Ths.BS Trịnh Quang Anh (Calvin Q Trịnh) – Trưởng Trung tâm hiệu chỉnh Cơ xương khớp & Y Học Thể Thao (Bệnh viện Phục hồi chức năng 1A, TP.HCM) cho hay, vừa qua đơn vị anh tiếp nhận một bệnh nhân là L.Q.H., 44 tuổi.
Bệnh nhân H. cho biết, anh bị đau mỏi thắt lưng khoảng 8 năm nay, đi khám và được chẩn đoán thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống. Anh H. đã điều trị nhiều nơi và từng được bác sĩ khuyên nên phẫu thuật nhưng anh H. cảm nhận chưa đến mức phải mổ nên tiếp tục chạy chữa.
1 năm trở lại đây, anh H. thấy đau mỏi thắt lưng nhiều hơn, đứng ngồi trên 10 phút là không chịu được, cảm giác mất hết sức lực, ảnh hưởng công tác và các sinh hoạt nên đã đến khám hiệu chỉnh cơ xương khớp tại Bệnh viện Phục hồi chức năng 1A.
Sau khi khám các tư thế chuyên biệt, bác sĩ phát hiện, bệnh nhân có thắt lưng thẳng, gối quá duỗi ở tư thế chụp nghiêng, hông phải lệch ở tư thế squat 1 chân chụp trước sau. Các biên độ vận động của cột sống vẫn tốt,. Các cơ vùng thắt lưng, khung chậu, sau đùi ở tình trạng căng cứng. Trên phim cộng hưởng từ thấy thoát vị đĩa đệm từ L2 đến L5.
Anh H. cho biết, anh thường xem các clip tập thể dục trên mạng, tự tập theo tại phòng gym. Việc này theo bác sĩ làm căng cơ thẳng bụng quá mức, gây mất cân bằng tương quan lực cơ với các cơ còn lại, làm khung chậu xoay ra sau, tác động lên đường cong sinh lý của cột sống.
Ngày càng có nhiều người mắc bệnh thoát vị đĩa đệm.
Ngay sau đó, bệnh nhân được dùng kỹ thuật hiệu chỉnh ức chế tăng co và kéo giãn cơ vùng cột sống, cơ mông lớn, cơ sau đùi, cơ thẳng bụng để giảm căng cơ và giảm đau. Tiếp đó, bệnh nhân được nắn chỉnh định hình cột sống và tập mạnh cơ thắt lưng chậu đùi để xoay khung chậu về phía trước. Cuối cùng phối hợp các động tác vận động để các cơ và nơ-ron thần kinh vận động hoạt động nhịp nhàng hiệu quả cùng nhau trong trạng thái mới.
Sau 3 buổi điều trị, bệnh nhân H. hết đau mỏi lưng, không còn cảm giác khó chịu, cơ thể dẻo dai và dễ chịu, bệnh nhân có thể quay trở lại công việc và sinh hoạt khỏe mạnh bình thường.
Bệnh nhân L.Q.H. chỉ là một trong số nhiều bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm đã được điều trị thành công tại Bệnh viện Phục hồi chức năng 1A.
Theo ThS.BS Calvin Q Trịnh, đĩa đệm là cấu trúc nằm giữa các đốt sống có dạng đĩa, xung quanh là lớp vỏ. Đĩa đệm có tác dụng chịu áp lực do cột sống đè lên, tạo sự mềm dẻo cho cột sống.
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy của đĩa thoát khỏi cấu trúc vỏ đĩa, xuyên qua dây chằng chèn ép vào các rễ thần kinh gây tê bì, đau nhức. Tình trạng này có thể xảy ra bất kỳ khu vực nào của cột sống, nhưng thắt lưng là nơi phổ biến nhất.
Bản chất của thoát vị đĩa đệm là do sự gia tăng áp lực giữa 2 đốt sống, giống như ta đè lên quả bóng, nó sẽ phình ra, lồi ra hoặc thậm chí bị vỡ. Một số nguyên nhân ít gặp hơn như là chấn thương vỡ đĩa đệm, lão hóa hay do di truyền.
Thoát vị đĩa đệm hay gặp ở lứa tuổi 35-55 tuổi, nam gặp nhiều hơn nữ. Điều này có thể do yếu tố hoạt động thể lực hoặc chơi thể thao gắng sức hoặc yếu tố nghề nghiệp khiến nam giới hay gặp hơn nữ giới.
Theo bác sĩ Calvin Q Trịnh, cột sống thắt lưng vốn là nơi chịu lực nén lớn nhất của cột sống ở tư thế đứng và ngồi. Đó cũng là lý do tỷ lệ thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng áp đảo so với các thoát vị ở cổ và ngực.
Một số triệu chứng thoát vị đĩa đệm điển hình bao gồm:
- Đau: Bệnh nhân có những cơn đau đột ngột ở vùng cổ vai gáy, hoặc thắt lưng sau đó lan ra vùng vai gáy, chân tay. Tính chất đau có thể âm ỉ vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng hoặc rất dữ dội. Cần phân biệt với hội chứng chéo trên và biến chứng chèn ép mỏm cùng vai. Đau nặng hơn khi vận động, đi lại. Có thể són tiểu hay bí tiểu.
- Tê bì tay chân: Tê bì vùng cổ, thắt lưng sau đó dần dần phát triển xuống mông, đùi, bẹn chân và gót chân. Bị rối loạn cảm giác, như bị kiến bò trong người.
- Yếu cơ, liệt: Xuất hiện khi bệnh ở giai đoạn nặng, giai đoạn này người bệnh khó có thể đi lại vận động, dần dần dẫn tới teo hai chân, teo cơ, liệt các chi phải ngồi xe lăn.
Thoát vị đĩa đệm cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh những biến chứng nặng.
Cũng theo bác sĩ Calvin Q Trịnh, thoát vị đĩa đệm nếu không được điều trị sớm sẽ để lại những biến chứng nặng nề:
- Khi nhân nhầy chèn ép tủy sống, chèn ép rễ thần kinh, làm hẹp khoang sống sẽ khiến bệnh nhân có nguy cơ bị liệt nửa người hoặc bại liệt cả người.
- Hội chứng đuôi ngựa, rối loạn cơ vòng: Rễ thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép, khiến việc tiểu tiện, đại tiện không kiểm soát.
- Không vận động lâu ngày sẽ khiến cơ trở nên suy yếu, bị teo, các chi teo nhanh chóng, chân tay bé lại, khả năng đi lại, vận động giảm sút.
Do đó, bác sĩ Calvin Q Trịnh khuyến cáo, người bệnh cần sớm điều trị khi phát hiện cơ thể bị thoát vị đĩa đệm. Trong quá trình thăm khám lâm sàng với các tư thế khám chuyên biệt tư thế tĩnh và dịch chuyển theo nhiều tư thế khác nhau, bác sĩ sẽ kiểm tra mức độ căng cứng của vùng lưng, sự mất cân bằng các cơ cạnh sống, cơ quanh thân gồm các cơ vùng lưng, ngực, bụng, và phức hợp thắt lưng chậu hông để đánh giá các tình trạng co kéo cơ và lệch vẹo thể hiện và ghi nhận hình ảnh trên lâm sàng.
Kết hợp kiểm tra biên độ vận động của cột sống theo các phương khác nhau, kể cả test thần kinh. Trong đa số các trường hợp, hình ảnh lệch vẹo trên lâm sàng kết hợp với khai thác tiền sử đủ để kết luận bệnh.
Nếu cần để xác định rõ vùng nào bị tổn thương, bác sĩ có thể thực hiện thêm một số xét nghiệm như: X-Q, MRI.
Ngoài ra, với bệnh nhân có cơn đau cấp, sẽ dùng nhiệt trị liệu lạnh hoặc nóng, laser hay từ trường siêu dẫn.
Sau đó tùy vị trí đau, mất đường cong sinh lý cột sống hay lệch vẹo mà chúng ta bắt đầu quy trình hiệu chỉnh cơ xương khớp dựa trên các hình ảnh lệch vẹo khám lâm sàng trước đó.
Cách dự phòng thoát vị đĩa đệm
Cách sống lành mạnh
- Tập thể dục đều đặn và nên khởi động tốt trước khi bắt tay vào việc.
- Tập củng cố cho cơ thân, cơ bụng, cơ cổ lưng (có bài tập của các huấn luyện viên, chuyên gia vật lý).
- Duy trì chỉ số khối cơ thể trong giới hạn bình thường (không quá béo và không quá gầy).
Tư thể đứng
- Tư thế thẳng, đầu thẳng, nhìn thẳng, vai hướng ra sau.
- Khi vác vật nặng, không để vặn cột sống mà nên gập gối, thẳng lưng, bê vật gần người nhất.
- Khi lao động xúc đất cát, nên để lưng thẳng bằng cách, bước một chân lên trước và chùng gối xuống, lấy gối làm điểm tì để làm việc tránh gây xoắn vặn cột sống.
Trong công việc
- Nếu phải đứng lâu, nên dùng ghế tựa thấp để chân, thay đổi chân từng bên cứ 5-10 phút đặt lên ghế/ lần.
- Nếu phải ngồi lâu hàng giờ trong công sở hoặc lái xe lâu, nên có thời gian nghỉ để tránh căng cứng các cơ.
- Dùng ghế văn phòng thẳng để giúp cột sống luôn thẳng.
- Khi ngồi làm việc có thể để gác chân cao hơn 1 chút so với háng.
- Dùng ghế xoay để hạn chế xoắn vặn cột sống
Nên để ý thường xuyên tới
- Khi có túi xách nên đeo trên vai hơn là cầm tay, tốt nhất là đeo trên hai vai cân đối.
- Khi xử lý vât nặng, động tác đẩy vật nặng được ưu tiên, tránh kéo vật nặng dễ gây sang chấn.
- Tránh đi giày, guốc cao quá (phần gót cao trên 5cm). Nên dùng giày dép vật liệu mềm.
Khi nhận thấy có những biểu hiện của thoát vị đĩa đệm, bệnh nhân nên khám tư vấn tại các bệnh viện chuyên khoa.
