Hiện nay các loại thuốc kích thích trẻ ăn ngon và tăng cân như thuốc có chứa cyproheptadin, thuốc chống viêm glucocorticoid, thuốc có dẫn chất là hormon sinh dục, thuốc có nguồn gốc Đông y “giả”... cho kết quả rất nhanh và rõ rệt, tuy nhiên nếu trẻ dùng không đúng, lạm dụng có thể gây nhiều hệ lụy nguy hiểm cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Có thuốc giúp trẻ ăn ngon, tăng cân?
Thông thường các sản phẩm hỗ trợ tăng cân đều chứa các loại vitamin, acid amin và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể để giúp bé tăng cân. Các sản phẩm này có thể là thuốc hoặc thực phẩm chức năng, đó là các vi chất dinh dưỡng (vitamin nhóm B, L-lysine, taurine, magie, kẽm, calci...) giúp nâng cao sức đề kháng tự nhiên, thúc đẩy hệ tiêu hóa khỏe mạnh và tăng cường hấp thu dưỡng chất, ngăn ngừa tình trạng lười ăn do thiếu vi chất dinh dưỡng.
Các vitamin: Vitamin đóng vai trò rất quan trọng trong sự sống và duy trì cơ thể khỏe mạnh, hỗ trợ tăng cân, tăng cơ hiệu quả, thường dùng cho trẻ suy dinh dưỡng, thiếu những dưỡng chất cần thiết để phát triển. Nên lựa chọn các dạng bào chế dành riêng cho trẻ và chứa các dưỡng chất thiết yếu như: vitamin B1 (thiamin) và vitamin B12. Đây là 2 vitamin trong nhóm B giúp duy trì sự thèm ăn cho trẻ, hỗ trợ tiêu hóa chất bột đường (glucid), thúc đẩy tăng trưởng và săn chắc các khối cơ. Vitamin B12 có vai trò quan trọng trong sự hình thành và tái sinh hồng cầu, giúp phòng ngừa thiếu máu, thiếu sắt và thúc đẩy tăng trưởng ở trẻ. Ngoài ra, cần cho trẻ sử dụng thêm vitamin C (ascorbic acid) là một vitamin thiết yếu rất cần thiết cho sự tăng trưởng.
Chỉ sử dụng thuốc kích thích trẻ ăn ngon theo chỉ định của bác sĩ.
Acid amin: Là đơn vị cấu trúc cơ bản của protein. Acid amin đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa và phát triển của cơ thể. Acid amin cần bổ sung chính là lysin, đặc biệt với bé chậm tăng cân, biếng ăn.
Lysine tham gia các quá trình phát triển, quá trình sinh lý tăng trưởng và hấp thu canxi. Thiếu hụt lysine ở trẻ em, nhất là trẻ biếng ăn sẽ xảy ra hiện tượng chậm lớn, trí tuệ kém, thiếu men tiêu hóa và nội tiết tố.
Nhu cầu lysine ở trẻ em cao hơn nhiều so với người lớn. Do vậy, cần bổ sung lysine cho trẻ nhỏ để đảm bảo sự phát triển toàn diện. Mặt khác cơ thể lại không tự tổng hợp được lysine, chính vì vậy cần bổ sung qua đường ăn uống hoặc thực phẩm chức năng. Với trẻ em biếng ăn thì bổ sung lysine tốc độ tăng cân cao hơn 40% so với khi không bổ sung lysine.
Kẽm: Nhiều nghiên cứu cho thấy bổ sung kẽm đầy đủ sẽ cải thiện chiều cao đối với trẻ thấp còi, đồng thời giúp tăng cân nhanh đối với trẻ suy dinh dưỡng. Thiếu kẽm có thể gây rối loạn vị giác dẫn đến tình trạng biếng ăn ở trẻ. Hiện nay, 70% tình trạng bé biếng ăn chậm lớn là do cơ thể thiếu kẽm. Trẻ em biếng ăn kéo dài dễ bị suy dinh dưỡng, lâu dần sẽ ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển trí não.
Men vi sinh: Các vi khuẩn có lợi (còn gọi là probiotics) có nhiệm vụ biến đổi chất xơ thực phẩm, thức ăn chưa tiêu hóa hết ở ruột non thành acid lactic và hàng loạt vitamin, acid amin, men, hormone, các chất dinh dưỡng quan trọng khác... Quá trình biến đổi đó gọi chung là quá trình lên men, và nhờ nó thức ăn được tiêu hóa và hấp thu hoàn toàn. Trong môi trường hoạt động của đại tràng, các vi khuẩn có lợi có khả năng lấn áp, đè bẹp và tiêu diệt rất nhiều loại vi khuẩn gây bệnh (hại khuẩn).
Khi hệ vi khuẩn có lợi cho cơ thể thường trú trong ruột bị kháng sinh hoặc dinh dưỡng bất hợp lý tiêu diệt, làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột dẫn đến biếng ăn, rối loạn tiêu hóa, kém hấp thu. Việc bổ sung men vi sinh bằng cách cho trẻ ăn sữa chua, hoặc sử dụng các loại thực phẩm chức năng, các dược phẩm có chứa các vi khuẩn có lợi cho đường ruột sẽ giúp bé ăn ngon miệng, tăng cường hấp thu dinh dưỡng, khi đó trẻ sẽ tăng cân.
Chỉ dùng thuốc khi thật cần thiết
Đã gọi là uống thuốc thì có một lưu ý đặc biệt là chỉ uống khi cần thiết và đặc biệt là uống thuốc phải có sự chỉ dẫn của bác sĩ, dù đó là thuốc bổ. Trước khi uống thuốc, cha mẹ cần xác định rõ nguyên nhân biếng ăn của trẻ để tìm được loại thuốc trị đúng bệnh, loại bỏ đúng nguyên nhân đó. Ngoài ra, phải tìm hiểu thật kỹ loại thuốc định cho trẻ uống, đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng, tuân thủ đúng liều lượng và quy định của thuốc.
Có một số loại thuốc có thể trộn vào thức ăn để trẻ uống cho dễ nhưng không phải loại nào cũng có thể làm như vậy. Nên hạn chế việc trộn thuốc vào thức ăn để thuốc đạt được hiệu quả cao nhất.
Việc bổ sung vi chất cần có khoảng thời gian tối thiểu 1-2 tháng giúp trẻ hấp thu, từ đó cải thiện cảm giác thèm ăn tự nhiên, tăng hấp thu, tăng cân ở trẻ.
Thuốc tăng cân là một dạng thực phẩm chức năng hỗ trợ tăng cân, không thể tăng cân nhanh chóng. Ngoài việc sử dụng thuốc bổ tăng cân trẻ, cần có chế độ ăn uống, tập luyện thể dục, thể thao và nghỉ ngơi hợp lý.