Trong điều trị, nhất là các trường hợp cấp cứu, trị bệnh nhiễm trùng, thuốc chích luôn được ưu tiên sử dụng vì có thể mang hoạt chất trị bệnh nhanh chóng vào máu, nhưng việc chích thuốc đòi hỏi cần có điều dưỡng, dụng cụ tiêm chích khử trùng và gây đau cho bệnh nhân, chưa kể các biến chứng do tiêm. Hiện nay, một trong những dạng thuốc được phát triển để thay thế việc phải chích thuốc cho người bệnh đó là thuốc dạng hít, tác động thông qua đường hô hấp.
Các bất tiện của thuốc tiêm chích
Tiêm thuốc nguy hiểm hơn uống thuốc, một vài loại thuốc như: penicillin, streptomycin… bệnh nhân cần phải được thử test phản ứng da để đề phòng tai biến sốc phản vệ.
Cần quan tâm đến việc vô trùng kim tiêm, ống chích cũng như sát trùng chỗ tiêm để khỏi bị nhiễm trùng nơi tiêm chích hoặc lây lan bệnh qua đường máu như: nhiễm HIV, viêm gan siêu vi…
Khi tiêm chích thuốc, bao giờ cũng phải có sẵn các phương tiện cấp cứu chống dị ứng hoặc chống sốc để sử dụng ngay khi tình trạng dị ứng hay sốc xảy ra.
Chỉ nên tiêm thuốc theo chỉ định điều trị của bác sĩ.
Ưu khuyết điểm của thuốc hít
Người bị bệnh đái tháo đường lệ thuộc insulin phải thường xuyên chích thuốc để cung cấp lượng insulin vào cơ thể. Nhưng trong tương lai, thuốc hít sẽ có được các ưu điểm của thuốc chích, đồng thời loại bỏ các bất tiện do thuốc chích gây ra.
Hít insulin trước bữa ăn cũng hiệu quả như chích insulin nhanh theo nghiên cứu đăng tải trên tạp chí y học Diabetes Care của hội Đái tháo đường Hoa Kỳ. Thuốc được dùng để nghiên cứu là exubera sản phẩm của Pfizer, Sanofi-Aventis.
Một số thuốc dạng hít cho hiệu quả cao và nhanh hơn so với các dạng thuốc khác trong việc điều trị các bệnh liên quan đến não như trầm cảm, Alzheimer. Các nhà nghiên cứu đánh giá rằng, phương pháp dùng thuốc bằng đường mũi sẽ hữu ích cho những bệnh nhân mà quá trình lưu thông máu não bị hạn chế.
Thuốc dạng hít dễ tự sử dụng theo y lệnh, giúp bệnh nhân cảm thấy chất lượng cuộc sống tốt hơn và hài lòng hơn trong điều trị. Bên cạnh đó, thuốc hít cũng gặp phải một số vấn đề cần được nghiên cứu thêm như: xác định mức an toàn và tác dụng của thuốc lên phổi về lâu dài. Một số nghiên cứu khoa học đánh giá việc thuốc trị hen suyễn loại hít (hoạt chất fluticasone) có công dụng thấp hơn thuốc trị hen suyễn loại uống (hoạt chất prednisone) trong các trường hợp trị cơn hen suyễn cấp tính nặng.
FDA quan tâm đến tác dụng lâu dài của các loại thuốc hít lên phổi bệnh nhân và tác dụng của thuốc đối với những bệnh nhân bị thương tổn ở phổi, với người nghiện thuốc lá, trẻ em.
Những loại thuốc hít đã có mặt trên thị trường
Exubera: thuốc hít trị đái tháo đường
Đây là sản phẩm hợp tác sản xuất giữa Pfizer và Sanofi-Aventis, chứa hoạt chất dưới dạng thuốc hít vào phổi trước khi ăn. Đây là loại thuốc insuline đầu tiên không phải chích vào cơ thể từ khi khám phá ra tác dụng của insuline vào thập niên 20 thế kỷ trước. Insuline rất cần thiết để điều hòa lượng đường trong cơ thể khi bệnh nhân không tiết ra được nồng độ insuline cần thiết.
Seretide: thuốc hít trị hen suyễn
Sản phẩm của Glaxo Wellcome, thuốc kết hợp giữa 2 hoạt chất kháng viêm corticoid fluticasone và thuốc giãn phế quản salmétérol giúp phòng ngừa các cơn hen kịch phát. Trong tháng đầu, bệnh nhân xịt mỗi ngày 2 lần sau đó xịt 2 ngày một lần.
Nicorette: thuốc hít giúp cai nghiện thuốc lá
Sản phẩm của Pfizer dùng điều trị tình trạng lệ thuộc thuốc lá của người nghiện hút, thuốc được bán khỏi cần toa. Sự thành công của thuốc hít giúp cai thuốc lá là làm giảm đi triệu chứng khó chịu của các cơn thèm thuốc. Chất nicotine được hít vào (thay vì hút thuốc) sẽ bám vào màng nhầy miệng và lan tỏa vào máu. Thuốc gây ra tác dụng phụ như: rối loạn tiêu hóa, nhức đầu, nôn ói, hồi hộp.
Stop-Eat: thuốc hít chống thèm ăn
Nhiều người mau đói, rất thích ăn, từ đó dẫn đến béo phì, Stop-Eat là thuốc hít chống đói của hãng Novali Pharm, thời gian điều trị chống thèm ăn là một tháng. Nguyên tắc rất đơn giản: các phân tử tạo mùi hương thơm được hít vào sẽ tác động mạnh lên cảm giác thèm ăn gây no nê khiến cảm giác này bị triệt tiêu, chưa kịp đi đến dạ dày tạo cảm giác thèm ăn. Stop-Eat chứa 3 loại bình xịt khác nhau, mỗi bình dùng 10 ngày tạo nên một liệu trình điều trị trong một tháng. Stop-Eat không nên dùng ở phụ nữ mang thai.
Tuy còn cần nhiều nghiên cứu thêm nhưng thuốc hít sẽ là một dạng điều trị đang được phát triển để mang lại thuận lợi cho người bệnh mãn tính phải dùng thuốc dài lâu.
DS. Trương Tất Thọ