Có nhiều nguyên nhân gây giảm tiểu cầu như giảm sản xuất tiểu cầu, tăng tiêu hao và phá hủy tiểu cầu, tăng bắt giữ tiểu cầu tại lách và giảm tiểu cầu do thuốc… Trong bài viết này, xin nêu một số thuốc gây giảm tiểu cầu và phương hướng điều trị, dự phòng bệnh này.
Tiểu cầu thường chỉ sống được từ 7 - 10 ngày trong máu ngoại biên rồi sau đó sẽ bị loại bỏ. Số lượng tiểu cầu trung bình trong máu vào khoảng 150.000 - 450.000 mỗi micrôlít máu (1 phần triệu của 1 lít). Gọi là giảm tiểu cầu khi lượng tiểu cầu trong máu ngoại biên thấp hơn 150.000. Tăng tiểu cầu khi số lượng vượt quá 450.000.
Cần chú ý là dù số lượng tiểu cầu giảm nhưng chức năng của chúng thường vẫn được duy trì nguyên vẹn. Ngược lại, một số bệnh lý có thể khiến chức năng của tiểu cầu bị rối loạn mặc dù số lượng vẫn bình thường.
Ở các trường hợp giảm tiểu cầu nặng có thể xảy ra chảy máu tự phát hoặc chậm trễ trong quá trình đông máu. Đối với những trường hợp giảm tiểu cầu nhẹ, chức năng đông máu, cầm máu có thể vẫn bình thường.
 Hình ảnh tiểu cầu trong máu. |
Các thuốc gây bệnh giảm tiểu cầu
Các thuốc hóa trị ung thư thường gây ức chế tủy xương dẫn đến giảm tiểu cầu. Các lợi tiểu thiazid, thói quen uống rượu kéo dài gây độc trực tiếp lên tủy xương. Thiếu vitamin B12 và acid folic có thể dẫn đến giảm sản xuất tiểu cầu ở tủy xương.
Đa số thuốc có thể gây ra giảm tiểu cầu bằng cách tạo các phản ứng miễn dịch chống lại tiểu cầu (giảm tiểu cầu do thuốc). Ví dụ: các sulfonamid; carbamazepin; digoxin; quinin; quinidin; acetaminophen; ifampin.
Heparin và các thuốc kháng đông tương tự như lovenox (enoxaparin - heparin trọng lượng phân tử thấp) đôi khi gây ra phản ứng miễn dịch chống tiểu cầu dẫn đến phá hủy tiểu cầu nhanh chóng. Tình trạng này được gọi là giảm tiểu cầu do heparin.
Điều trị giảm tiểu cầu
Phòng ngừa giảm tiểu cầu
Có thể phòng ngừa giảm tiểu cầu nếu biết rõ nguyên nhân và nguyên nhân đó cũng có thể phòng ngừa được. Tránh dùng các loại thuốc đã được biết là gây giảm tiểu cầu ở những bệnh nhân nhạy cảm. Tránh uống rượu đối với những bệnh nhân có giảm tiểu cầu do rượu. Tránh dùng các sản phẩm chứa heparin ở những bệnh nhân giảm tiểu cầu do heparin.
BS. Đồng Ngọc Khanh