Nhiều trường hợp lợi chưa thấy đâu nhưng lại rước hại nhiều khi không lường được...
Tác dụng của thuốc
Thuốc nhỏ mắt cho đến nay vẫn còn được mua bán thoải mái, không nhất thiết cần đơn tại các hiệu thuốc. Với các thuốc có chứa tobramycine và dexamethason cũng vậy. Thuốc có thể được sản xuất trong nước hoặc nhập ngoại. Do thành phần có chứa dexamethason và tobramycine nên được chỉ định khá rộng rãi trong chuyên khoa mắt.
Dexamethasone là hoạt chất chống viêm thuộc dòng corticosteroid mạnh gấp vài chục lần so với prednisolone, hấp thu tốt vào nội nhãn, tác dụng chống viêm, giảm đau nhức và cương tụ mạch máu nhanh chóng.
Tobramycine là kháng sinh phổ rộng thuộc nhóm aminozid tác dụng mạnh hơn và hấp thu nhanh hơn gentamycine 4 lần, độc tính ít hơn nhiều so với gentamycine.
Sự kết hợp một kháng sinh và một chất chống viêm làm thỏa mãn nhanh chóng cho người dùng, đạt hiệu quả điều trị mong muốn cho người kê đơn nếu chẩn đoán đúng, dùng đúng liều lượng và thời gian. Liều dùng thông thường từ 4-6 lần với thuốc nhỏ. Với thuốc mỡ là 2 lần khi đi ngủ, thường vào buổi trưa và tối. Với một số bệnh lý cấp tính như viêm màng bồ đào cấp, viêm dị ứng nặng có thể tăng liều lên đến 8-10 lần. Ngược lại, với các bệnh lý mạn tính phải giảm liều từ từ tiến dần tới ngừng thuốc, các bác sĩ mắt sẽ tùy triệu chứng, bản chất của căn bệnh, biến chứng có hay không... để tăng hay giảm liều hoặc quyết định ngừng thuốc.
Tự ý dùng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid - nguy hiểm khôn lường.
Và những tai biến... gây mù
Thuốc có thể ví như con dao hai lưỡi. Nếu chẩn đoán đúng, liều lượng chuẩn người bệnh cảm giác như gặp “thuốc tiên” vậy. Đỏ mắt, đau nhức, ra gỉ giảm hẳn hay như gần khỏi. Câu chuyện tiếp theo là khỏi bệnh nếu ta dừng thuốc đúng lúc, chẩn đoán hoàn toàn tương thích với điều trị. Không khỏi hoặc lai rai chuyển sang mạn tính đòi hỏi thầy thuốc phải xem lại chẩn đoán hay làm xét nghiệm bổ xung. Bệnh đột ngột tăng nặng lại phải tính ngay đến chẩn đoán sai hay thuốc men còn quá tay. Tuy nhiên, nếu lạm dụng thuốc này thì biến chứng sớm muộn cũng sẽ đến.
Những bệnh lý gây mù đáng sợ do dùng thuốc có chứa 2 dược chất này không đúng hay bị lạm dụng là: glocom do dùng thuốc, đục thể thủy tinh, bội nhiễm nấm- virut, loét hoại tử hay thủng nhãn cầu do không thể làm sẹo tại mắt... Do vậy, thuốc nên được dùng theo chỉ định của bác sĩ mắt cho các bệnh lý viêm nhiễm tại mi mắt, kết mạc, giác mạc, bề mặt nhãn cầu, viêm phần trước nhãn cầu, dùng sau một số loại phẫu thuật mắt... ưu tiên cho nhóm dị ứng hay viêm nhiễm vô khuẩn. Nếu dùng cho các bệnh lý hữu trùng do vi khuẩn, virus hay chưa rõ căn nguyên, cần thận trọng hoặc nên dùng kèm với kháng sinh hay thuốc kháng virus.
Thực tế, rất nhiều bệnh nhân dùng thuốc này phải đến khám chữa tại Bệnh viện Mắt Trung ương. Các bệnh nhân trẻ dùng chỉ 1 hoặc 2 lọ có khi đã bị glocom mạn tính, góc mở. Bệnh gây mù lòa từ từ, không hoặc ít đau nhức làm bệnh nhân đến viện muộn và không thể vãn hồi được thị lực. Một nhóm bệnh nhân khác sẽ phải đi mổ thể thủy tinh sớm do dùng thuốc bừa bãi. Dexamethasone gây đục thể thủy tinh cực sau rất phổ biến gây khó nhìn ban ngày, rồi đục lan ra vỏ và nhân thể thủy tinh gây mù lòa thực sự nếu không mổ thể thủy tinh và đặt thể thủy tinh nhân tạo (IOL). Loét giác mạc do vi khuẩn mủ xanh, cầu khuẩn, virut Herpes hay do nấm cũng không hiếm gặp trên bệnh nhân dùng các thuốc có dexamethasone. Hoạt chất này gây giảm miễn dịch tại chỗ, làm chậm quá trình liền sẹo nên vi khuẩn, virus hay nấm thường lọt qua các hàng rào bảo vệ tại mắt gây bệnh cho giác mạc, thậm chí cho môi trường nội nhãn.
Sử dụng thuốc không đúng cách sẽ làm cho bệnh chính không khỏi. Sau đó là các biến chứng của thuốc đi kèm có thể gây mù lòa.
Lời khuyên của bác sĩ
Chúng ta ở trong xứ nhiệt đới, nóng ẩm và ô nhiễm nên bệnh mắt tương đối phổ biến. Ngoài việc vệ sinh mắt, cần tra nhỏ nước muối sinh lý hằng ngày hay thuốc sát trùng nhẹ. Khi có bệnh, nên đi khám, không nên mua thuốc tự dùng, không nghe mách bảo hay truyền tai nhau. Các thuốc có dexamethasone hay nhóm có cortizol nói chung đều là con dao hai lưỡi cần có chỉ định chuyên biệt, liều lượng thích hợp và theo dõi cẩn trọng. Vậy ta nên khám bác sĩ mắt trước khi dùng thuốc và đừng ngại khám lại khi không hài lòng.