1. Các dịch vụ chăm sóc điều trị HIV toàn diện theo khuyến nghị của WHO
Nhằm cải thiện khả năng tuân thủ, duy trì liệu pháp điều trị kháng virus (ART) và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người sống chung với HIV, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị cung cấp dịch vụ HIV bao gồm một gói can thiệp toàn diện về xét nghiệm, phòng ngừa, điều trị và chăm sóc dành cho người có nguy cơ nhiễm, người sống chung với HIV, bạn tình, gia đình và người chăm sóc.
Ví dụ về các dịch vụ HIV bao gồm:
- Phòng ngừa HIV như dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP);
- Xét nghiệm HIV (bao gồm tự xét nghiệm) và kết nối với hệ thống chăm sóc;
- Quản lý các bệnh nhiễm trùng cơ hội và bệnh đi kèm đồng thời tích hợp với các dịch vụ khác;
- Khởi xướng, duy trì và theo dõi ART;
- Hỗ trợ tâm lý xã hội, tuân thủ, duy trì điều trị và tái hòa nhập;
- Chuyển đổi sang phác đồ ART bậc hai và bậc ba khi cần thiết;
- Chăm sóc tại nhà, chăm sóc giảm nhẹ;
- Các mô hình phân phối ART linh hoạt tại cơ sở và cộng đồng.
WHO nhấn mạnh, dịch vụ HIV cần cung cấp dịch vụ chăm sóc lấy con người làm trung tâm, tập trung vào nhu cầu, sở thích và kỳ vọng về sức khỏe của người dân, đồng thời đề cao phẩm giá và sự tôn trọng, đặc biệt là đối với các nhóm dân số dễ bị tổn thương.
Xét nghiệm giúp phát hiện và điều trị sớm HIV.
2. Cách tiếp cận các dịch vụ chăm sóc điều trị HIV chất lượng cao
Xét nghiệm HIV
Các dịch vụ xét nghiệm HIV tại Việt Nam hiện nay đã được mở rộng và đa dạng hóa rất nhiều nhằm tăng cường khả năng tiếp cận, phát hiện sớm và đảm bảo tính bảo mật cho người dân. Không chỉ xét nghiệm HIV tại cơ sở y tế, nước ta đã triển khai nhiều mô hình đa dạng như xét nghiệm cộng đồng, xét nghiệm lưu động hay tự xét nghiệm tại nhà...
Dịch vụ xét nghiệm HIV lưu động giúp những người ở xa cơ sở y tế hoặc có nguy cơ cao dễ dàng tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm HIV. Tự xét nghiệm HIV qua nền tảng trực tuyến là hình thức xét nghiệm HIV mới nhưng có hiệu quả cao trong việc phát hiện sớm người nhiễm HIV, đặc biệt trong nhóm nguy cơ cao nhưng không muốn đến cơ sở y tế vì lo ngại lộ thông tin, bị kỳ thị, thậm chí tự kỳ thị, làm tăng nguy cơ lây truyền HIV trong cộng đồng.
Người nhiễm HIV hoặc có hành vi nguy cơ cao được tư vấn, hỗ trợ làm xét nghiệm và kết nối với dịch vụ điều trị ARV. Phát hiện sớm HIV giúp việc điều trị hiệu quả hơn và giảm thiểu nguy cơ lây truyền.
Điều trị HIV sớm
Người nhiễm HIV nên bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng virus ARV càng sớm càng tốt ngay sau khi được chẩn đoán, không phụ thuộc vào số lượng tế bào CD4. Điều trị ARV sớm giúp kiểm soát virus ở mức không phát hiện, cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.
Việt Nam đang chuyển đổi và tối ưu hóa các phác đồ điều trị, ưu tiên phác đồ có hiệu quả cao, ít tác dụng phụ và dễ tuân thủ.
Tiếp cận thuốc điều trị ARV
Điều trị HIV bằng thuốc kháng virus (ARV) được triển khai ở nhiều cơ sở y tế. Thuốc ARV không chỉ giúp kiểm soát lượng virus trong máu người bệnh mà còn nâng cao hệ miễn dịch, kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.
Bảo hiểm y tế là giải pháp lâu dài và bền vững cho điều trị HIV/AIDS bằng thuốc ARV. Nếu tham gia bảo hiểm y tế, người nhiễm HIV sẽ được chi trả chi phí khám, chữa bệnh bao gồm cả thuốc ARV.
Cung cấp thuốc điều trị cho người nhiễm HIV. Ảnh: Thùy Chi
Các hình thức hỗ trợ tuân thủ, duy trì điều trị và hỗ trợ tâm lý xã hội
Trong quá trình điều trị, các bác sĩ có thể giúp người có HIV kết nối với các dịch vụ hỗ trợ khác như: Hỗ trợ tuân thủ, duy trì điều trị và hỗ trợ tâm lý xã hội, giới thiệu và cung cấp dịch vụ hỗ trợ tâm lý, điều trị trầm cảm, cai nghiện, kết nối và tạo điều kiện tiếp cận với các dịch vụ kinh tế - xã hội...
Các hình thức hỗ trợ thường được triển khai một cách toàn diện thông qua các kênh chính: Hệ thống y tế, cộng đồng, nhóm đồng đẳng… sẽ giúp người sống chung với HIV tháo gỡ những rào cản tinh thần và xã hội, tuân thủ điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống. Người nhiễm HIV nên trao đổi với nhân viên y tế về bất kỳ khó khăn nào có thể cản trở điều trị để được hỗ trợ kịp thời.
Việc tiếp cận và tuân thủ các dịch vụ điều trị không chỉ để bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất mà người nhiễm HIV có thể làm để bảo vệ cộng đồng và người thân.
Tuân thủ ARV nghiêm ngặt là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Uống thuốc ARV đủ liều, đúng giờ, đều đặn mỗi ngày để duy trì tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện.
Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su là biện pháp bảo vệ ngăn chặn sự lây truyền của HIV. Dùng bao cao su đúng cách và thường xuyên trong mọi lần quan hệ tình dục cũng là biện pháp quan trọng để phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác như giang mai, lậu... dù tải lượng HIV đã không phát hiện.
