Thay vào đó là những cuộc họp trực tuyến với các lãnh đạo cấp cao ngồi trước màn hình máy tính.
Những nỗ lực khẩn trương phòng chống dịch COVID-19 đã khiến lãnh đạo các quốc gia trên thế giới phải trì hoãn tạm thời những mục tiêu chính sách đối ngoại. Các hoạt động ngoại giao truyền thống bị ngưng trệ, ngoại giao online “lên ngôi” khi ngày càng gia tăng các cuộc đàm thoại trực tuyến nhằm tránh tiếp xúc gần - hành động từng được coi là điều không thể thiếu trong thực thi quan hệ đối ngoại.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe thảo luận trực tuyến với các nhà lãnh đạo ASEAN 3 trong Hội nghị thượng đỉnh được tổ chức trực tuyến vào tháng 4/2020.
Một số nhà lãnh đạo thế giới, trong đó có Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, đã tham gia nhóm G7 qua hội nghị trực tuyến vào tháng 4 vừa qua để bàn về việc nối lại các hoạt động kinh tế của thế giới thời hậu COVID-19. Hội nghị Nhóm G20, Nhóm họp Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới cũng được tiến hành trực tuyến vào tháng trước, thay vì họp trực tiếp như thường lệ.
Nếu trước đây, các nhà ngoại giao quen với việc tiếp xúc trực tiếp để xây dựng lòng tin, đồng thời có cơ hội thăm dò tín hiệu của đối tác thông qua nhận diện giọng nói và biểu cảm khuôn mặt để có thể đưa ra những biên độ đàm phán hiệu quả thì nay họ giao tiếp với nhau qua màn hình máy tính.
Giáo sư Masahiro Kohara - giảng dạy môn chính sách Nhật Bản tại Trường đại học Tokyo, từng là nhà ngoại giao Nhật Bản tại Sydney (Australia) và Thượng Hải (Trung Quốc) bình luận: “Tôi cho rằng việc các nhà ngoại giao không thể gặp mặt trực tiếp trong cuộc khủng hoảng đại dịch COVID-19 này là một điều bất lợi. Với ngoại giao online, các nhà lãnh đạo thế giới có thể tổ chức họp vào bất kỳ lúc nào. Tuy nhiên, với những vấn đề phức tạp, việc giải quyết qua mạng sẽ khó uyển chuyển như gặp mặt trực tiếp”. Ông Kohara lấy ví dụ về hiệu quả của ngoại giao trực tiếp như việc dùng bữa cùng nhau, vốn được coi là cơ hội giúp các lãnh đạo cởi mở với nhau hơn, hay như phương pháp “ngoại giao đánh golf” mà Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe từng áp dụng khi tiếp xúc với Tổng thống Mỹ Donald Trump để thắt chặt tình cảm lãnh đạo 2 nước…
Bên cạnh đó, an ninh và bảo mật cũng đang là những vấn đề đáng lo ngại của “ngoại giao trực tuyến”. Ngoại giao vốn là nơi những thông tin mật, thế nhưng, việc bảo đảm an ninh trong trao đổi qua mạng lại tốn kém và mất nhiều thời gian. Đầu tháng 5, Bộ Ngoại giao Đức đã ra thông cáo hạn chế việc sử dụng điện đàm trực tiếp qua dịch vụ Zoom, do ứng dụng này không đảm bảo các tiêu chuẩn an ninh. Chính quyền Đài Loan (Trung Quốc) và các trường học ở New York (Mỹ) cũng cấm sử dụng ứng dụng này hoàn toàn. Trục trặc công nghệ, lệch sóng dẫn truyền hay thậm chí là sự lỗi thời cá nhân đối với công nghệ cũng gây cản trở tới các cuộc họp ngoại giao.
Nhưng việc chuyển hướng sang “ngoại giao online” không hoàn toàn là tiêu cực - GS. Toshikazu Inoue thuộc Trường đại học Gakushuin, Nhật Bản khẳng định. Việc không thể tổ chức các cuộc họp trực tiếp do đại dịch COVID-19 đã bất ngờ nhấn mạnh lợi ích của “ngoại giao trực tuyến”, các nhà lãnh đạo thế giới có thể đồng thuận đưa ra quyết định một cách nhanh chóng dù họ ở cách xa nhau. GS. Kohara kết luận: Các chủng virus gây bệnh truyền nhiễm có thể xuất hiện sau chu kì 5 hoặc 10 năm. Trong mỗi thời kỳ dịch bệnh như thế, việc tổ chức gặp trực tiếp là khó khăn. Nếu không có lựa chọn nào khác, tôi nghĩ rằng ngoại giao online sẽ là một thực tế bình thường mới”.