Trong vài năm trở lại đây, thực phẩm chức năng (TPCN) đã trở thành một ngành hàng phát triển nóng tại Việt Nam. Các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe xuất hiện dày đặc trên mạng xã hội, được quảng cáo như giải pháp nhanh chóng cho mọi nhu cầu: Từ trẻ hóa, giảm cân, tăng miễn dịch đến cải thiện trí nhớ…
Tuy nhiên, đằng sau sự bùng nổ ấy là nhiều vấn đề đáng lo ngại — từ chất lượng sản phẩm không đồng đều, tình trạng lạm dụng trong cộng đồng, cho tới những kẽ hở trong quản lý khiến thị trường TPCN trở thành "vùng xám" khó kiểm soát.
1. Lạm dụng quảng cáo và tâm lý 'thần dược hóa' sản phẩm
Theo quy định, thực phẩm chức năng chỉ có tác dụng hỗ trợ — bổ sung dinh dưỡng hoặc cải thiện chức năng của cơ thể trong giới hạn nhất định — không phải thuốc điều trị bệnh. Nhưng trên thị trường, không ít doanh nghiệp cố tình "thổi phồng" công dụng, gán cho sản phẩm khả năng chữa khỏi bệnh chỉ trong thời gian ngắn.
Các cụm từ như "uống là khỏi", "hiệu quả tức thì", "tác dụng như thuốc đặc trị" xuất hiện tràn lan, đặc biệt trên TikTok, Facebook và các kênh livestream.
Bác sĩ Nguyễn Phương Thảo, Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng Phúc Tâm An (Hà Tĩnh).
Bác sĩ Nguyễn Phương Thảo, Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng Phúc Tâm An, cho biết: Rất nhiều bệnh nhân tìm đến tôi trong tình trạng rối loạn chuyển hóa, gan thận suy giảm vì sử dụng quá nhiều thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc. Nguy hiểm nhất là nhiều người bỏ qua điều trị y khoa chính thống, tin hoàn toàn vào quảng cáo và tự mua sản phẩm về uống.
Sự xuất hiện của người nổi tiếng, KOLs hay YouTuber tự nhận là "chuyên gia sức khỏe" càng khiến người tiêu dùng khó phân biệt thông tin đúng – sai.
2. Ma trận sản phẩm...
Thị trường thực phẩm chức năng hiện như một "ma trận", với hàng chục nghìn sản phẩm đang lưu hành và vô số mặt hàng xách tay, không rõ nguồn gốc được rao bán công khai.
Trong khi đó, lực lượng quản lý còn mỏng, hậu kiểm chưa thường xuyên, tình trạng "hồ sơ một đường – quảng cáo một nẻo" vẫn phổ biến, nhiều doanh nghiệp chấp nhận bị phạt để tiếp tục bán hàng vì lợi nhuận quá lớn…
Bác sĩ Phương Thảo cảnh báo: TPCN không xấu, nhưng cách sản xuất, quảng cáo và sử dụng tùy tiện đang biến chúng thành con dao hai lưỡi. Với các sản phẩm kém chất lượng, rủi ro ngộ độc, suy gan thận hay tương tác bất lợi với thuốc điều trị là hoàn toàn có thật.
3. Người tiêu dùng: Tin quảng cáo hơn tin bác sĩ
Trong vài năm trở lại đây, thực phẩm chức năng (TPCN) đã trở thành một ngành hàng phát triển nóng tại Việt Nam.
Một thói quen phổ biến ở Việt Nam là "nghe mạng xã hội, nghe hàng xóm mách" hơn là nghe bác sĩ. Đây là lý do khiến nhiều người: Uống cùng lúc 5–10 loại TPCN, sử dụng "combo" theo lời người bán, dùng sản phẩm kéo dài mà không biết cơ thể có hấp thu được hay không, bỏ qua việc khám bệnh định kỳ…
Đối tượng dễ bị tác động nhất là người cao tuổi, phụ nữ muốn giảm cân hoặc làm đẹp và giới trẻ tìm kiếm lợi ích nhanh chóng. Bác sĩ Phương Thảo nhấn mạnh: Sử dụng TPCN theo phong trào đang trở thành một 'căn bệnh' mới. Muốn khỏe, không có con đường tắt nào thay thế được lối sống lành mạnh và khám chữa bệnh theo hướng dẫn y khoa."
Bên cạnh doanh nghiệp và người tiêu dùng, một số phương tiện truyền thông và người nổi tiếng vô tình góp phần lan truyền thông tin sai lệch khi quảng bá sản phẩm không được kiểm chứng, vì mục tiêu thương mại. Điều này đòi hỏi cần siết chặt đạo đức nghề nghiệp, tăng trách nhiệm khi hợp tác quảng cáo và bảo vệ niềm tin của công chúng và sức khỏe cộng đồng…
4. Cần những giải pháp mạnh mẽ và bền vững
Để chấn chỉnh thị trường TPCN, các cơ quan chức năng cần:
- Rà soát, kiểm định và công khai danh sách sản phẩm đạt chuẩn;
- Tăng cường hậu kiểm, đặc biệt trên nền tảng số;
- Kiểm soát chặt chẽ nội dung quảng cáo, tránh gây hiểu nhầm;
- Xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm;
- Với trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng, có thể xem xét trách nhiệm hình sự
- Truyền thông đúng đắn để người dân hiểu rằng TPCN không thay thế thuốc điều trị...
Ở cấp độ cá nhân, mỗi người:
- Chỉ sử dụng TPCN khi thực sự cần
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế Không tin vào quảng cáo "một chiều"
Mời xem thêm video được quan tâm:
Cẩn trọng: Dùng nghệ quá liều hại sức khỏe như thế nào? | SKĐS
