

Tiếp đó, nhóm tiến hành nhiều thử nghiệm trên mô hình tế bào và động vật để kiểm chứng tác dụng của ngải cứu. Kết quả cho thấy, cao chiết ngải cứu được tách bằng dung môi ethyl acetat có khả năng làm giảm các chất trung gian gây viêm và loại bỏ gốc tự do - những tác nhân chính gây tổn thương tế bào. Đặc biệt, các hợp chất tự nhiên phân lập được như quercetin, kaempferol, luteolin, myricetin và apigenin thể hiện khả năng ức chế mạnh men tạo axit uric, với hiệu quả tương đương allopurinol - loại thuốc đang được sử dụng phổ biến trong điều trị gout.

Tác dụng giảm viêm rõ rệt trên động vật

Kết quả thử nghiệm trên động vật cho thấy, cao chiết ngải cứu ở liều 250 và 500 mg/kg có tác dụng giảm viêm cấp tính tương đương với diclofenac - một loại thuốc kháng viêm phổ biến. Đồng thời, cao ngải cứu còn ức chế xanthine oxidase - nguyên nhân trực tiếp làm tăng axit uric gây bệnh gout với hiệu quả ngang bằng thuốc allopurinol hiện đang được sử dụng rộng rãi. Đặc biệt, các thử nghiệm độc tính cho thấy ngay cả ở liều cao, cao ngải cứu vẫn an toàn, không gây hại gan, thận hay máu, mở ra triển vọng ứng dụng lâu dài trong hỗ trợ điều trị gout và viêm khớp.

Theo PGS.TS Lê Tiến Dũng, nghiên cứu cho thấy ngải cứu chứa nhiều nhóm chất quan trọng như flavonoid, acid phenolic. Đặc biệt, các hợp chất này tập trung nhiều nhất trong phân đoạn chiết bằng ethyl acetate, nơi thể hiện rõ tác dụng kháng viêm, chống oxy hóa và ức chế xanthine oxidase. Nhờ sự phối hợp tác động lên nhiều cơ chế khác nhau, ngải cứu phát huy hiệu quả toàn diện hơn, vừa giảm viêm vừa chống gốc tự do, thay vì chỉ dựa vào một hoạt chất đơn lẻ.

Kết quả nghiên cứu cho thấy ngải cứu có tiềm năng hỗ trợ điều trị viêm khớp và gout, đồng thời giúp loại bỏ các gốc tự do gây hại trong tế bào. Trong các phương pháp chiết tách, phân đoạn bằng dung môi ethyl acetat (AVEA) được đánh giá cao nhất, nhờ chứa nhiều hoạt chất có lợi với tác dụng chống viêm, chống oxy hóa và ức chế men tạo axit uric.

Nhóm cũng nghiên cứu tinh dầu ngải cứu và xác định các hợp chất quý như 1,8-cineole, α-pinene, camphor, borneol với khả năng kháng khuẩn, chống viêm và chống oxy hóa. Kết quả đã được công bố trên Journal of Ethnopharmacology và Natural Product Communications, khẳng định tiềm năng phát triển các chế phẩm hỗ trợ điều trị gout và viêm khớp từ loại cây thuốc quen thuộc này.

Các nhà khoa học cũng đã xây dựng phương pháp định lượng nhóm hoạt chất chính trong ngải cứu, góp phần chuẩn hóa và kiểm soát chất lượng nguyên liệu, đảm bảo tính ổn định khi ứng dụng. Trong thời gian tới, nhóm sẽ tiếp tục thử nghiệm về độ an toàn lâu dài và ảnh hưởng đến các chỉ số sinh hóa, làm cơ sở đưa cao ngải cứu vào thực tiễn hỗ trợ điều trị gout và viêm khớp. 

Hiện cao ngải cứu chuẩn hóa đã được lưu giữ tại Viện Công nghệ Tiên tiến. Với độ ổn định, hiệu quả sinh học rõ ràng và tính an toàn đã được chứng minh, chế phẩm này hứa hẹn phát triển thành dạng viên uống hoặc sản phẩm hỗ trợ dành cho người mắc gout, viêm khớp và các bệnh liên quan đến lão hóa, gốc tự do.

Gợi ý bài thuốc đơn giản với lá ngải cứu để chữa đau đầu

SKĐS - Ngải cứu vừa là cây rau vừa là cây thuốc thường thấy trong vườn của nhiều gia đình ở Việt Nam. Với cách sử dụng đơn giản, hiệu quả mà chi phí thấp, ngải cứu còn là một biện pháp an toàn để chữa đau đầu.