Thuốc có thể đi vào cơ thể theo nhiều cách, bao gồm qua da, niêm mạc, uống, tiêm, truyền... với rất nhiều quá trình diễn ra khi thuốc đi vào cơ thể. Hiểu biết về cách thức thuốc hoạt động trong cơ thể, bạn sẽ nhận ra tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả. Bài viết này sẽ tập trung vào các loại thuốc đưa vào qua đường tiêu hóa bởi đây là loại thuốc phổ biến nhất.
Khi bạn uống thuốc, thuốc sẽ đi qua đường tiêu hóa và được hấp thụ bởi các nội quan như dạ dày và ruột non. Thông thường, sau đó thuốc sẽ được chuyển tới gan, được biến đổi về mặt hóa học. Sau cùng, chúng sẽ được giải phóng vào trong máu.
Khi dòng máu chuyển thuốc tới khắp cơ thể, thuốc có thể phản ứng với rất nhiều mô và nội quan. Tác dụng phụ xảy ra khi thuốc có tác dụng không mong muốn đến một vùng của cơ thể.
Sự chuyển hóa thuốc
Giống như với thức ăn, cơ thể cố gắng phân tích hóa học các thuốc từ khi chúng đi vào cơ thể. Hầu hết các thuốc đưa vào qua đường miệng đi vào dạ dày hoặc ruột non rồi được gửi tới gan.
Gan chứa các phân tử protein, gọi là các enzym, biến đổi hóa học thuốc và các chất không phải thực phẩm khác. Sự biến đổi về mặt hóa học của thuốc do cơ thể thực hiện được gọi là chuyển hóa thuốc.
Thông thường, khi thuốc được chuyển hóa bởi cơ thể, nó được chuyển đổi thành các sản phẩm gọi là chất chuyển hóa. Các chất chuyển hóa này thông thường không mạnh như thuốc ban đầu, nhưng đôi khi tác dụng của chúng lại mạnh hơn thuốc ban đầu. Ví dụ, codein trong loại thuốc giảm đau bán theo đơn tylenol chỉ có thể có tác dụng hoàn toàn sau khi được gan chuyển hóa.
Do hầu hết các thuốc và “chất lạ” được phân giải ở gan, các nhà khoa học gọi gan là cơ quan “giải độc”. Và bởi vậy, gan có thể bị tổn hại nếu có quá nhiều thuốc trong cơ thể.
Các chất chuyển hóa thuốc thường trở về gan và được biến đổi hóa học một lần nữa trước khi ra khỏi cơ thể.
Ra khỏi cơ thể
Sau khi chất chuyển hóa của một thuốc đã tuần hoàn trong dòng máu, nơi chúng có tác dụng như thuốc, cơ thể thải chúng ra theo cùng cách thải các chất thải khác - qua nước tiểu hoặc phân. Các thay đổi của thận do tuổi tác có thể có ảnh hưởng lớn đến tốc độ thuốc được thải ra khỏi cơ thể.
Phương Hà
(Theo NIH)
