Thuốc mới giúp tăng ham muốn tình dục ở phụ nữ mãn kinh

Sau nhiều năm gần như bị "bỏ quên" trong thực hành y khoa, sức khỏe tình dục của phụ nữ sau mãn kinh đang dần được nhìn nhận đúng mức. Mới đây, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chính thức phê duyệt thuốc Addyi (flibanserin) cho điều trị chứng giảm ham muốn tình dục gây khó chịu ở phụ nữ đã mãn kinh dưới 65 tuổi.

Trước đó, Addyi chỉ được cấp phép cho phụ nữ tiền mãn kinh. Quyết định mở rộng này đánh dấu lần đầu tiên phụ nữ sau mãn kinh có một liệu pháp uống hằng ngày, không chứa hormone, được FDA công nhận để cải thiện ham muốn tình dục.

1. Addyi là thuốc gì và ai có thể sử dụng để cải thiện tình dục hiệu quả?

Addyi là thuốc viên uống mỗi ngày, không chứa hormone, được phát triển bởi Sprout Pharmaceuticals. Thuốc được chỉ định cho phụ nữ bị rối loạn ham muốn tình dục – tình trạng ham muốn thấp gây căng thẳng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, vốn đã và đang từng bị xem nhẹ...

2. Addyi hoạt động như thế nào?

Không giống liệu pháp hormone, Addyi tác động trực tiếp lên các chất dẫn truyền thần kinh trong não – những "sứ giả hóa học" giúp kích hoạt phản ứng tình dục. Thuốc có thể giúp tăng dopamine và norepinephrine – hai chất liên quan đến động lực, khoái cảm, cảm giác phần thưởng và giảm serotonin – chất có thể gây ức chế ham muốn tình dục khi ở nồng độ cao.

Ở người có ham muốn tình dục bình thường, việc nghĩ đến tình dục sẽ kích hoạt các đường dẫn thần kinh tạo ra sự mong đợi và hưng phấn. Ở người bị giảm ham muốn, con đường này bị gián đoạn và Addyi giúp "bảo vệ" cơ chế đó.

3. Vì sao phụ nữ sau mãn kinh thường giảm ham muốn?

Giảm ham muốn tình dục ở phụ nữ sau mãn kinh là hiện tượng khá phổ biến, nhưng không thể quy về một nguyên nhân đơn lẻ, đặc biệt không nên đơn giản hóa rằng “do thiếu hormone”.

Hormone giảm không phải là nguyên nhân trực tiếp duy nhất

Trong giai đoạn mãn kinh, nồng độ estrogen và progesterone suy giảm rõ rệt. Những thay đổi này gây ra nhiều triệu chứng thể chất như bốc hỏa, khô âm đạo, rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy chưa có bằng chứng rõ ràng khẳng định việc giảm estrogen trực tiếp làm giảm ham muốn tình dục.

Thực tế lâm sàng cho thấy, liệu pháp hormone có thể cải thiện các triệu chứng khó chịu của mãn kinh (như khô âm đạo hay bốc hỏa), nhưng không đồng nghĩa với việc phục hồi ham muốn. Điều này cho thấy ham muốn tình dục không chỉ phụ thuộc vào hormone sinh dục.

Yếu tố tâm lý – xã hội đóng vai trò then chốt

Một nguyên nhân quan trọng nhưng thường bị bỏ qua là tác động của định kiến xã hội. Phụ nữ sau mãn kinh thường bị gắn với hình ảnh “không còn hấp dẫn”, “không còn nhu cầu tình dục”, khiến nhiều người dần hình thành cảm giác tự ti, giảm giá trị bản thân. Những suy nghĩ tiêu cực này có thể làm suy giảm sự tự tin, giảm cảm xúc tích cực với cơ thể mình, từ đó làm giảm ham muốn một cách gián tiếp nhưng bền vững.

Bên cạnh đó, những thay đổi trong vai trò xã hội (con cái trưởng thành, áp lực chăm sóc gia đình, lo lắng về tuổi tác, bệnh mạn tính) cũng ảnh hưởng đáng kể đến đời sống cảm xúc và nhu cầu gần gũi.

Khó chịu về thể chất làm “tắt” ham muốn

Nhiều phụ nữ sau mãn kinh gặp các vấn đề như: Đau khi quan hệ do khô và mỏng niêm mạc âm đạo, nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát, cảm giác khó chịu kéo dài sau quan hệ... Những trải nghiệm này khiến phụ nữ hình thành phản xạ né tránh, dù trước đó ham muốn vẫn còn. Khi việc gần gũi gắn với cảm giác đau hoặc lo lắng, não bộ sẽ dần “học cách” giảm ham muốn để tự bảo vệ.

Ham muốn là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp

Ham muốn tình dục là sự tổng hòa của: Sức khỏe thể chất, trạng thái tâm lý, hình ảnh bản thân, mối quan hệ cảm xúc, bối cảnh xã hội... Vì vậy, việc giảm ham muốn sau mãn kinh không nên được xem là điều tất yếu hay không thể cải thiện, mà là một vấn đề sức khỏe cần được nhìn nhận toàn diện, không chỉ tập trung vào hormone.

4. Hiệu quả của Addyi qua thử nghiệm lâm sàng

Trong một thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối, 949 phụ nữ mãn kinh có ham muốn tình dục thấp được phân ngẫu nhiên dùng Addyi hoặc giả dược trong 24 tuần. Kết quả cho thấy: Nhóm dùng Addyi có sự gia tăng đáng kể về ham muốn tình dục Số lần quan hệ tình dục thỏa mãn cũng tăng so với nhóm giả dược. Mặc dù mức cải thiện được đánh giá là "khiêm tốn", các kết quả này tương đương với những gì ghi nhận ở phụ nữ trẻ chưa mãn kinh.

5. Nguy cơ và tác dụng phụ cần đặc biệt lưu ý

Addyi có thể gây hạ huyết áp nghiêm trọng và ngất xỉu, đặc biệt khi: Dùng chung với rượu; có bệnh gan; dùng một số thuốc chống nấm, kháng virus, thuốc điều trị HIV hoặc tăng huyết áp...

Nhà sản xuất khuyến cáo: Chờ ít nhất 2 giờ sau khi uống rượu mới dùng thuốc; bỏ qua thuốc nếu uống từ 3 ly rượu trở lên trong buổi tối; không ăn uống thêm sau khi đã uống thuốc vào ban đêm. Các chuyên gia đặc biệt lo ngại việc sử dụng Addyi cùng rượu ở phụ nữ lớn tuổi.

Xem thêm bài đang được quan tâm:

[PODCAST CHUYỆN THẦM KÍN] Rối loạn tình dục nữ, điều trị thế nào?

SKĐS - Rối loạn tình dục nữ xảy ra âm thầm nhưng đang ảnh hưởng đến hàng triệu phụ nữ Việt Nam. Nếu không được điều trị kịp thời, vấn đề này có thể gây rạn nứt hạnh phúc gia đình.