Đây là tình trạng co thắt mạch máu ngoại vi ở các đầu chi, bệnh làm ảnh hưởng đến chất lượng sống của nhiều người trong mùa lạnh. Nếu không được điều trị, bệnh nhân có thể bị hoại tử vùng bị bệnh. Vậy các thuốc nào được dùng trong trường hợp này?...
Hội chứng Raynaud xảy ra trong khoảng 4% dân số ở khu vực có khí hậu lạnh, phổ biến hơn ở nữ giới, thường gặp ở độ tuổi từ 15-30; được chia làm hai dạng: Nguyên phát và thứ phát.
Nguyên nhân gây hội chứng Raynaud nguyên phát vẫn chưa được xác định rõ, nhưng các chuyên gia cho rằng nhiệt độ lạnh và stress là yếu tố nguy cơ gây bệnh.
Hội chứng Raynaud thứ phát là do các bệnh lý tiềm ẩn như: xơ cứng bì, Lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, xơ vữa động mạch, hội chứng Sjogren; tay, chân bị chấn thương; phơi nhiễm với chất hóa học (vanyl cloric dùng trong ngành công nghiệp nhựa, nicotine trong khói thuốc lá); thuốc trị đau nửa đầu ergotamin, thuốc trị ung thư, một số thuốc trị cảm cúm (phenylephedrin), thuốc trị dị ứng, thuốc chẹn beta và thuốc tránh thai.
Hội chứng Raynaud với biểu hiện tím các đầu chi.
Các thuốc thường dùng trong điều trị Raynaul
Hiện tại chưa có thuốc điều trị triệt để hội chứng Raynaud, nhưng có nhiều cách để kiểm soát triệu chứng.
Đối với các thể nhẹ: Chưa cần dùng đến thuốc, mà chỉ cần kiểm soát các triệu chứng bằng cách mặc áo ấm và mang găng tay, tất trước khi ra khỏi nhà khi trời lạnh. Khi đợt cấp diễn ra, cần ngâm các vùng da bị ảnh hưởng vào nước ấm (chứ không phải nước nóng), có thể giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn bệnh trở nặng.
Đối với các trường hợp từ trung bình đến nặng: Việc dùng thuốc là hết sức cần thiết. Có nhiều loại thuốc có hiệu quả điều trị hội chứng Raynaud. Lựa chọn sử dụng nhóm thuốc nào tùy thuộc vào triệu chứng và mức độ của bệnh, tuân theo chỉ định của bác sĩ điều trị.
Các nhóm thuốc được dùng thường có chung một tác dụng giảm co thắt mạch máu, cải thiện tuần hoàn ở những khu vực bị ảnh hưởng bao gồm: thuốc chẹn kênh canxi, thuốc ức chế alpha, thuốc giãn mạch.
Thuốc chẹn alpha-1 receptor có thể tác động đến ảnh hưởng của norepinephrine - tác nhân làm co các mạch máu ngoại vi. Các thuốc thường dùng trong điều trị Raynaul như doxazosin, prazosin...
Các thuốc phong bế kênh canxi - DHP có tác dụng làm giãn các mạch máu nhỏ ở bàn tay và bàn chân, làm giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt tấn công của bệnh. Những thuốc này còn làm lành vết loét ở da trên bàn tay và bàn chân. Các thuốc thường dùng như amlodipine, nifedipine, felodipine, isradipine.
Thuốc mỡ nitroglycerin bôi tại chỗ, có thể bôi lên vùng da bị ảnh hưởng nhằm giảm nhẹ các triệu chứng bằng cách cải thiện lưu thông mạch máu đến các chi và cung lương tim, giảm huyết áp.
Các thuốc giãn mạch khác bao gồm thuốc làm giảm huyết áp losartan, thuốc trị rối loạn cương dương sildenafil, thuốc chống trầm cảm fluoxetine, nhóm thuốc prostaglandin... làm giãn mạch, giảm nhẹ triệu chứng.
Lưu ý, các loại thuốc trên đây là các thuốc cần kê đơn. Bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Trong thời gian dùng thuốc nếu có các dấu hiệu bất thường xuất hiện, cần báo lại ngay với bác sĩ điều trị để được xử trí kịp thời.
Khi sử dụng các thuốc điều trị Raynaul, bệnh nhân có thể gặp các tác dụng phụ hoặc một số thuốc không có hiệu quả khi dùng kéo dài. Bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để có lời khuyên tốt nhất.
Một số thuốc nên tránh
Một số loại thuốc có thể làm nặng thêm Raynaud do dẫn đến tăng co thắt mạch máu, người bệnh cần tránh:
Thuốc điều trị cảm lạnh không kê đơn bao gồm các loại thuốc có chứa pseudoephedrin.
Beta blockers: Loại thuốc này, được sử dụng để điều trị tăng huyết áp và bệnh tim mạch, bao gồm metoprolol, nadolol và propranolol...
Thuốc tránh thai: Nếu sử dụng thuốc tránh thai, có thể chuyển sang một phương pháp ngừa thai khác bởi vì các thuốc này ảnh hưởng đến lưu thông máu và có thể làm cho dễ bị bệnh Raynaud. Lưu ý, cần báo với bác sĩ khi ngừng thuốc.
Các phương pháp ngoài thuốc
Đối với các trường hợp mắc bệnh nặng hơn, một số phương pháp khác có thể được áp dụng ngoài thuốc như:
Phẫu thuật thần kinh: Dây thần kinh được gọi là dây thần kinh giao cảm ở chân tay kiểm soát việc mở và thu hẹp các mạch máu trong da. Phẫu thuật cắt các dây thần kinh giao cảm gây ra các phản ứng quá mức, giúp giảm tần suất xuất hiện các đợt cấp. Phẫu thuật có thể làm giảm tần suất và thời gian của Raynaud, nhưng nó không phải lúc nào cũng thành công.
Tiêm hóa chất: Có thể tiêm hóa chất để phong bế các dây thần kinh giao cảm trong tay hoặc chân bị ảnh hưởng. Có thể cần phải lặp đi lặp lại nếu các triệu chứng trở lại hoặc kéo dài.
Lời khuyên của thầy thuốc
Để dự phòng và kiểm soát các đợt cấp của hội chứng Raynaud xuất hiện trong mùa lạnh, cần giữ ấm cơ thể, mang găng tay, tất ấm và đội mũ khi đi ra ngoài; tắm bằng nước ấm; sưởi ấm, mát-xa tay chân.
Có lối sống lành mạnh như không hút thuốc lá, hạn chế chất caffeine, sống vui vẻ, làm chủ cảm xúc và học cách kiểm soát căng thẳng.