Thông tin cần biết về hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ cho phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi

Dinh dưỡng hợp lý phòng bệnh không lây nhiễm cho trẻ miền núi

SKĐS - Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý ngay từ tuổi thơ là chìa khóa quan trọng để phòng ngừa những căn bệnh không lây nhiễm, đặc biệt cho trẻ vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Nuôi con bằng sữa mẹ là nền tảng quan trọng nhất trong chăm sóc sức khỏe trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tài liệu Hướng dẫn quốc gia về dinh dưỡng cho phụ nữ có thai và bà mẹ cho con bú nhấn mạnh rằng, trẻ được bú mẹ sớm, bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú đến 24 tháng hoặc lâu hơn sẽ có sức đề kháng tốt, phát triển thể chất và trí tuệ toàn diện. Với phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi, việc nắm chắc thông tin khoa học về nuôi con bằng sữa mẹ lại càng cần thiết, bởi điều kiện kinh tế khó khăn và tập quán nuôi dưỡng truyền thống còn nhiều hạn chế.

Vì sao sữa mẹ quan trọng?

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo, cung cấp đủ năng lượng và tất cả các dưỡng chất cần thiết cho trẻ trong 6 tháng đầu đời. Sữa mẹ còn chứa kháng thể tự nhiên, giúp trẻ phòng tránh tiêu chảy, viêm phổi và nhiều bệnh nhiễm trùng khác.

Đối với gia đình miền núi, nuôi con bằng sữa mẹ càng có ý nghĩa bởi:

Giúp tiết kiệm chi phí, không cần mua sữa ngoài hay dụng cụ pha chế.

Luôn sẵn có, an toàn, không lo nhiễm bẩn nguồn nước.

Tạo sự gắn kết tình cảm mẹ – con, giúp trẻ an tâm, ít quấy khóc.

Hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ theo khuyến nghị

Theo tài liệu, các nguyên tắc quan trọng cần tuân thủ là:

Cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ sau sinh: Sữa non giàu kháng thể và dinh dưỡng, giúp trẻ chống bệnh tật.

Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu: Không cho trẻ ăn hay uống bất kỳ loại thức ăn, nước uống nào khác, kể cả nước lọc.

Tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn: Song song với ăn bổ sung từ tháng thứ 6.

Cho bú theo nhu cầu của trẻ: Không ép theo giờ cứng nhắc, cứ khi nào trẻ đòi là cho bú.

Bú đúng tư thế: Mẹ ngồi thoải mái, giữ đầu và người trẻ thẳng hàng, miệng ngậm sâu vào quầng vú.

Không dùng bình bú và núm vú giả: Vì dễ gây nhiễm khuẩn và làm trẻ bú mẹ kém đi.

Những khó khăn đặc thù ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi

Phụ nữ miền núi thường phải lao động sớm sau sinh, ít thời gian cho con bú. Nhiều nơi vẫn còn quan niệm sai lầm như bỏ sữa non vì nghĩ là "bẩn", cho trẻ uống nước lá hoặc cơm nhai thay sữa mẹ. Một số bà mẹ còn ngừng cho con bú sớm do tin rằng sữa mẹ "không đủ chất" khi trẻ chậm lớn.

Những tập tục này dẫn tới nguy cơ suy dinh dưỡng, tiêu chảy và bệnh tật ở trẻ nhỏ. Do đó, việc truyền thông, tư vấn và hỗ trợ bà mẹ dân tộc thiểu số về kiến thức nuôi con bằng sữa mẹ là hết sức cần thiết.

Việc nuôi con bằng sữa mẹ tại các vùng dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ phụ thuộc vào kiến thức của bà mẹ, mà còn bị chi phối bởi nhiều yếu tố xã hội, văn hóa và điều kiện sống.

Trước hết, tập quán nuôi dưỡng truyền thống còn nhiều hạn chế. Nhiều gia đình quan niệm sữa non "không sạch" nên bỏ đi, cho trẻ uống nước cơm, nước lá hoặc mật ong ngay sau sinh. Không ít nơi vẫn duy trì việc cho trẻ ăn cơm nhai từ miệng người lớn, khiến trẻ vừa thiếu dinh dưỡng, vừa có nguy cơ nhiễm khuẩn.

Thứ hai, phụ nữ sau sinh phải lao động sớm để phụ giúp gia đình. Việc này làm giảm thời gian cho trẻ bú theo nhu cầu, khiến nguồn sữa mẹ không được duy trì ổn định. Một số bà mẹ đành cai sữa sớm khi con mới vài tháng tuổi.

Thứ ba, thiếu sự hỗ trợ y tế và tư vấn dinh dưỡng. Do điều kiện địa lý khó khăn, nhiều bà mẹ sinh con tại nhà, ít được tiếp cận dịch vụ y tế, dẫn đến không nhận được hướng dẫn về lợi ích của sữa mẹ và cách cho bú đúng cách.

Ngoài ra, trình độ học vấn thấp và rào cản ngôn ngữ cũng làm hạn chế khả năng tiếp nhận thông tin chính thống. Thay vì nghe lời khuyên từ nhân viên y tế, bà mẹ thường tin theo lời của người thân hoặc già làng, vốn mang nặng quan niệm truyền thống.

Cuối cùng, tình trạng nghèo đói và thiếu dinh dưỡng của mẹ cũng ảnh hưởng đến quá trình nuôi con bằng sữa mẹ. Nhiều phụ nữ miền núi không được ăn đủ chất trong thai kỳ và sau sinh, dẫn đến lo lắng rằng "sữa mẹ không đủ chất" nên sớm cho con bú thêm sữa ngoài hoặc ăn bổ sung sớm.

Tất cả những yếu tố trên tạo thành rào cản lớn trong việc duy trì nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng. Vì vậy, để cải thiện tình hình, cần đồng bộ nhiều giải pháp: nâng cao nhận thức, hỗ trợ trực tiếp tại cộng đồng, đồng thời xóa bỏ dần những tập tục nuôi dưỡng không phù hợp.

Giải pháp nâng cao nuôi con bằng sữa mẹ ở miền núi

Tư vấn trực tiếp cho phụ nữ mang thai và sau sinh: Nhân viên y tế thôn bản hướng dẫn cách cho bú đúng, lợi ích của sữa non, cách duy trì nguồn sữa.

Xây dựng nhóm bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ: Giúp phụ nữ có nơi chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm.

Hỗ trợ bà mẹ trong công việc gia đình: Gia đình và cộng đồng cần tạo điều kiện để mẹ có thời gian cho con bú thường xuyên.

Xóa bỏ tập quán lạc hậu: Thông qua tuyên truyền, vận động già làng, trưởng bản cùng tham gia thay đổi nhận thức.

Nuôi con bằng sữa mẹ là biện pháp dinh dưỡng tối ưu, đặc biệt quan trọng trong bối cảnh miền núi và dân tộc thiểu số, nơi điều kiện chăm sóc trẻ còn nhiều hạn chế. Khi mỗi bà mẹ được trang bị đầy đủ kiến thức và sự hỗ trợ, trẻ sẽ được nuôi dưỡng khỏe mạnh ngay từ những tháng đầu đời, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và sự phát triển bền vững của cộng đồng.

Dinh dưỡng cho trẻ trong giai đoạn ăn bổ sung ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi

SKĐS - Giai đoạn ăn bổ sung từ 6 đến 24 tháng tuổi được xem là "cửa sổ cơ hội vàng" để trẻ phát triển tối ưu cả về thể chất lẫn trí tuệ. Đây cũng là giai đoạn trẻ dễ bị suy dinh dưỡng nếu chế độ ăn không hợp lý.