Theo kết quả Điều tra sức khỏe học sinh toàn cầu của Tổ chức Y tế thế giới năm 2019 với gần 7.800 học sinh tại 21 tỉnh, thành phố của Việt Nam cho thấy có 2,57% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút thuốc lá điện tử, tỷ lệ này ở học sinh thành thị là 3,77%. Với học sinh THCS, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 2,15% và 3,1% với học sinh THPT.
Việc sử dụng các chất kích thích, chất gây nghiện ở học đường hiện nay đang là hiện tượng đáng báo động. Thời gian gần đây, trào lưu hút thuốc lá điện tử hay thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng "xâm nhập" nhiều vào trường học, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh tuổi vị thành niên - lứa tuổi hiếu kỳ, tò mò và thích khám phá.
TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.
Tại buổi tọa đàm "Thuốc lá điện tử trong trường học: nhận diện và phòng chống" diễn ra mới đây, TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho rằng, sử dụng cụm từ "hút thuốc lá điện tử" là chưa chính xác, mà thực chất đây là việc cung cấp chất nicotin dạng hơi. Các bậc phụ huynh phải chủ động để ý con cái để phát hiện ra ngay con trẻ đang sử dụng thuốc lá điện tử. Tốt nhất không nên đợi triệu chứng hay dấu hiệu trẻ sử dụng thuốc lá điện tử bởi thuốc lá điện tử gây ra rất nhiều bệnh mới, không giống bất cứ bệnh nào.
"Chúng ta không nên đợi triệu chứng bởi khi đã xuất hiện triệu chứng là đã sử dụng quá nhiều, cơ thể, nội tạng đã bị tổn thương sâu. Hiện có rất nhiều bệnh nhân đến viện đã xét nghiệm có ma túy trong người. Khi các bệnh nhân đến viện, chúng tôi chủ động quan tâm đến các dấu hiệu lạ của bệnh nhân, xét nghiệm máu, chụp chiếu toàn thân đặc biệt là hệ hô hấp".
Những ảnh hưởng của thuốc lá điện tử tới sức khỏe của học sinh, sinh viên
Theo TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên, thuốc lá điện tử là thiết bị chạy bằng pin dùng để làm nóng dung dịch lỏng (thường chứa nicotine), biến dung dịch này thành hơi cùng những luồng khói có hương thơm để người hút có thể hít vào phổi.
Hầu hết các mẫu thuốc lá điện tử hiện nay sử dụng ống chứa dung dịch – loại dùng một lần hoặc có thể bơm dịch vào để dùng tiếp. Tuy nhiên, một số thành phần chất ma túy cũng có thể được cho vào dưới dạng chất lỏng để tăng cảm giác của người dùng, không rõ nguồn gốc và nồng độ, vì thế gây ra những hệ lụy khôn lường cho học sinh.
Với học sinh THCS, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 2,15% và 3,1% với học sinh THPT.
Thuốc lá điện tử được cấu trúc để có thể bốc cháy nhanh, đốt cháy hóa chất với tốc độ dẫn điện ngày càng được cải biên với tốc độ mạnh và nhanh. Khi hóa chất được đốt cháy nhanh, đột ngột, liều cao sẽ tạo ra nhiều chất khác nhau khá nguy hiểm.
Thuốc lá điện tử có thể chia làm 3 nhóm tác hại sau:
Một là, thuốc lá điện tử chứa nicotin. Mặc dù có nhiều nhà sản xuất tuyên bố là không có nicotin nhưng thực tế theo nghiên cứu thuốc lá điện tử có hàm lượng nicotin cao hơn cả thuốc lá. Nicotin là chất độc nặng, có trong thành phần thuốc trừ sâu, khi sử dụng có ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe thần kinh.
Bên cạnh đó, nicotin gây nghiện. Nhiều nghiên cứu cho thấy hút thuốc lá điện tử làm tăng số lượng người nghiện thuốc lá thông thường. Thuốc lá điện tử làm suy mòn, hủy hoại tất cả nỗ lực phòng tránh thuốc lá thông thường cho đến nay.
Hai là, thuốc lá điện tử chứa rất nhiều chất phụ gia: tạo màu, tạo mùi, những chất này sẽ thay đổi theo thị hiếu, theo thời gian…
Ba là, thuốc lá điện tử có thể chứa ma túy. Trên thực tế, nhiều bạn trẻ hút xong lăn quay ra bất tỉnh, người sống thì ngơ ngác. Có người đến viện trong tình trạng co giật cơ tim, chết nã,… Theo xác minh, chúng tôi đã phát hiện nhiều loại ma túy mới, chất gây nghiện, ma túy tổng hợp mới xuất hiện trong thuốc lá điện tử.
Để giải quyết vấn đề sử dụng thuốc lá điện tử, là người trực tiếp chứng kiến, điều trị cho những người bị ngộ độc vì thuốc lá điện tử, TS. BS. Nguyễn Trung Nguyên cho rằng cần nhanh chóng có cách giải quyết mạnh mẽ đối với vấn đề sử dụng thuốc lá điện tử, nhất là trong trường học. Đã đến lúc không thể chủ quan, bởi số lượng bệnh nhân mới liên quan đến thuốc lá điện tử ngày càng tăng lên.
"Tôi mạnh dạn khuyến cáo phải làm sớm và làm ngay việc cấm lưu hành thuốc lá điện tử tại Việt Nam. Bây giờ có lẽ không còn đủ sớm nữa rồi, nhưng đừng để quá muộn bởi nếu không đến một ngày nào đó chúng ta sẽ phải chứng kiến một loạt các loại bệnh thế hệ mới, các loại ngộ độc mới mà nghiên cứu về y học không theo kịp" - TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên cho biết.
Ông Vũ Vinh Phú, nguyên Phó Giám đốc Sở Thương mại Hà Nội (nay là Sở Công Thương Hà Nội), nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại 127 thành phố Hà Nội nhận định, tác hại của thuốc lá điện tử với học sinh là rất lớn vì liên quan đến thế hệ trẻ, đến sức khỏe, nòi giống...
Để ứng phó với thuốc lá điện tử phải được làm triệt để, từ khâu sản xuất, vận chuyển, buôn bán, giao dịch, tàng trữ… Có "cầu" sẽ có "cung" và ngược lại, nên phải chặn cả hai phía và cần sự vào cuộc của nhiều lực lượng.
