Bệnh phì đại tuyến vú ở nam giới là một vấn đề đau đầu với các đấng nam nhi vì tự nhiên bộ ngực của mình mất vẻ vạm vỡ. Việc dùng thuốc là một biện pháp cần thiết trước khi tính đến các biện pháp khác. Tuy nhiên, chúng ta phải thận trọng với những loại thuốc này.
Mấu chốt cơ bản
Ngực nam giới thường nhỏ và thiên về cơ là chủ yếu. Tuyến sữa sẽ không phát triển nên không thể có bộ ngực phì đại được. Nhưng nếu vì một lý do nào đó mà cơ thể bị mất sự cân bằng hormon thì tuyến vú nam giới trở lên to ra, xệ xuống và nhũ hóa như phụ nữ. Rõ ràng điều này làm mất vẻ tự tin, mạnh mẽ vốn có ở đàn ông.
Vấn đề mấu chốt nhất trong dùng thuốc điều trị là điều hòa sự mất cân bằng đang xảy ra. Ở đây là sự mất cân bằng hormon hướng sinh dục theo hướng giảm hormon sinh dục nam và tăng hormon sinh dục nữ. Và điều trị phải đạt được mục tiêu là tái cân bằng hóa các hormon sinh dục này.
Chúng ta không nên nhầm lẫn là trong cơ thể nam chỉ có hormon sinh dục nam. Và cũng không nên suy nghĩ là trong cơ thể nữ chỉ có hormon sinh dục nữ. Thực tế thì cả hai hormon này đều hiện hữu trong cùng một cơ thể. Sự quyết định thiên hướng ở đây là cơ thể nam thì nhiều hormon sinh dục nam hơn, tức là nhiều testosteron hơn, còn trong cơ thể nữ thì hormon sinh dục nữ trội hơn. Tỷ lệ cố định giữa testosteron/estrogen trong cơ thể nam giới vào khoảng 300/1. Vì thế, nam giới thường thể hiện đặc tính testosteron nhiều hơn và hoạt tính estrogen ít được thể hiện ra.
Nhưng khi chúng ta bị mất cân bằng hai hormon sinh dục theo khuynh hướng nêu trên thì hiện tượng phì đại tuyến vú ở nam giới bắt đầu xảy ra. Chỉ cần thiết lập lại được tỷ lệ đối trọng trên thì bệnh sẽ được cải thiện. Nếu tuyến vú nhỏ thì có thể hồi phục hoàn toàn. Nhưng nếu “lỡ” để quá lớn thì không thể phục hồi tối đa. Lúc này, bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ sẽ giúp đỡ chúng ta. Nhưng dù thế nào thì sau điều trị cũng nên sử dụng một đợt thuốc vừa phải để tránh tình trạng tái phát.
Các thuốc điều trị bao gồm 3 thuốc cơ bản: thuốc bổ sung testosteron, thuốc ức chế gắn estrogen và thuốc kháng estrogen.
 Phì đại tuyến vú ở nam giới (ảnh minh họa). |
Những chú ý khi sử dụng thuốc
Như trên đã nói, có ba loại thuốc chủ đạo trong điều trị bệnh phì đại tuyến vú.
Thuốc đầu tiên có ý nghĩa nhất là thuốc kháng estrogen với đại diện điển hình là clomiphene. Clomiphene là một thuốc không phải được bào chế ra để điều trị phì đại tuyến vú mà là điều trị vô sinh nữ. Nhưng một trong những tác dụng phổ thông của nó với nam giới là điều trị bệnh phì đại tuyến vú ở giới này. Cách thức điều trị bệnh của clomiphene là chúng gắn với thụ cảm thể của estrogen làm biến đổi thụ cảm thể này làm cho estrogen không gắn được vào thụ cảm thể của mình. Cụ thể, nó không gắn được với thụ cảm thể của estrogen tại tuyến vú. Vì thế tuyến vú sẽ không to lên thêm và có xu hướng giảm dần.
Clomiphene tỏ ra là thuốc khá có tác dụng trong điều trị. Tỷ lệ người bệnh đáp ứng với điều trị là 50% trong đó có khoảng 20% người khỏi hoàn toàn. Đây thực sự là một con số ý nghĩa. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý là thuốc tác động mạnh mẽ vào vùng dưới đồi và tuyến yên nên sẽ gây ra tăng hormon của các vùng này. Vì thế có thể nó sẽ gây ra cường hai hormon FSH và LH. Bên cạnh đó còn phải chú ý tới tác dụng phụ của thuốc là rối loạn thị giác, nổi ban và buồn nôn. Dù tác dụng phụ là hiếm gặp nhưng cũng không thể bỏ qua.
Thuốc thứ hai là thuốc kháng estrogen với đại diện điển hình là tamoxifen. Tamoxifen là một thuốc có tác dụng kháng lại tác dụng của estrogen bằng cách gắn vào thụ cảm thể của chất này. Phức hợp thụ cảm thể - tamoxifen có tác dụng làm giảm tổng hợp axit nhân AND, do đó làm giảm tác dụng của estrogen. Vì thế mà estrogen không được phát huy tác dụng và tuyến vú được nhỏ lại. Thuốc tamoxifen rất có tác dụng với bệnh phì đại tuyến vú ở nam giới thuộc thể tăng nguyên phát estrogen mà không có sự biến đổi testosteron. Theo ghi nhận, có tới 80% người đáp ứng và phục hồi hoàn toàn với tamoxifen.
Nhưng khi dùng thuốc này cần chú ý, thuốc có thể gây nóng bừng, buồn nôn và đau bụng vùng thượng vị kiểu như đau dạ dày. Vì thế, nếu người bệnh bị viêm đau dạ dày thì cần hết sức thận trọng. Có thể người bệnh sẽ không thể tiếp tục điều trị được với thuốc nếu như triệu chứng vùng thượng vị quá mức.
Thuốc thứ ba là bổ sung hormon sinh dục nam testosteron. Chúng ta có thể bổ sung trực tiếp testosteron hoặc có thể sử dụng hormon testosteron tổng hợp thay thế. Chỉ sử dụng những thuốc này khi có bằng chứng rõ ràng là nồng độ hormon sinh dục nam đang bị giảm. Vì khi dùng thuốc, mặc dù có thể thiết lập được tỷ lệ đối kháng cần thiết giữa hai hormon sinh dục nhưng sự đối kháng này là ở mức cao, tức là ở mức testosteron cao. Điều này nhìn dưới nhiều góc độ thì không có lợi. Nhưng nếu như người bệnh đang bị giảm testosteron thực sự thì đây là một liệu pháp rất hợp lý.
Tỷ lệ đáp ứng với điều trị khá khiêm tốn, chỉ vào khoảng 23%. Khi dùng phải chú ý một số tác dụng phụ như trứng cá, chuột rút, phù và viêm gan. Bệnh nhân đang bị viêm gan do virut thì hết sức cân nhắc và thận trọng với thuốc này vì có thể sẽ phải đi viện vì gan mức độ nặng.
BS. Yên Lâm Phúc