Cách phân biệt thuốc và thực phẩm chức năng
Thuốc và thực phẩm chức năng có nhiều điểm khác biệt rõ rệt về mục đích sử dụng, quy định pháp lý và cách thức sản xuất, lưu hành, cụ thể:
- Thuốc: Thuốc được dùng với mục đích điều trị bệnh cụ thể. Quy trình kiểm soát thuốc rất nghiêm ngặt, phải trải qua thử nghiệm lâm sàng chứng minh tính an toàn và hiệu quả điều trị trên người trước khi cấp phép lưu hành. Quy trình này có thể kéo dài nhiều năm.
Thuốc được quản lý nghiêm ngặt và phải được Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) kiểm duyệt và cấp phép. Thông tin trên nhãn bắt buộc có số đăng ký (SĐK) lưu hành, thường bắt đầu bằng các ký hiệu như VN, VD, VS... Ký hiệu Rx (thuốc kê đơn)...
Thuốc phải chứa dược chất/dược liệu có hoạt tính sinh học cao, hàm lượng xác định để đạt hiệu quả điều trị. Một số loại thuốc cần kê đơn của bác sĩ và phải tuân thủ nghiêm ngặt về liều lượng, thời gian.
Thuốc được bán tại các hiệu thuốc, nhà thuốc bệnh viện, bệnh viện.
Tóm lại, thuốc là để dành cho người có bệnh lý, cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, dược sĩ, có liều dùng cụ thể. Thuốc kê đơn phải có đơn của bác sĩ và và phác đồ điều trị cụ thể. Khi sử dụng, bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt để đạt hiệu quả và tránh tác dụng phụ.
Cần phân biệt thuốc và thực phẩm chức năng để sử dụng đúng mục đích...
- Thực phẩm chức năng: Là sản phẩm hỗ trợ chức năng cơ thể, tăng cường sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh. Thực phẩm chức năng không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
Thực phẩm chức năng được Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cấp phép. So với thuốc, quy trình này ít nghiêm ngặt hơn, chủ yếu kiểm soát chất lượng nguyên liệu, thành phần và tính an toàn thực phẩm, không bắt buộc phải có thử nghiệm lâm sàng.
Trên bao bì bắt buộc phải có dòng chữ "Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh'; có số công bố tiêu chuẩn hoặc số đăng ký do Cục An toàn thực phẩm cấp.
Thành phần của thực phẩm chức năng thường chứa vitamin, khoáng chất, acid amin... chiết xuất từ thực vật/động vật và các hoạt chất sinh học. Các chất thường ở hàm lượng thấp hơn thuốc, chủ yếu để bổ sung dinh dưỡng, hỗ trợ chức năng của cơ thể. Sản phẩm này không cần kê đơn, có thể tự mua và sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì.
Cách sử dụng thuốc và thực phẩm chức năng an toàn
Tránh nhầm lẫn: Việc nhầm lẫn giữa thuốc và thực phẩm chức năng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Để không bị nhầm lẫn, cần:
- Dựa vào nhãn mác và tài liệu kèm theo: Đây là cách phân biệt chính xác và dễ dàng nhất. Theo đó cần chú ý những chi tiết trên bao bì như đã nêu ở trên.
- Đối với người cao tuổi hoặc người dễ bị nhầm lẫn, không nên để chung thuốc và thực phẩm chức năng cùng một nơi. Trên bao bì nên ghi rõ thêm "thuốc" hoặc "thực phẩm chức năng" cũng như công dụng của từng loại.
- Tốt nhất là nên có hộp chia thuốc, thực phẩm chức năng có ghi rõ thứ tự sử dụng.
Tham khảo ý kiến của bác sĩ: Dù là thuốc hay thực phẩm chức năng, việc sử dụng mà không có sự tư vấn của bác sĩ hoặc dược sĩ đều tiềm ẩn những rủi ro nghiêm trọng.
- Đối với thuốc, bác sĩ là người có chuyên môn để chẩn đoán và kê đơn phù hợp. Việc dùng sai thuốc không chỉ không mang lại hiệu quả mà còn có thể gây hại cho cơ thể. Trước khi kê đơn, bác sĩ sẽ cân nhắc tiền sử bệnh, các loại thuốc bệnh nhân đang dùng và cơ địa từng người, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ tương tác hoặc tác dụng phụ. Bác sĩ cũng hướng dẫn cách dùng thuốc đúng liều, đúng thời điểm và trong thời gian thích hợp để thuốc phát huy hiệu quả tốt nhất.
Để đảm bảo an toàn khi sử dụng thuốc, người bệnh cần:
- Tuân thủ tuyệt đối chỉ định: Chỉ dùng thuốc khi có sự chỉ định của bác sĩ hoặc tư vấn của dược sĩ.
- Uống thuốc đúng cách: Đúng liều, đúng giờ, đúng đường dùng (trước ăn, sau ăn, sáng, tối...). Không tự ý tăng, giảm liều hoặc ngừng thuốc đột ngột.
- Thông báo tiền sử bệnh và thuốc đang dùng: Luôn cho bác sĩ/dược sĩ biết tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng hoặc thảo dược đang sử dụng để tránh tương tác nguy hiểm.
- Kiểm tra trước khi dùng: Luôn xem kỹ tên thuốc, hàm lượng và hạn sử dụng.
Dù là thực phẩm chức năng cũng nên thảo khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng.
- Đối với thực phẩm chức năng: Dù được cho là lành tính, nhưng thực phẩm chức năng vẫn có thể tương tác với thuốc điều trị, làm giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra tác dụng phụ. Ví dụ, ginkgo biloba có thể làm tăng nguy cơ chảy máu khi dùng cùng thuốc chống đông máu. Do đó cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng và cần lưu ý:
+ Không thay thế thuốc điều trị: Luôn ghi nhớ thực phẩm chức năng chỉ là sản phẩm hỗ trợ, không được tự ý ngừng thuốc điều trị bệnh để chuyển sang dùng thực phẩm chức năng.
+ Sử dụng đúng liều và có thời hạn: Không lạm dụng với suy nghĩ "càng nhiều càng tốt". Dùng quá liều thực phẩm chức (như vitamin, khoáng chất) vẫn có thể gây ngộ độc hoặc tác dụng phụ (tổn thương gan, thận).
+ Chọn sản phẩm uy tín: Chỉ mua thực phẩm chức năng có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, của các thương hiệu uy tín và đã được cơ quan chức năng cấp phép lưu hành.
+ Không lạm dụng: Người dùng không nên lạm dụng thực phẩm chức năng.
Mời độc giả xem thêm video:
Chiêu lừa giả mạo 'Đại tá quân y Viện 108' để bán sách, thực phẩm chức năng.
