Bộ Tài chính đang xin ý kiến góp ý Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, theo đó dự kiến sẽ nâng mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá từ 65% lên 75% vào năm 2015 và lên 85% từ năm 2018. Tuy nhiên, một vấn đề cần đặt ra là cùng với việc tăng mức thuế tiêu thụ đặc biệt thì cần phải kiểm soát chặt việc buôn bán vận chuyển thuốc lá lậu, bởi vì, với mức áp thuế tiêu thụ đặc biệt như hiện nay là 65% và thuế VAT 10% đã khiến hoạt động buôn lậu không thể kiểm soát bởi nguồn cung này trốn được thuế, đáp ứng người tiêu dùng bởi giá rẻ.
Việc nâng mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá vào thời điểm hiện nay là cần thiết, tuy nhiên kéo theo đó là tình trạng buôn lậu sẽ càng gia tăng, điều này đồng nghĩa với việc tổng thu ngân sách nhà nước có thể giảm chứ không chắc sẽ tăng mặc dù thuế suất tăng. Thực tế, nếu chúng ta tăng thuế để kiểm soát tốt nguồn cung hợp pháp, trong khi đó thuốc lá ngoại trốn thuế tiêu thụ đặc biệt, giá rẻ hơn, người tiêu dùng tiếp cận dễ dàng hơn đối với thuốc lá ngoại nhập lậu thì vô hình chung chúng ta không tận thu được nguồn thu từ thuốc lá sản xuất trong nước mà chúng ta lại bị thiệt hại bởi thuốc lá ngoại nhập lậu vì thị phần của thuốc lá ngoại nhập lậu đã thay thế vào đó. Mục đích của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này là để hạn chế người tiêu dùng trong nước, bởi hút thuốc gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu các biện pháp không được thực hiện đồng bộ thì mục tiêu hạn chế sử dụng thuốc lá, nguyên nhân của hàng chục căn bệnh trong đó có nhiều căn bệnh nguy hiểm như: ung thư phổi, ung thư vòm họng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính... sẽ khó lòng đạt được.
Trên thực tế thì tình hình buôn lậu thuốc lá vào Việt Nam hiện nay đang ở mức báo động và gia tăng nhanh chóng. Thuốc lá lậu đã tác động xấu đến nhiều mặt kinh tế - xã hội đất nước, ảnh hưởng đến vấn đề an sinh xã hội và làm thất thu ngân sách nhà nước hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm. Vì thế, bên cạnh việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá, phải kiểm soát được thuốc lá lậu, nếu không sẽ không kiểm soát được chất lượng, việc tuân thủ các quy định về cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh,... điều này sẽ gây tác hại lớn đến tâm lý và sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh đó sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sản xuất hợp pháp và việc làm của hàng triệu người lao động.
Phạm Thông
