Nguyễn Thị Thanh (Long Biên - Hà Nội)
Bác Thanh thân mến! Ở người luống tuổi, các cơ quan trong cơ thể đang đà lão hóa nên rất hay mắc đồng thời nhiều bệnh, do vậy, phải dùng đồng thời nhiều loại thuốc. Trong khi đó, có nhiều thuốc hay dùng trong các bệnh lý tim mạch, bệnh cơ xương khớp lại có thể là những thuốc có thể kích phát cơn hen, hoặc làm nặng thêm tình trạng của bệnh hen đang có. Nhiều dược chất trong thuốc có thể gây cơn hen ở một số người, bao gồm các nhóm chính như sau:
Thuốc giảm đau chống viêm không sieroid: aspirin và các chất giống aspirin như ibuprofen, flurbiprofen, mefenamid acid, naproxen… ảnh hưởng không tốt cho bệnh nhân hen. Khoảng 10% bệnh nhân hen có nhạy cảm với aspirin và họ là những người luôn luôn phải dùng điều trị lâu dài với thuốc hít corticoid liều cao. Vì vậy, bệnh nhân hen nên tránh hoặc phải rất thận trọng khi dùng các thuốc giảm đau chống viêm không sieroid.
Nhóm thuốc chẹn beta giao cảm (acebutolol, atenolol, bisoprolol, metoprolol, nebivolol, propranolol): có hai dạng là dạng viên để chữa bệnh tăng huyết áp, bệnh tim, dạng thuốc nhỏ mắt để điều trị bệnh tăng nhãn áp. Cần lưu ý, loại thuốc này ngay cả dưới dạng thuốc nhỏ mắt cũng có thể làm triệu chứng bệnh hen xấu đi. Do đa số thuốc chẹn bêta không chỉ ức chế thụ thể bêta-1 chọn lọc tác động trên tim mạch mà còn ức chế thụ thể bêta-2 gây co thắt phế quản. Cho nên nhiều thuốc chẹn bêta ngoài hạ huyết áp có thể gây phản xạ ho (do co thắt phế quản), có thể gây kịch phát cơn hen vì trên đường hô hấp có sự hiện diện của các thụ thể beta, vì vậy, các thuốc thuộc nhóm này chống chỉ định đối với người có kèm hen suyễn, suy tim, nhịp tim chậm. Người bệnh đặc biệt lưu ý propranolol là thuốc có hiệu quả rất mạnh lên khí quản gây co thắt và khởi phát cơn hen.
Thuốc ức chế men chuyển (benazepril, captopril, enalapril, perindopril, quinapril): Thuốc làm giãn mạch máu, tác dụng hạ huyết áp tốt, làm giảm nguy cơ biến cố tim mạch. Tuy nhiên, các thuốc trong nhóm này có thể gây ho khan mạn tính và dai dẳng. Triệu chứng ho do thuốc gây ra có thể che giấu triệu chứng hen và bản thân triệu chứng ho cũng có thể làm khởi phát cơn hen. Hơn nữa, ho có thể làm trào ngược dạ dày. Đây cũng là yếu tố kích phát cơn hen. Vì vậy, người bệnh hen nếu cần thiết phải dùng loại thuốc này thì nên theo dõi chặt chẽ tác dụng phụ của thuốc.
Người bệnh hen phế quản có cơ địa rất nhạy cảm, do vậy, khi đi khám bệnh, bác cần thông báo cho bác sĩ biết tiền sử bệnh để có hướng chỉ định dùng thuốc phù hợp, tránh những bất lợi do thuốc gây ra.