Sơn tra còn gọi hồng quả, sơn lý hồng, yên chi..., là quả chín già của cây Bắc sơn tra. Ở Việt Nam có 2 cây được bán với tên sơn tra là chua chát. Quả sơn tra có mùi thơm đặc trưng, vị chua, chát ngọt, ngâm làm nước giải khát hoặc chế biến làm rượu vang, mứt, ô mai... Sơn tra còn là vị thuốc trị nhiều bệnh. Đặc biệt, sơn tra là vị thuốc trị tăng huyết áp rất hiệu quả.
Bài1: sơn tra 15g, lá sen 20g. Hai thứ tán vụn hãm nước sôi trong bình kín chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: trị tăng huyết áp, béo phì kèm đau đầu, hoa mắt chóng mặt.
Trà sơn tra hoàng kỳ đan sâm cát căn bổ khí hoạt huyết ích, tâm kiện não, trị tăng huyết áp kèm theo rối loạn tuần hoàn não.
Bài 2: sơn tra 24g, cúc hoa 15g, kim ngân hoa 15g, lá dâu 12g. Tất cả sấy khô, tán nhỏ, hãm với nước sôi trong bình kín chừng 15 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: thanh can nhiệt hóa ứ tích, trị tăng huyết áp thể can nhiệt có triệu chứng đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, mất ngủ, dễ cáu giận, miệng khô họng khát, đại tiện táo, chất lưỡi đỏ.
Bài 3: sơn tra 15g, hoàng kỳ 60g, cát căn 30g, tang ký sinh 30g, đan sâm 40g. Tất cả đem sắc 2 lần, mỗi lần 30 phút. Lấy 800 - 1.000ml lít nước thuốc; sau đó đem cô lại còn 300 - 400ml, chia uống vài lần trong ngày. Công dụng: bổ khí hoạt huyết ích, tâm kiện não, trị tăng huyết áp có kèm theo rối loạn tuần hoàn não, rối loạn nhịp tim với triệu chứng mệt mỏi, khó thở, ngại hoạt động, ăn kém, hay hoa mắt chóng mặt, dễ vã mồ hôi, đau nhói vùng ngực, sườn, đại tiện nát.
Bài 4: sơn tra 16g, sinh đỗ trọng 16g, thảo quyết minh 16g, râu ngô tươi 62g, hoàng bá 6g, sinh đại hoàng 3g. Tất cả đem sắc với 6 bát nước, cô lại còn 3 bát chia uống vài lần trong ngày. Công dụng: bổ can thận thanh can nhiệt, giáng áp, chữa tăng huyết áp, béo phì.
Bài 5: hải đới 30g, sơn tra 30g, mã thầy 10 củ, chanh 3 quả. Hải đới rửa sạch cắt ngắn, sơn tra bỏ hạt thái miếng, mã thầy bóc vỏ thái vụn, chanh cắt lát. Tất cả sắc kỹ chia uống vài lần trong ngày. Công dụng: hoạt huyết hóa ứ, cường tim lợi thủy giáng áp, dùng tốt cho người bị tăng huyết áp.
Bài 6: sơn tra 30g, táo tây 30g, rau cần tây 3 cây, đường phèn vừa đủ. Sơn tra và táo bỏ hạt, thái miếng; rau cần rửa sạch cắt đoạn. Tất cả cho vào bát to, đổ 300ml nước rồi hấp cách thủy chừng 30 phút, thêm đường phèn, chia uống vài lần trong ngày. Công dụng: hoạt huyết giáng áp, dùng cho người bị tăng huyết áp và rối loạn lipid máu.
Bài 7: sơn tra 150g, đậu xanh 150g, đường phèn vừa đủ. Sơn tra bỏ hạt thái miếng; đậu xanh rửa sạch ngâm trong nước 30 phút. Hai thứ đem sắc kỹ cho thêm đường phèn chia uống 2 lần trong ngày. Công dụng: hoạt huyết hóa ứ, thanh nhiệt giáng áp, chữa tăng huyết áp thể nhiệt chứng.
Lương y Nguyễn Minh
