Thực phẩm bổ tỳ, mát vị

Thời tiết nắng nóng khiến người  mệt mỏi, không muốn ăn, mất ngủ, bụng đau lâm râm, táo bón, mặt nổi mụn... Đây là chứng tỳ vị hư nhiệt trong Đông y. Nguyên nhân chủ yếu do học tập và làm việc căng thẳng, ăn uống không phù hợp, lạm dụng vị khô, nóng, bổ béo khó tiêu, chất kích thích như cà phê...

Để có sức khỏe tốt trong ngày hè, ngoài ăn cân đối chất đạm, chất béo, chất bột đường, vitamin, khoáng chất, nên lựa chọn những thực phẩm bổ tỳ mát vị mà dễ tiêu dưới đây.

Nước mía: bổ mát, giàu dinh dưỡng: chất đạm, béo, đường và nhiều nguyên tố vi lượng như canxi, phospho, sắt...; các vitamin B1, B2, vitamin C, D và nhiều enzym rất có lợi cho sức khỏe... Theo Đông y, nước mía đại bổ tỳ âm, dưỡng huyết, giáng hỏa, tiêu phiền, định tâm an thần, tăng cường trí nhớ... Uống nước mía bớt mệt mỏi, khoan khoái trong lòng, hạ hỏa giảm căng thẳng lo âu.

Đậu đen: có 24% protid, 1,7% chất béo, 53,3% glucid. Ngoài ra, đậu đen còn chứa các vitamin và khoáng chất như: canxi, phospho, sắt, caroten, B1,  B2, PP, C. Theo Đông y, đậu đen có tác dụng thanh nhiệt dưỡng âm bổ huyết, hạ được khí nóng trong dạ dày, tiêu thức ăn... Giúp tâm thần yên ổn, bớt mệt mỏi, bớt căng thẳng thần kinh, tăng cường trí lực. Hạt đậu đen hầm nhừ ăn, hoặc  nấu chè nấu cháo ăn đều tốt.

Đậu xanh: có 23,8g protein; 0,5g chất béo; 58,8g đường; caroten; vitamin B1, PP; Ca; P; Fe; 332calo và nhiều vitamin, khoáng chất cần thiết cho sức khỏe. Theo Đông y, đậu xanh có công năng thanh nhiệt dưỡng âm trừ phiền nhiệt, hạ khí, lợi ngũ tạng. Đậu xanh nấu chè, nấu cháo cá, cháo thịt ăn đều tốt.

Dưa hấu: có 0,6g protein, 0,2g chất béo, 5,36g đường, phospho, natri, kali, Cu, Fe, 2.000UI betacaroten, B1, B2, PP... Theo Đông y, dưa hấu thanh nhiệt, trừ phiền, giải nắng nóng. Có thể ăn tươi, hoặc ép nước uống.

Cải xoong: giàu protein 1,7-2g, chất béo 0,2-0,3g, glucid 3-4g, chất xơ 0,8-1g, vitamin A, B1, B2, C và nhiều chất khoáng khác như sắt, canxi và axit folic... Theo Đông y, cải xoong có tác dụng kiện tỳ, mát gan, lợi mật, thông tiểu tiện... dùng rất tốt cho người hư nhược mệt mỏi, ăn kém bụng đầy, chậm tiêu... Cách dùng: nấu canh thịt hoặc cá, hoặc xào thịt bò, thịt heo ăn.

Giá đậu xanh: có 5,5g protid; 5,3g glucid; 38g canxi và  giàu phospho, sắt; vitamin B1, B2; PP; B6; C; E. Theo Đông y, giá đậu tác dụng bổ mát, thanh nhiệt sinh tân, chỉ khát, tiêu thực... Chữa chứng đau đầu chóng mặt, mệt mỏi giúp tăng cường trí não rất tốt. Giá đậu ăn sống, hoặc xào thịt, nấu canh chua với cá, xay ép nước uống đều tốt.

Quả dâu ta: bổ tâm tỳ, giàu protein, axit amin thiết yếu, glucose và fructose; giàu B1, B2, B3, B5, B6, C, E, A... và khoáng chất Fe, Ca, Zn. Theo Đông y, quả dâu tác dụng dưỡng huyết, ích gan thận. Rất tốt với người mắc chứng tâm tỳ hư, mệt mỏi ăn ngủ kém; tăng cường trí nhớ... Quả dâu ăn tươi hoặc xay sinh tố uống đều tốt.

Lương y Minh Phúc