TS. BS Nguyễn Quang Đức - Phó Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Sọ mặt và Tạo hình, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, tên bệnh "người gấu" xuất hiện đầu tiên vào năm 2017, do chính ông đặt cho loại bệnh này khi gặp và phẫu thuật cho một bệnh nhân Madelung do hình dáng rất giống phần cổ của một con gấu.
Sự tích tụ các u mỡ đối xứng ở vùng cổ, vai, lưng
Theo TS.BS Nguyễn Quang Đức, Madelung là một bệnh lạ, hiếm gặp, có đặc trưng bởi sự tích tụ các u mỡ đối xứng ở vùng cổ, vai, lưng và các khu vực khác trên cơ thể. Bệnh Madelung thường ảnh hưởng đến nam giới trung niên và có liên quan đến việc tiêu thụ rượu. Quay ngược thời gian hàng thế kỷ, bệnh lý này được Benjamin Brodie mô tả đầu tiên vào năm 1846, sau đó là một loạt các báo cáo của các tác giả: Madelung, Launois và Bensaude vào năm 1898. Bệnh còn được gọi tên là hội chứng Launois Bensause hoặc bệnh Đa u mỡ đối xứng lành tính (Multiple symmetric lipomatosis - MSL).
Đây là bệnh liên quan đến sự rối loạn phân bố mỡ dưới da, với đặc điểm là tích tụ mỡ dưới da đối xứng xung quanh cổ, vai gáy, thân mình, cánh tay, trên đùi... Trong đó, vùng cổ và vai gáy là vị trí hay gặp nhất, khối mỡ vùng này làm cho vòng cổ rất to, nên bệnh còn có một tên khác là bệnh "Cổ áo Madelung" (Madelung's Collar).
Một bệnh nhân Madelung có phần cố rất giống phần cổ của một con gấu
Nguyên nhân và tác hại của bệnh Madelung
Hiện tại, nguyên nhân chính gây nên bệnh Madelung vẫn chưa được làm sáng tỏ. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của một số tác giả đã chỉ ra rằng có một số yếu tố liên quan đến bệnh Madelung như: rối loạn chuyển hóa, yếu tố di truyền, nội tiết… và đặc biệt là rượu. Chính vì vậy, số đông bệnh nhân thường là nam giới ở độ tuổi trung niên, có tiền sử nghiện rượu hoặc uống rượu nhiều năm. Cách nhận biết bệnh này đó là xuất hiện những khối u mỡ đối xứng vùng cổ, vai gáy, thân mình. Các khối u thường phát triển chậm, theo giai đoạn, từ nhỏ tới to gây ảnh hưởng tới chức năng và thẩm mỹ của người bệnh.
Thực tế, tác động của bệnh này tới chất lượng sức khỏe con người rất lớn. Đối với những bệnh nhân mắc bệnh Madelung, khi khối u nhỏ thường không ảnh hưởng nhiều đến các chức năng trên cơ thể. Tuy nhiên, khi khối u phát triển đủ lớn sẽ gây các triệu chứng chèn ép các cấu trúc xung quanh u gây ảnh hưởng tới chức năng và ngoại hình của người bệnh. Đơn cử như chèn ép đường thở gây khó thở, chèn ép dây thần kinh gây đau, tê bì; khó khăn trong đời sống sinh hoạt từ việc mặc quần áo, ăn uống đến nằm, vận động đầu, cổ…
Vấn đề về biến đổi ngoại hình do khối u mỡ gây ra khiến người bệnh Madelung có những hình dạng dị thường, ảnh hưởng nghiêm trọng tới tâm lý người bệnh, dẫn đến việc ngại giao tiếp với mọi người xung quanh, một số người bệnh có dấu hiệu tự ti, trầm cảm. Ngoài ra, người bệnh Madelung thường có các rối loạn khác kèm theo như tăng men gan, rối loạn chuyển hóa lipid, tăng huyết áp, đái tháo đường…
Lời khuyên của bác sĩ để phòng tránh bệnh
"Cho đến nay, cơ chế gây bệnh Madelung chưa được hiểu biết một cách rõ ràng, do đó, chưa có những biện pháp phòng tránh bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, một số yếu tố đã được biết đến có liên quan gây bệnh như rối loạn chuyển hóa, nghiện rượu, béo phì…. Vì vậy, các biện pháp phòng bệnh Madelung hữu hiệu có thể đưa ra là duy trì chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, thể dục thể thao hợp lý và đặc biệt là hạn chế sử dụng bia, rượu… có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh" - TS.BS Nguyễn Quang Đức nhận định.
Theo TS.BS Nguyễn Quang Đức, hiện tại có nhiều phương pháp điều trị bệnh được các tác giả đưa ra, tuy nhiên có hiệu quả hơn cả vẫn là phẫu thuật lấy bỏ khối u mỡ. Song trên thực tế, do chưa rõ cơ chế gây bệnh Madelung một cách chính xác nên khi điều trị phẫu thuật cắt bỏ u chủ yếu giúp người bệnh cải thiện về mặt chức năng và thẩm mỹ chứ không hoàn toàn khỏi bệnh. Tuy nhiên, sau phẫu thuật, nếu bệnh nhân tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ, đặc biệt là bỏ rượu một cách tuyệt đối sẽ hạn chế được tỷ lệ tái phát hay phát triển trở lại của khối u.
Bệnh nhân "người gấu" Madelung sau khi phẫu thuật
Quá trình phẫu thuật bệnh Madelung cũng tương đối phức tạp do kích thước u lớn, nằm cả trước và sau cổ nên thời gian mổ kéo dài, dễ gây chảy máu, sau mổ phù nề chèn ép có thể gây nên tình trạng khó thở. Bệnh nhân Madelung thường có nhiều bệnh lý toàn thân nên làm tăng nặng các biến chứng.
Từ năm 2017 đến nay, Trung Tâm Phẫu thuật Sọ mặt và Tạo hình, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã phẫu thuật, điều trị cho khoảng 20 bệnh nhân mắc bệnh Madelung với những khối u khổng lồ. Bệnh nhân có khối u lớn nhất được cắt bỏ lên đến hơn 3,2kg.
Mời độc giả xem thêm video dưới đây:
5 thói quen có hại cho sức khỏe
