Thoát vị Bochdalek ở người lớn

Thoát vị Bochdalek ở trẻ sinh sống được Vincent Alexander Bochdalek mô tả lần đầu tiên vào năm 1848. Biểu hiện của thoát vị Bochdalek ở người lớn là cực kỳ hiếm, Kirkland năm 1959 đã công bố bài đánh giá đầu tiên về 34 trường hợp thoát vị Bochdalek ở người lớn và tính đến năm 1992 chỉ có 100 trường hợp thoát vị Bochdalek ở người lớn có triệu chứng được báo cáo trong tài liệu thế giới.

Chúng tôi báo cáo một trường hợp thoát vị Bochdalek bên trái ở một người lớn không triệu chứng tình cờ khi đi khám sức khỏe định kỳ có chụp X quang ngực.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Thoát vị Bochdalek là một loại thoát vị cơ hoành bẩm sinh chủ yếu biểu hiện ở trẻ em. Nó hiếm gặp ở người lớn và chiếm khoảng 0,17% đến 6% trong số tất cả các thoát vị cơ hoành. Thoát vị Bochdalek ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 2200 đến 12.500 trẻ sinh sống và được Vincent Alexander Bochdalek mô tả lần đầu tiên vào năm 1848.

Biểu hiện của thoát vị Bochdalek ở người lớn là cực kỳ hiếm, Kirkland năm 1959 đã công bố bài đánh giá đầu tiên về 34 trường hợp thoát vị Bochdalek ở người lớn và tính đến năm 1992 chỉ có 100 trường hợp thoát vị Bochdalek ở người lớn có triệu chứng được báo cáo trong tài liệu thế giới, tuy nhiên với việc sử dụng ngày càng nhiều X quang thường quy và CT, bất thường này ngày càng được phát hiện ở những cá nhân không có triệu chứng.

Biểu hiện lâm sàng của thoát vị Bochdalek ở người lớn rất đa dạng và chủ yếu giới hạn ở hệ hô hấp hoặc hệ tiêu hóa; điều này khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn hơn. Chụp X quang thường quy và CT đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và đánh giá thoát vị và đồng thời đánh giá sự hiện diện của bất kỳ bất thường nào có liên quan.

Chúng tôi báo cáo một trường hợp thoát vị Bochdalek bên trái ở một người lớn không có triệu chứng được chụp X quang trong gói khám sức khỏe định kỳ.

Mục đích của báo cáo này là trình bày một trường hợp hiếm gặp về thoát vị Bochdalek ở người lớn và cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khám sức khỏe định kỳ và hơn nữa cũng muốn cùng các đồng nghiệp trao đổi những trường bợp bệnh hiếm gặp.

II. BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP

Một nữ giới 41 tuổi đến khám sức khỏe tổng quát lâm sàng có dấu hiệu tức ngực trái khi vân động mạnh.

Chụp X-quang ngực thẳng cho thấy cơ hoành trái nhô lên cao, với đường viền không rõ ràng, trung thất lệch nhẹ sang phải và có hình ảnh ống tiêu hóa chứa đầy khí trong khoang ngực trái. Chẩn đoán nghi ngờ là hình các quai ruột nằm trong khoang màng phổi nghĩ nhiều đến thoát vị cơ hoành trái.

Chụp CT vùng ngực và bụng đã được thực hiện, xác nhận sự hiện diện của dạ dày, ruột non, ruột già và mạc nối ở mặt sau bên của khoang ngực trái, đường mô mềm của cơ hoành không liên tục với sự liên tục của mật độ dưới cơ hoành và trên cơ hoành thông qua khuyết gợi ý thoát vị khe Bochdalek.

Chụp X-quang ngực thẳng nhìn từ trên xuống cho thấy cơ hoành trái nhô lên, thấy hình nghi bóng hơi dạ dày ở vị trí vùng đáy của khoang màng phổi trái.

Chụp CLVT vùng ngực và bụng có độ tương phản cao cho thấy sự hiện diện của dạ dày, ruột non, ruột già và mạc nối ở phía sau bên bên trái của khoang ngực.

III. BÀN LUẬN

Lỗ Bochdalek là một lỗ mở có kích thước 2cm × 3cm ở mặt sau của cơ hoành thai nhi, qua đó ống màng phổi phúc mạc thông với khoang màng phổi và khoang phúc mạc. Ống này thường đóng lại vào tuần thứ 8 của thai kỳ, sự thất bại hoặc sự hợp nhất không hoàn toàn của các thành phần bên (sườn) với các thành phần sau (trụ cơ) của cơ hoành dẫn đến sự phát triển của thoát vị Bochdalek. Vì ống bên trái đóng lại muộn hơn bên phải, nên loại thoát vị này được tìm thấy ở bên trái trong 85% các trường hợp. Các cơ quan thường thoát vị vào ngực qua khiếm khuyết này là dạ dày, ruột, lách và mạc nối nếu khiếm khuyết ở bên trái như ở bệnh nhân của chúng tôi.

Biểu hiện lâm sàng này ở người lớn và nhóm tuổi nhi khoa là khác nhau. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nó có thể biểu hiện bằng suy hô hấp và tím tái. Biểu hiện của thoát vị Bochdalek ở người lớn rất đa dạng và bệnh nhân thường biểu hiện bằng đau ngực, khó thở, đau bụng và thậm chí có các triệu chứng tắc ruột. Nhiều tác giả cho rằng người bệnh không biểu hiện triệu chứng là do sự "dính" ổn định giữa khe cơ hoành với các nội tạng trong ổ bụng. Bệnh nhân của chúng tôi không có hoặc không rõ biểu hiện với các triệu chứng, chỉ khi đi khám sức khỏe định kỳ chụp X quang ngực phát hiện thoát vị.

Chẩn đoán thoát vị Bochdalek có thể được thực hiện bằng các phương pháp X quang thông thường như chụp X quang không chuẩn bị và chụp với uống thuốc cản quang. Siêu âm cũng có vai trò trong chẩn đoán trước sinh tình trạng này; siêu âm mức độ 3 là tiêu chuẩn để đưa ra chẩn đoán thoát vị cơ hoành bẩm sinh trong tử cung. Các đặc điểm chỉ ra thoát vị cơ hoành bẩm sinh là đa ối, có bóng khí dạ dày trong lồng ngực, trung thất và tim dịch chuyển ra khỏi bên thoát vị và hiếm khi có phù thai nhi. Trong quá trình đánh giá thoát vị cơ hoành sau sinh, siêu âm có thể hỗ trợ phân định toàn bộ cơ hoành và cũng trong việc đánh giá các nội tạng đã thoát vị vào khoang ngực.

Chụp cắt lớp vi tính được cho là phương pháp chính xác nhất để chẩn đoán và đánh giá nội dung của các thoát vị này, đặc biệt là những thoát vị nhỏ hơn. CT với tái tạo đa mặt phẳng có thể đánh giá chính xác khoang ngực và cũng phát hiện bất kỳ bất thường nào khác đi kèm. Ở người lớn, vì chẩn đoán thường bị bỏ sót trừ khi có chỉ số nghi ngờ cao, CT có vai trò ngày càng quan trọng. Nếu không sử dụng CT, gần 38% người lớn bị chẩn đoán nhầm là tràn dịch màng phổi, mủ màng phổi, u nang phổi và tràn khí màng phổi. Thoát vị Bochdalek bên trái được báo cáo là có liên quan đến thiểu sản phổi, biệt lập ngoài thùy, xoay bất thường của ruột giữa và các khuyết tật tim, trong khi thoát vị bên phải thường liên quan đến thiểu sản thùy gan phải.

Việc điều trị thoát vị Bochdalek là phẫu thuật và bệnh nhân thường không tái phát và không có triệu chứng. Việc phát hiện muộn bất thường này gây khó khăn trong chẩn đoán và do đó cần phải kiểm tra cẩn thận, chỉ số nghi ngờ cao và các nghiên cứu hình ảnh như Chụp cắt lớp vi tính để đưa ra chẩn đoán chính xác.

IV. KẾT LUẬN

Thoát vị hoành bẩm sinh liên quan đến các khiếm khuyết trong quá trình hợp nhất các thành phần của cơ hoành. Thoát vị Bochdaleck là thể hay gặp nhất trong thoát vị hoành bẩm sinh. Phần lớn các trường hợp biểu hiệu ở thời kì sơ sinh hoặc trẻ nhỏ do các rối loạn hô hấp, số ít phát hiện ở trẻ lớn và người trưởng thành. Cắt lớp vi tính có ý nghĩa trong việc chẩn đoán xác định khuyết cơ hoành, chi tiết thành phần thoát vị và đánh giá biến chứng nếu có.

Khám sức khỏe định kỳ là biện pháp tốt nhất để bảo vệ sức khỏe cũng như phất hiện sớm những bệnh‎ bất thường tiềm ẩn để có kế hoạch điều trị kịp thời.

BS CKI Trần Ngọc Hùng: Chủ nhiệm khoa Chẩn đoán Bệnh viện đa khoa Hà Thành.

BS CKII Lê Hữu Nghị: Phó Giám đốc Bệnh viện đa khoa Hà Thành.