Cước khí là tình trạng đau nhức bên trong gót chân, nhìn bên ngoài gót chân không sưng, nóng, đỏ, chỉ đau ở một vị trí nhất định, không di chuyển. Nguyên nhân theo Đông y là do phong hàn thử thấp xâm nhập cơ thể gây bệnh. Bệnh nhân thấy gót chân đau nhức tăng lên khi thời tiết thay đổi, gió mùa, áp thấp, lạnh giá, sương mù... Nguyên tắc điều trị là khu phong, trừ thấp, ôn kinh hoạt lạc. Sau đây là một số bài thuốc uống và thuốc ngâm bằng thảo dược trị chứng bệnh này.
Nhân hạt gấc là vị thuốc trong bài thuốc ngâm chân trị cước khí.
Thuốc uống:
Bài 1: phòng phong 10g, xa tiền 12g, lá tre 16g, kinh giới 12g, thổ phục linh 20g, nam tục đoạn 20g, độc hoạt 16g, tần giao 12g, rễ cúc tần 16g, tế tân 12g, quế 10g, thiên niên kiện 10g, chích thảo 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: khu phong trừ thấp, ôn kinh tán hàn.
Bài 2: đinh lăng 16g, trinh nữ 20g, ngải diệp 16g, đơn hoa 16g, thổ phục linh 20g, bưởi bung 16g, nam tục đoạn 16g, cỏ xước 16g, kinh giới 16g, xương bồ 16g, tang chi 12g, quế 10g, thiên niên kiện 10g, thăng ma 12g, trần bì 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: dẹp phong đuổi tà, ôn ấm và thông kinh hoạt lạc.
Bài 3: độc lực 16g, hy thiêm 16g, xương bồ 16g, ngưu tất 16g, đậu đen sao thơm 20g, rễ cỏ xước 20g, cà gai leo 16g, tất bát 12g, rễ xấu hổ 16g, củ đinh lăng 20g, thăng ma 12g, kê huyết đằng 20g, đương quy 16g, hà thủ ô 16g, bạch truật 12g, đại táo 3 quả, quế 10g, thiên niên kiện 10g, chích thảo 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống liên tục 12 - 15 ngày là một liệu trình. Nếu đau nhức không ngủ được, gia hắc táo nhân 16g, lá vông 20g, viễn chí 12g.
Thuốc ngâm:
Xương bồ, tế tân, kê huyết đằng, quế, kiện, xuyên khung, bạch chỉ, thăng ma, nhân hạt gấc, lá tre mỗi vị 20g. Các thứ cho vào nồi, đổ vừa nước nấu sôi, bắc ra cho nguội dần, đổ ra chậu rồi đặt gót chân vào ngâm trong 15 phút hoặc lâu hơn. Mỗi ngày làm 1 lần. Công dụng: trừ thấp tà, sưởi ấm cân cơ huyết mạch, phục hồi chức năng sinh lý. Kết hợp thuốc ngâm và thuốc uống sẽ cho kết quả tốt.
Lương y Trịnh Văn Sỹ