Phải làm gì để dự phòng ung thư cổ tử cung? | SKĐS
Trong bối cảnh tỷ lệ mắc ung thư cổ tử cung vẫn ở mức cao và xu hướng trẻ hóa đang ngày càng rõ rệt, vaccine HPV được xem là "lá chắn vàng" bảo vệ phụ nữ khỏi căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa này. Tiêm phòng sớm, đúng thời điểm không chỉ là bảo vệ cá nhân mà còn góp phần quan trọng trong việc đẩy lùi ung thư cổ tử cung trên quy mô cộng đồng.
Ung thư cổ tử cung: Căn bệnh thầm lặng nhưng đáng sợ
Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ hai ở phụ nữ trên toàn thế giới và là nguyên nhân tử vong hàng đầu do ung thư phụ khoa. Theo thống kê từ Bộ Y tế Việt Nam và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi ngày tại nước ta có khoảng 14 ca mắc mới và 7 ca tử vong do ung thư cổ tử cung.
Bệnh thường diễn tiến âm thầm, không biểu hiện rõ rệt trong giai đoạn đầu. Khi xuất hiện triệu chứng như ra máu âm đạo bất thường, đau vùng chậu, khí hư có mùi hôi… thì bệnh đã bước vào giai đoạn muộn, khó điều trị và tiên lượng sống thấp.
Tiêm vaccine HPV là cách bảo vệ tương lai. Hình ảnh minh họa.
Điều đáng nói là hơn 90% ca ung thư cổ tử cung liên quan đến virus HPV (Human Papillomavirus) — một loại virus lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục. Trong hơn 100 chủng HPV được xác định, có khoảng 14 chủng được xếp vào nhóm "nguy cơ cao", đặc biệt là HPV 16 và HPV 18 – thủ phạm gây ra hơn 70% các ca ung thư cổ tử cung.
HPV nguy hiểm như thế nào?
HPV là virus phổ biến nhất lây truyền qua đường tình dục. Ước tính có tới 80% người từng nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời. Trong phần lớn trường hợp, hệ miễn dịch cơ thể sẽ tự loại bỏ virus sau vài tháng đến 2 năm. Tuy nhiên, ở một số người, HPV tồn tại lâu dài, gây tổn thương tế bào và dẫn đến sự phát triển của tế bào ung thư.
Không chỉ gây ung thư cổ tử cung, HPV còn là nguyên nhân của ung thư âm hộ, âm đạo, hậu môn, dương vật, hầu họng, và mụn cóc sinh dục – một bệnh lý tuy lành tính nhưng gây khó chịu, ảnh hưởng tâm lý và chất lượng sống.
Biểu đồ: Tỉ lệ mắc mới và tỉ lệ tử vong của ung thư cổ tử cung cao hơn ở các nước có chỉ số HDI trung bình hoặc thấp so với các nước HDI cao hoặc rất cao.
Vaccine HPV – lá chắn hiệu quả chống lại ung thư cổ tử cung
Vaccine HPV được chứng minh là phương pháp phòng ngừa ung thư cổ tử cung hiệu quả nhất hiện nay. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, nếu được tiêm phòng đầy đủ trước khi phơi nhiễm virus HPV, vaccine có thể giảm đến 97% nguy cơ mắc các tổn thương tiền ung thư cổ tử cung.
Nhiều quốc gia đã đưa vaccine HPV vào chương trình tiêm chủng quốc gia. Tại Anh, tỷ lệ ung thư cổ tử cung ở phụ nữ dưới 25 tuổi đã giảm đến 90% nhờ chương trình tiêm vaccine diện rộng.
Tại Việt Nam, dù chưa có chính sách tiêm chủng HPV toàn dân, nhưng các trung tâm y tế và bệnh viện lớn đã triển khai tiêm vaccine tự nguyện, với ba loại phổ biến là Cervarix, Gardasil và Gardasil 9. Trong đó, Gardasil 9 được đánh giá cao vì có thể phòng được tới 9 chủng HPV nguy cơ cao và phổ biến.
Ai nên tiêm và tiêm khi nào?
Độ tuổi tiêm lý tưởng nhất là từ 9 đến 14 tuổi, trước khi có quan hệ tình dục. Ở độ tuổi này, cơ thể tạo ra đáp ứng miễn dịch tốt nhất, chỉ cần tiêm 2 mũi cách nhau 6 tháng.
Với những người từ 15 đến 26 tuổi, tiêm 3 mũi theo lịch 0 – 2 – 6 tháng. Người từ 27 đến 45 tuổi vẫn có thể tiêm nếu chưa từng nhiễm HPV hoặc chưa mắc bệnh lý liên quan, tuy hiệu quả sẽ thấp hơn so với tiêm sớm.
Đặc biệt, vaccine không chỉ dành cho nữ giới. Nam giới cũng được khuyến cáo tiêm để phòng ngừa các bệnh liên quan đến HPV như ung thư hậu môn, hầu họng và mụn cóc sinh dục, đồng thời giúp hạn chế lây nhiễm trong cộng đồng.
Vì sao đã có tầm soát vẫn cần tiêm vaccine?
Một số người cho rằng chỉ cần làm Pap smear hoặc xét nghiệm HPV định kỳ là đủ. Tuy nhiên, cần hiểu rõ rằng tầm soát giúp phát hiện sớm – còn vaccine giúp phòng ngừa từ gốc.
Vaccine không điều trị được virus đã nhiễm, nhưng có thể ngăn ngừa nhiễm mới và bảo vệ khỏi các chủng chưa từng gặp phải. Ngay cả khi một người đã từng nhiễm một loại HPV, vaccine vẫn giúp phòng tránh các chủng nguy hiểm còn lại.
Hơn nữa, chi phí điều trị ung thư cổ tử cung và các biến chứng liên quan là rất cao, trong khi vaccine chỉ tốn khoảng vài triệu đồng – một khoản đầu tư hợp lý cho sức khỏe lâu dài.
Đừng để ung thư cướp đi tương lai
Câu chuyện của nhiều phụ nữ phát hiện ung thư cổ tử cung khi đã muộn cho thấy sự chủ quan là điều đáng tiếc. Việc tiêm vaccine HPV nên được xem là quyền lợi và trách nhiệm sức khỏe cá nhân, giống như tiêm phòng viêm gan B hay uốn ván.
Trong thời đại hiện nay, khi ung thư cổ tử cung là bệnh có thể phòng ngừa được, thì việc để nó xảy ra là điều không thể chấp nhận.
Hãy hành động trước khi quá muộn
- Tiêm vaccine HPV càng sớm, hiệu quả càng cao.
- Không tiêm thay cho tầm soát – tầm soát không thể thay thế vaccine.
- Đầu tư cho vaccine hôm nay là bảo hiểm cho tương lai khỏe mạnh.
Ung thư cổ tử cung không còn là án tử nếu mỗi người phụ nữ chủ động bảo vệ mình từ sớm. Đừng chờ triệu chứng xuất hiện mới quan tâm đến sức khỏe – hãy tiêm vaccine HPV ngay hôm nay.
