Thời gian gần đây, rất nhiều người dân ở khu đô thị Văn Quán, Hà Đông nhận được các tờ rơi quảng cáo về công dụng của loại tảo Spirulina có nguồn gốc xuất xứ tại Nhật Bản được nhập và phân phối bởi Công ty TNHH đầu tư và phát triển Thiên Đức có công dụng tăng cường, bổ trợ sức khỏe, thậm chí là cả điều trị các loại bệnh nguy hiểm như ung thư, gan, thận, nhiễm HIV... Vậy thực hư của chuyện này như thế nào, có đúng như những gì đã quảng cáo?
Nhập nhằng giữa thực phẩm chức năng và thuốc
Tại cửa hàng giới thiệu sản phẩm tảo Spirulina của Công ty TNHH đầu tư và phát triển Thiên Đức (Công ty Thiên Đức) tại P105 - C9, đường Nguyên Hồng, quận Đống Đa, Hà Nội, nhân viên bán hàng đưa cho chúng tôi hai hộp tảo xoắn có hình dáng, màu sắc gần giống nhau đó là Angel life và Lina green. Theo giới thiệu của nhân viên bán hàng thì hai sản phẩm này có thành phần, công dụng giống nhau, đều 100% là tảo xoắn spirulina. Tuy nhiên, loại tảo Angel life là sản phẩm nhập viên từ Thái Lan (tảo nuôi trồng tại Thái Lan), về đóng hộp tại Việt Nam, còn tảo Lina green là sản phẩm nhập thẳng từ Nhật Bản. Giá bán của 2 sản phẩm này chênh lệch nhau khá lớn, một hộp Angel life (450 viên) có giá 230.000đ, hộp Lina green (600 viên) có giá 460.000đ. Giới thiệu về sản phẩm, nhân viên bán hàng cho biết: tảo xoắn là thực phẩm chức năng (TPCN) có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh (như bệnh ung thư, nhiễm HIV, suy dinh dưỡng, béo phì...) chứ không phải là thuốc chữa bệnh. Đồng thời chị này còn đưa cho chúng tôi một tập quảng cáo (dày khoảng 40 trang) giới thiệu về sản phẩm kèm theo một đĩa VCD, trong đó có nhiều đoạn nói về công dụng của sản phẩm chẳng khác thuốc chữa bệnh là mấy. Chẳng hạn, tài liệu này mô tả trường hợp của chị Trần Thị Nga ở Tân Lễ - Hưng Hà, Thái Bình bị ung thư vú từ đầu năm 2007. Sau khi dùng hóa chất và xạ trị, sức khỏe của chị bị giảm sút nghiêm trọng, da xanh xao, không ăn được và ngủ rất ít. Khi sử dụng loại tảo này mới hơn một tháng thì chị đã ăn ngon miệng, ngủ tốt hơn và da đã trở nên hồng hào. Hay như trường hợp của chị Tuyết ở Tân Hiệp, Kiên Giang nhiễm HIV, sau gần một năm dùng tảo Spirulina với liều 15 viên/ngày, sức khỏe của chị đã tiến triển rất tốt, kết quả xét nghiệm CD4 (chỉ số miễn dịch) khá cao và không phải sử dụng thuốc kháng virut của Tổ chức toàn cầu về HIV. Ngoài ra, tập quảng cáo còn khẳng định loại tảo này còn có công dụng hỗ trợ và điều trị cho hàng loạt các loại bệnh khác như bệnh cao huyết áp, tiểu đường, thiếu máu, nhiễm độc kim loại nặng, thận, tim mạch...
Xử lý nghiêm đối với hành vi vi phạm
Trước vấn đề trên, bà Trần Thị Thu Liễu, Phó trưởng phòng Giáo dục và truyền thông - Cục An toàn vệ sinh thực phẩm (Cục ATVSTP) cho biết, hiện tại có hàng nghìn sản phẩm TPCN đang lưu hành trên thị trường, song số sản phẩm xin phép và được cấp phép quảng cáo chỉ chiếm con số rất nhỏ (đến hết năm 2007 mới chỉ có 213 sản phẩm TPCN được cấp phép quảng cáo). Ngay những sản phẩm đã được cấp phép quảng cáo, qua các đợt thanh, kiểm tra đột xuất của cơ quan chức năng cũng thường xuyên phát hiện vi phạm trong việc lạm dụng giấy phép quảng cáo đã được cấp để quảng cáo quá sự thật. Trong khi đó, việc quản lý, kiểm soát vấn đề vi phạm quảng cáo đang gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt ở các tỉnh. Đấy là chưa kể nhiều công ty thường lách luật bằng cách tổ chức hội thảo, hội nghị khách hàng để quảng cáo vượt quá công dụng của sản phẩm.
Cũng vấn đề này, ông Nguyễn Thanh Phong, Phó Cục trưởng Cục ATVSTP cho biết thêm, "Cục ATVSTP đã cấp phép quảng cáo về loại tảo spirulina của Công ty Thiên Đức nhưng market quảng cáo mà chúng tôi cấp cho họ chính là tờ bìa của tập quảng cáo, còn toàn bộ 40 trang ruột trong đó là những trang giới thiệu, quảng cáo do họ tự in, không hề xin phép". Có nghĩa là phía công ty này đã đăng quảng cáo vượt quá những nội dung đã được Cục cấp phép và vi phạm nghiêm trọng quy chế cấp phép quảng cáo đối với cơ sở kinh doanh mặt hàng TPCN. Ông Phong nhấn mạnh, đối với thực phẩm nói chung, TPCN nói riêng sau khi được cấp phép lưu hành trên thị trường, nếu muốn quảng cáo thì phải làm hồ sơ và gửi nội dung dự kiến quảng cáo về nơi đã cấp phép cho sản phẩm đó lưu hành. Chỉ khi nội dung quảng cáo đó được cơ quan chức năng thẩm định và cấp phép thì mới được quảng cáo và chỉ được quảng cáo đúng theo market đã được cấp. Việc quảng cáo không xin phép hay sản phẩm đã được cấp phép nhưng cố tình lạm dụng giấy phép quảng cáo để quảng cáo quá sự thật, khuếch trương công dụng của sản phẩm là vi phạm về Pháp lệnh quảng cáo, vi phạm thông tư 01 của Bộ Y tế về Hướng dẫn quản lý hoạt động quảng cáo trong lĩnh vực y tế. Những cơ sở vi phạm này sẽ bị xử phạt nghiêm theo Nghị định 45 của Chính phủ, thậm chí sẽ bị thu hồi giấy phép quảng cáo đã được cấp phép.
Anh Hoàng