Thiếu kali ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe tim và huyết áp?

Kali (potassium) đóng vai trò điều hoà cân bằng dịch – điện giải, truyền tín hiệu thần kinh – cơ, và giữ áp lực máu ổn định. Khi thiếu, bạn có thể gặp chuột rút, yếu cơ, mệt mỏi không rõ lý do, tim đập loạn, tăng huyết áp hoặc táo bón kéo dài. Nguyên nhân phổ biến gồm chế độ ăn ít rau củ quả, tiêu chảy, đổ mồ hôi nhiều, dùng lợi tiểu hoặc thuốc điều trị mạn tính. Bổ sung qua thực phẩm giàu kali như chuối, khoai tây, đậu, cá, rau lá xanh và uống theo chỉ định sẽ giúp khôi phục sức khoẻ và phòng nguy cơ tim mạch.

Những hệ quả âm thầm nhưng nghiêm trọng khi thiếu kali

Tăng huyết áp

Kali giúp tăng thải natri (muối) qua đường tiểu, ức chế hệ thống renin-angiotensin, giảm co mạch và giãn mạch máu — nhờ vậy giữ huyết áp ở mức ổn định.

Khi cơ thể thiếu kali, natri giữ lại trong máu làm tăng huyết áp, gây co mạch và tăng kháng lực ngoại vi.

Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh: tăng lượng kali hàng ngày (khoảng 4.700 mg/ngày) có thể giảm huyết áp tâm thu từ 3–6 mm Hg, huyết áp tâm trương giảm tương ứng; đặc biệt hiệu quả với người bị cao huyết áp. 

Rối loạn nhịp tim và suy tim

Kali là yếu tố then chốt trong truyền điện của tế bào tim. Khi thiếu hụt, tim dễ bị loạn nhịp, nhịp nhanh hoặc rung nhĩ, và trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến ngưng tim.

Tình trạng thiếu kali kéo dài làm suy yếu cơ tim, giảm khả năng co bóp và dẫn đến suy tim, nhất là ở người cao tuổi và người có bệnh tim mạch nền.

Một nghiên cứu lớn được thực hiện ở bệnh nhân tim mạch đã ghi nhận rằng cải thiện lượng kali về ngưỡng bình thường giúp giảm 24% nguy cơ suy tim và tử vong. 

Các biểu hiện khác cần lưu ý

Yếu cơ, co rút (đặc biệt ở chân), mệt mỏi kéo dài, táo bón, chuột rút... là dấu hiệu thường gặp.

Hạ kali làm rối loạn dẫn truyền thần kinh, dễ gây tê buốt, đau mỏi cơ.

Về lâu dài, thiếu kali cũng có thể khiến cơ thể mất canxi qua thận, ảnh hưởng xương, gia tăng nguy cơ sỏi thận.

Nguyên nhân phổ biến gây thiếu kali

• Chế độ ăn ít trái cây, rau củ, khoai tây, đậu, cá và sữa.
• Tiêu chảy, nôn mửa, mồ hôi nhiều (bận vận động nặng hay sống ở vùng khí hậu nóng).
• Dùng lâu dài thuốc lợi tiểu, thuốc ức chế ACE, corticosteroid, thuốc điều trị tim…
• Người già, người bệnh mạn tính, người đang dùng thực phẩm chức năng không kiểm soát.

Kali — Khoáng chất mấu chốt trong kiểm soát huyết áp và bảo vệ tim

Cân bằng giữa calci, magie và kali có ảnh hưởng lớn đến huyết áp và sức khỏe tim mạch. Khi kali đủ, cơ thể dễ giãn mạch, giảm áp lực lên thành mạch và trái tim; khi thiếu, mạch căng cứng, huyết áp tăng và tim phải làm việc nhiều hơn.

Ở người cao huyết áp, bổ sung kali (90–120 mmol tương đương khoảng 3.5–4.7 g/ngày) giúp giảm huyết áp rõ rệt hơn nhóm không bổ sung.

Các chuyên gia dinh dưỡng cũng đồng ý rằng một chế độ ăn DASH giàu rau quả, củ quả, đậu hạt, cá và sản phẩm sữa ít béo vẫn là giải pháp hiệu quả nhất để cải thiện kali, hạn chế natri.

Gợi ý thực phẩm giàu kali

• Trái cây: chuối, dưa hấu, kiwi, cam, bơ.
• Rau xanh & củ: rau bina, cải bó xôi, khoai tây (món nướng lột vỏ càng nhiều kali), củ dền.
• Đạm thực vật & động vật: các loại đậu (đậu lentil, đậu trắng), cá, sữa chua không đường.
• Các thực phẩm khác: hạt hướng dương, hạnh nhân, sữa hạt...
• Một chế độ ăn tạo ra khoảng 3 500–4 700 mg kali/ngày được coi là lý tưởng để kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ tim mạch.

Khi nào cần bổ sung kali ngoài thực phẩm?

Chế độ ăn có thể không đủ cung cấp đủ kali nếu bạn:

• Có biểu hiện co cơ, mệt mỏi, nhịp tim bất thường.
• Dùng thuốc làm mất kali như lợi tiểu, corticoid...
• Bị tiêu chảy kéo dài, nôn mửa, đổ mồ hôi nhiều.
• Lúc này, bác sĩ có thể đề nghị dùng thêm kali citrate hoặc chloride dạng viên, chia nhiều lần trong ngày, không vượt quá 99 mmol (~3.8 g nguyên tố kali) từ viên uống khi không có chỉ định chuyên môn; người suy thận nên tuyệt đối thận trọng.

Thiếu kali không chỉ là chuyện co cơ hay mất ngủ — đó là biểu hiện báo động về mất cân bằng điện giải, khiến tim làm việc quá sức, mạch máu căng cứng và huyết áp tăng. Bổ sung kali đúng cách qua chế độ ăn đa dạng và giàu rau củ quả cộng với giảm muối là chìa khóa phòng ngừa cao huyết áp, suy tim, đột quỵ và các bệnh tim mạch lâu dài.

Nếu bạn đang lo lắng về huyết áp cao hoặc có biểu hiện tim mạch bất thường, hãy kiểm tra kali trong máu định kỳ và điều chỉnh chế độ ăn theo hướng dẫn bác sĩ để mang lại hiệu quả lâu dài và an toàn.

Thiếu kali và sự ảnh hưởng đến cơ thể

SKĐS - Kali là một khoáng chất quan trọng trong cơ thể chúng ta. Thiếu hụt kali sẽ gây nhiều rối loạn, nặng có thể dẫn tới các biến chứng trầm trọng, thậm chí tử vong.