Khi gặp tai nạn (bị thương, bị bỏng) hay khi phẫu thuật đặc biệt là ở những vị trí có tính thẩm mỹ (như ở mặt), thầy thuốc và người bệnh thường quan tâm đến việc liền sẹo nhanh hay muộn, đẹp hay xấu... Vậy tác dụng và cách dùng thuốc làm liền sẹo này như thế nào?
Rau má và các chế phẩm
Các nhà khoa học nghiên cứu thấy trong rau má có chất asiaticosid. Chất này có tác dụng điều hòa sự tăng sinh tế bào sợi, tăng quá trình tạo ra các chất sinh cơ, giúp các tế bào sợi ưu tiên tổng hợp các chất sinh cơ, do đó làm tái sinh mô, giúp các mô liên kết tái tạo nhanh. Từ rau má người ta có thể chế ra cao rau má có hoạt chất asiaticosid ổn định. Dùng cao này chế ra các biệt dược có tên madecasol với các dạng khác nhau: dạng bột (lọ 2g -10g chứa 2% cao rau má, dùng rắc mỗi ngày 1-2 lần vào vết loét); dạng mỡ (tuýp 10-40g chứa 1% cao rau má, mỗi ngày bôi 1-2 lần vào vết thương, vết bỏng); dạng gạc thấm (mỗi miếng gạc chứa 2g cao rau má, dùng băng vết loét, vết thương); dạng tiêm (ống tiêm 1ml chứa một lượng hoạt chất tương đương với 20g rau má chuẩn, mỗi ngày tiêm 1 ống vào bắp)...
Nhân dân dùng rau má rửa sạch (có thể thêm một ít muối), giã nhỏ (không nên nhai), rồi vắt kiệt lấy nước đắp lên vết loét, vết bỏng. Tuy thô sơ nhưng cách làm trên cũng có hiệu lực như dùng bột rắc hay thuốc mỡ madecasol chế theo cách hiện đại. Hai cách làm đều bảo tồn được hoạt chất asiaticosid nên đảm bảo được hiệu lực của thuốc.
 Thân và rễ cây nghệ có tác dụng đẩy nhanh quá trình liền sẹo. |
Nghệ và chế phẩm từ nghệ
Trong củ nghệ phần thân rễ có chứa các flavononid, quan trọng nhất là curcumin, curcumon turmeron, turmrin... Các chất này có tính kháng viêm, làm cho tổn thương chóng lên da non, đỡ sẹo (sẹo nhỏ mờ) không để lại sẹo lồi, làm đẹp da (da không bị thâm). Thường có dạng thuốc hay dạng mỹ phẩm bôi lên da kết hợp cao nghệ với vitamin A, E. Vitamin A giúp cơ thể tái tạo tế bào, các mô đặc biệt là tế bào da, niêm mạc, do đó giúp cho quá trình liền sẹo. Vitamin E là chất chống ôxy hóa, giúp da chống các gốc tự do, bảo vệ tế bào da niêm mạc. Trong thực tế những tác dụng này của vitamin A và E chủ yếu ở dạng uống, còn dưới dạng dùng ngoài thì hạn chế (mặc dù cũng có thể có một ít thuốc thấm vào bên trong). Muốn chóng liền sẹo, có thể dùng cao nghệ kết hợp với vitamin A và E dạng uống trừ người có thai không được uống liều cao, kéo dài (vì gây dị tật cho thai). Ngoài ra, còn có thể uống hay bôi dầu gấc. Dầu gấc chứa tiền chất của vitamin A là beta-caroten. Khi vào cơ thể, chất này sẽ chuyển thành vitamin A (có vai trò như vitamin A nói trên) đồng thời nó là chất chống ôxy hóa mạnh nên chống lại gốc tự do bảo vệ tế bào da và niêm mạc (có vai trò như vitamin E nói trên).
Nhân dân thường dùng cách thô sơ: cạo vỏ, rửa sạch củ nghệ (có thể cho thêm ít muối) giã nhỏ, vắt kiệt, lấy nước đắp lên các vết mụn, vết thương. Tại các hiệu thuốc Nam - Bắc đôi khi thấy bán cao nghệ phết lên giấy bản. Cao này không chỉ có nghệ mà còn có nhiều dược liệu khác.
 |
Chế phẩm hỗn hợp contractubex
Contractubex là chế phẩm thuốc mỡ hỗn hợp, gồm 3 thành phần:
- Chất chiết từ allium cepae gồm các chuỗi petid làm chất nền cho sự tái tạo tế bào.
- Heparin chống đông máu, làm tan cục máu, thông mạch, cải thiện sự tưới máu, cung cấp các chất cần thiết cho tế bào; làm tăng đặc tính tan xơ của mô da, ức chế tăng sinh nguyên bào sợi; làm tăng quá trình hydrat hóa, chống lại sự khô cứng mô; làm giãn các mạch máu, chống viêm (giảm sự nóng rát).
- Allatoxin có tác dụng kích thích sự tăng sinh tế bào lành, thúc đẩy quá trình tạo biểu mô và tạo bề mặt phẳng đàn hồi của da, chống lại sự hình thành sẹo lồi; tăng quá trình hydrat hóa ở các sẹo xơ cứng, tạo ra các tác động tiêu sừng; làm giảm cảm giác ngứa.
Phối hợp lại, chế phẩm contractubex có tác dụng ức chế sự phát triển tế bào bệnh lý, tăng sinh tế bào lành tính, tăng quá trình hydrat hóa nhờ vậy làm giảm sẹo xấu (vết sẹo sẽ thu hẹp về chiều ngang, màu sẹo bớt thâm dần, sáng lên gần với màu da, làm mềm mại và phẳng tổ chức bị xơ cứng, tạo thuận lợi cho sự vận động); hạn chế vết sẹo lồi; giảm mức độ ở người có cơ địa sẹo lồi; giảm đau rát, giảm ngứa. Ngoài ra, trong chế phẩm có các gel tan được trong nước gián tiếp thấm sâu vào thành phần hoạt động trong da, giúp cho tác dụng của chế phẩm mạnh hơn.
Contractubex được dùng trong các sẹo phình to và dày, sẹo hạn chế cử động và thiếu thẩm mỹ sau phẫu thuật, bỏng, tai nạn, sự co cứng. Trong trường hợp sẹo cứng có thể dùng một liều mạnh hơn đắp vào dưới da. Tùy theo kích thước vết sẹo hiện có và thuốc contrabutex có thể dùng kéo dài trong vài tuần.
Chú ý: Trong điều trị các sẹo mới, tránh cho sẹo tiếp xúc quá mức với tia lạnh và tia tử ngoại, phải bắt đầu bằng cách bôi nhẹ nhàng. Thuốc ít gây tác dụng không mong muốn, tuy nhiên có lúc có thể gây phản ứng da. Không dùng cho người có tính mẫn cảm với các paraben.
DS. Bùi Văn Uy