Việc đảm bảo chế độ Bảo hiểm xã hội (BHXH), Bảo hiểm y tế (BHYT) và Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động (NLĐ) nói chung và NLĐ làm việc trong các doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) nói riêng ngày càng quan trọng và cấp thiết hơn trong bối cảnh thị trường lao động và nhu cầu về an sinh xã hội thường xuyên biến động… Do đó, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực BHXH, BHYT và BHTN, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh cho các DN trong đó có DN FDI…

Góp phần mở rộng bao phủ BHXH

Tại hội nghị đối thoại về thực hiện chính sách BHXH, BHYT và BHTN với các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tại Việt Nam khu vực phía Nam do BHXH Việt Nam phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức mới đây với sự tham gia của hơn 400 DN FDI đã tập trung vào các nội dung chính như: Trao đổi về kết quả cung cấp thông tin, giải đáp vướng mắc cho DN; Trao đổi các thông tin mới trong chính sách pháp luật, thủ tục hành chính về BHXH, BHYT và BHTN; Triển khai thực hiện Nghị định về lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam; Đối thoại, giải đáp các khó khăn, vướng mắc của NLĐ khu vực FDI trong quá trình thực hiện chính sách BHXH, BHYT và BHTN.

Thông tin tại hội nghị cho biết, tính đến 31/12/2016, tổng số DN FDI tham gia BHXH, BHYT và BHTN là 16.085 DN. Tổng số thu BHXH, BHYT, BHTN của DN FDI là 71.670 tỷ đồng, chiếm 47,2% tổng số thu của khối DN. Mặc dù DN FDI chỉ chiếm 7,7% tổng số DN tham gia BHXH, BHYT, BHTN nhưng đã đóng góp đáng kể vào kết quả thu và mở rộng đối tượng tham gia BHXH, với số tiền thu chiếm đến 47,2%, với số lao động tham gia BHXH chiếm đến 42,9% so với tổng số tiền thu, tổng số lao động tham gia BHXH, BHYT, BHTN của khối DN trong cả nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những DN FDI chấp hành nghiêm chỉnh quy định pháp luật, đóng BHXH đầy đủ, kịp thời, vẫn còn một số DN nợ BHXH. Tính đến ngày 31/12/2016, tổng số nợ BHXH của khối DN FDI vẫn còn cao là 1.241 tỷ đồng.

Có nhiều nguyên nhân của tình trạng này, trong đó chủ yếu do một số DN gặp khó khăn, thậm chí phải giải thể, ngừng hoạt động; song vẫn còn đâu đó một số DN cố tình trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng vốn từ khoản thu BHXH của NLĐ đầu tư vào mục đích khác, thiếu hợp tác tích cực với cơ quan BHXH để giải quyết chế độ cho NLĐ, đặc biệt còn có chủ DN bỏ trốn khỏi Việt Nam… Những hạn chế này làm ảnh hưởng tiêu cực đến quyền, lợi ích hợp pháp của NLĐ, gây khó khăn cho tổ chức thực hiện chính sách BHXH, làm ảnh hưởng đến an sinh xã hội.

Về vấn đề này, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng đánh giá cao những đóng góp của các DN FDI trong việc phát triển KT-XH, an sinh xã hội của Việt Nam trong thời gian qua. Ông Quang cũng cho rằng, thời gian vừa qua, các DN FDI đã thực hiện tương đối tốt chính sách BHXH, BHYT và BHTN. Tuy nhiên, vẫn có một số DN chậm đóng, thậm chí chậm đóng kéo dài BHXH gây khó khăn và ảnh hưởng đến NLĐ.

NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam tham gia BHXH bắt buộc thế nào?

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi, BHXH, BHYT là hai trụ cột trong chính sách an sinh xã hội. Trong những năm vừa qua, chính sách BHXH, BHYT đã có những sửa đổi, điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tiễn. Để tạo điều kiện cho DN, Chính phủ Việt Nam đã giảm tỷ lệ mức đóng tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

Liên quan đến một số băn khoăn của các DN FDI về việc đóng BHXH cho người nước ngoài sang Việt Nam làm việc, ông Bùi Sỹ Lợi cho biết, theo quy định của Luật BHXH, từ 1/1/2018, NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam phải tham gia BHXH bắt buộc. Vấn đề đặt ra là tham gia như thế nào, có tham gia cả 5 chế độ của Luật BHXH hay không. Theo ông Lợi, với chính sách BHTN, nếu DN, NLĐ có thời gian làm việc lâu dài tại Việt Nam thì có thể tham gia để hưởng lợi, còn không thì không bắt buộc. Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đang xây dựng nghị định hướng dẫn và việc tham gia này phải có lộ trình.

Phó Chủ nhiệm Bùi Sỹ Lợi cũng mong muốn các DN FDI tiếp tục thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT, BHTN, góp phần đảm bảo đời sống cho NLĐ, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội của Việt Nam.

Từ góc độ của cơ quan BHXH Việt Nam, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu khẳng định, trong thời gian tới, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết; niêm yết công khai, thông tin, hướng dẫn cho DN những thay đổi về thủ tục hành chính rõ ràng, cụ thể, kịp thời và thường xuyên; thiết lập hệ thống tư vấn, giải đáp, chăm sóc khách hàng nhằm tiếp nhận, xử lý thông tin, tư vấn, giải đáp, hỗ trợ các yêu cầu của cá nhân, tổ chức tham gia giao dịch điện tử lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN.

Nguyễn Nam