Tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng ở Lai Châu

Lai Châu là nơi có nhiều tiềm năng, lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, giá trị về lịch sử, văn hóa bản địa của các dân tộc để phát triển mạnh loại hình du lịch cộng đồng, hấp dẫn thu hút du khách đến khám phá, trải nghiệm. Những năm gần đây, việc phát triển du lịch cộng đồng theo hướng bền vững được Lai Châu chú trọng, đưa vào kế hoạch phát triển du lịch chung của tỉnh Lai Châu.

Tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng

Một số bản du lịch cộng đồng đã từng bước khẳng định thương hiệu, trong đó không thể không nhắc đến 5 bản du lịch cộng đồng có thế mạnh tại huyện Phong Thổ và huyện Tam Đường của tỉnh như: bản Sin Suối Hồ, bản Vàng Theo, Bản Sì Thâu Chải, Bản Thẳm, Bản San Thàng.

Bản du lịch cộng đồng Sin Suối Hồ, xã Sin Suối Hồ huyện Phong Thổ, nằm cách trung tâm thành phố Lai Châu 35km, bản có tổng số 127 hộ với 672 nhân khẩu, 100% là người dân tộc Mông. Đến Sin Suối Hồ, những ngôi nhà gỗ, nhà trình tường với lối kiến trúc mang nét đặc trưng của người Mông. Điểm nhấn độc đáo của những ngôi nhà này là hàng rào đá được xếp bằng tay bao quanh nhà, chỉ cao tới nửa người. Đến nay, tại bản Sin Suối Hồ còn giữ được hàng chục ngôi nhà trình tường truyền thống, tạo nên phong cảnh hữu tình đồng thời làm tăng thêm sức hấp dẫn đối với du khách.

Không chỉ có vậy, Sin Suối Hồ còn hấp dẫn du khách bởi đời sống văn hóa tinh thần phong phú. Đặc sắc nhất phải kể tới những lễ hội truyền thống mang nét đặc trưng như Lễ hội Gầu Tào - lễ hội lớn nhất trong năm của người Mông, được tổ chức từ mồng 3 đến mồng 6 tháng Giêng hằng năm. Tại lễ hội này, du khách còn được tham gia các trò chơi dân gian hấp dẫn như ném pao, đẩy gậy, kéo co, tù lu... Ngoài ra còn có các lễ hội thường niên như Lễ hội mừng thóc mới, Lễ hội rau cải Mèo... Phụ nữ Mông ở bản hiện vẫn mặc, dệt các trang phục truyền thống từ vải lanh và gìn giữ kỹ thuật vẽ sáp ong trên vải độc đáo được trao truyền qua nhiều thế hệ. Cùng với đó, các nghề truyền thống như thêu thổ cẩm, nấu rượu, đan lát, rèn... cũng mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân.

Hiện nay, điểm bản du lịch cộng đồng Sin Suối Hồ có 20 hộ gia đình tham gia làm dịch vụ Homestay, Bungalow và 6 hộ làm dịch vụ ăn uống, có 1 hợp tác xã tiếp đón và phục vụ du khách với sức chứa trên 300 du khách mỗi ngày, đêm. Từ năm 2015 đến nay, trung bình mỗi năm điểm du lịch cộng đồng bản Sin Suối Hồ đón trên 20.000 lượt khách trong nước và quốc tế đến tham quan, du lịch.

Với "mỏ vàng" là tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân văn phong phú, đa dạng, Sin Suối Hồ đã và đang trở thành bản du lịch cộng đồng thu hút du khách trong và ngoài nước. Nơi đây được bình chọn là 1 trong 4 làng Du lịch cộng đồng tiêu biểu toàn quốc năm 2019 với doanh thu trên 10 tỷ đồng/năm. Đặc biệt, vừa qua, bản Sin Suối Hồ đã được tôn vinh trở thành bản Du lịch cộng đồng ASean 2023.

Tiếp đến là bản du lịch cộng đồng Vàng Pheo xã Mường So huyện Phong Thổ. Được coi là cái nôi của người Thái trắng, bản du lịch cộng đồng Vàng Pheo cách thành phố Lai Châu khoảng 25km, trên tuyến du lịch Lai Châu – Điện Biên. Bản nằm ở điểm gặp gỡ của hai dòng suối Nậm So và Nâm Lùm, với gần 100 hộ dân cùng hơn 400 nhân khẩu, trong đó 100% là người Thái trắng. Văn hóa của người Thái trắng ở Vàng Pheo vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn từ những ngôi nhà sàn truyền thống đến những bộ váy của người phụ nữ Thái trắng được thiết kế cầu kỳ, váy khâu liền màu đen tuyền, dài chấm mắt cá chân, áo cóm chấm đến thắt lưng, cổ liền... Lễ hội văn hóa của người Thái ở Vàng Pheo là một trong những nét sinh hoạt văn hóa cộng đồng được đông đảo người dân và du khách quan tâm. Mỗi lễ hội là một bức tranh miêu tả đời sống xã hội, mang những nét đặc trưng truyền thống của đồng bào Thái xứ Mường So, tiêu biểu như các lễ hội: Nàng Han (rằm tháng 2 âm lịch), Then Kin Pang (mùng 10/3 âm lịch), Kin Lẩu Khẩu Mẩu (rằm tháng 9 âm lịch)… trong các lễ hội ngoài các nghi thức lễ còn diễn ra nhiều trò chơi dân gian độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa trong đời sống sinh hoạt của người dân như: tó má lẹ, ném còn, đẩy gậy, tù lu…

Bản Vàng Pheo được công nhận là bản văn hóa du lịch cấp tỉnh năm 2012. Mỗi năm, bản Vàng Pheo đón trung bình trên 6.000 lượt du khách trong và ngoài nước đến tham quan tìm hiểu, trải nghiệm văn hóa Thái. Nhiều năm qua, bản Vàng Pheo luôn giữ vững danh hiệu bản văn hóa tiêu biểu và cũng là điểm sáng về du lịch cộng đồng của huyện Phong Thổ.

Ngoài ra còn phải kể đến bản du lịch cộng đồng Sì Thâu Chải, xã Hồ Thầu huyện Tam Đường. Bản được UBND tỉnh công nhận là điểm du lịch cộng đồng năm 2016, với hơn 60 hộ dân là người Dao sinh sống. Nơi đây lưu giữ nhiều phong tục tập quán độc đáo của người Dao. Tới đây, du khách sẽ được trải nghiệm cùng đồng bào Dao trong Lễ hội Cấp sắc, Lễ Nhảy lửa; Dệt thổ cẩm... Đáng chú ý, đến đây vào mùa lúa chín vàng, khách thăm có thể tham gia trò chơi mạo hiểm, thú vị như dù lượn để trải nghiệm bay trên thung lũng Tam Đường dưới chân tuyệt đẹp.

Được biết, hàng năm riêng bản Sì Thâu Chải đón trên 11.000 lượt khách, có khoảng 700 khách nghỉ lại qua đêm tại các gia đình làm homestay. Hiện nay, huyện Tam Đường đang tăng cường liên kết với các câu lạc bộ dù lượn, tổ chức bay dù hằng năm vào các dịp lễ hội ở địa phương, qua đó quảng bá thêm hình ảnh về con người, cảnh vật, bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Dao ở bản Sì Thâu Chải, để thu hút du khách gần xa đến với địa phương ngày một nhiều hơn.

Cùng với đó là Bản Thẳm, xã Bản Hon, huyện Tam Đường được công nhận là bản văn hóa du lịch cấp tỉnh năm 2019, 100% là đồng bào dân tộc Lự sinh sống hầu hết vẫn lưu giữ nguyên các nét văn hóa truyền thống đặc sắc. Đến đây du khách ở homestay thưởng thức những món ẩm thực của người Lự như: Thịt lợn nướng, Thịt lợn quay, sôi màu, Món canh gà nấu gừng, Canh rêu đá, Canh măng (Bên cạnh đó không thể thiếu được rượu ngô, rượu thóc... cùng hòa mình vào những bài hát dao duyên, đối đáp; những điệu múa khăn, múa nón, múa quạt; hay những bài hát dân ca vang vọng núi rừng của các chàng trai cô gái trong đội văn nghệ của bản.

Lai Châu tập trung xây dựng khai thác các điểm du lịch cộng đồng mang sắc thái và đặc trưng riêng

Bên cạnh đó, Lai Châu còn là nơi sinh sống của 20 dân tộc, với kho tàng văn hóa truyền thống vô cùng phong phú, độc đáo và giàu bản sắc. Trên cơ sở tiềm năng, lợi thế đó, ngành du lịch tỉnh Lai Châu đã tập trung, quy hoạch, xây dựng một số bản văn hóa du lịch cộng đồng để phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc trong phát triển du lịch, kinh tế địa phương.

Ông Trần Quang Kháng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu, cho biết: Trong 6 tháng đầu năm 2024, tỉnh Lai Châu đã đón 780.600 lượt khách, tăng 37,54% so với cùng kỳ năm trước và đạt gần 70% Kế hoạch đề ra (trong đó: khách nội địa đạt 763.114 lượt, khách quốc tế đạt 17.486 lượt). Doanh thu từ hoạt động du lịch ước đạt trên 647 tỷ đồng, tăng 57,22% so với cùng kỳ năm 2023. Với những tiềm năng, thế mạnh sẵn có, những năm qua, tỉnh Lai Châu đã quan tâm, chỉ đạo tập trung mọi nguồn lực để đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ du lịch cộng đồng.

Đến nay, Lai Châu đã có 11 điểm du lịch cấp tỉnh. Các điểm sau khi được công nhận đi vào hoạt động đã nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân trong việc giữ gìn giá trị văn hóa, bảo vệ cảnh quan, môi trường du lịch. Người dân đã chủ động đầu tư xây dựng các homestay, thành lập các đội biểu diễn văn nghệ, cung ứng sản phẩm từ nghề thủ công truyền thống, sản phẩm nông nghiệp, thổ cẩm, dịch vụ ẩm thực… phục vụ du khách.

Một số bản du lịch cộng đồng đã từng bước khẳng định thương hiệu, trong đó không thể không nhắc đến địa danh Sin Suối Hồ. Nơi đây được bình chọn là 1 trong 4 làng du lịch cộng đồng tiêu biểu toàn quốc năm 2019. Đặc biệt, bản Sin Suối Hồ đã được tôn vinh trở thành bản du lịch cộng đồng ASean 2023. Ngoài ra còn có các bản: Sì Thâu Chải, Lao Chải, Bản Thẳm…

Bên cạnh đó, để người dân có ý thức hơn trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, tỉnh Lai Châu đang nghiên cứu ban hành chính sách hỗ trợ cho các hộ dân đầu tư phát triển du lịch cộng đồng, quảng bá đa dạng hóa sản phẩm du lịch, tích cực phối hợp với các tổ chức cá nhân, các công ty lữ hành xây dựng các khu, tuyến du lịch liên tỉnh nhằm tạo sinh kế cho người dân và bảo tồn văn hóa các dân tộc, thúc đẩy văn hóa địa phương phát triển.

Với xu hướng du lịch hiện nay của đa số du khách, đặc biệt là khách quốc tế thích tìm về môi trường tự nhiên, hòa mình vào cuộc sống cộng đồng để được trải nghiệm, cũng như tìm hiểu nét đặc sắc trong văn hóa bản địa, Lai Châu đã tập trung xây dựng và đưa vào khai thác các điểm du lịch cộng đồng, mỗi điểm đều mang sắc thái và đặc trưng riêng.

Thời gian tới, tỉnh Lai Châu tiếp tục tăng cường công tác quảng bá, xúc tiến, kết nối sản phẩm nội vùng, liên vùng và quốc tế. Chú trọng công tác đào tạo, tập huấn nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và dịch vụ du lịch. Đẩy mạnh phát triển các loại hình du lịch mà tỉnh có lợi thế như: Du lịch cộng đồng gắn với phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, độc đáo của các dân tộc; du lịch sinh thái gắn với nông nghiệp và các danh lam thắng cảnh; du lịch thể thao mạo hiểm gắn với khai thác, chinh phục các đỉnh núi cao.

Riêng du lịch cộng đồng sẽ tập trung lấy cộng đồng dân tộc làm trung tâm để phát triển. Phục hồi, phát huy chính những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo, tốt đẹp, sức hấp dẫn từ ẩm thực, văn hóa, văn nghệ dân gian của mỗi cộng đồng để phát triển du lịch.

PV