Bộ Quốc phòng Nga khẳng định các chuyến bay đều nằm trong kế hoạch và hoàn toàn trong không phận quốc tế, diễn ra đúng thời điểm khu vực này ngày càng nóng lên bởi sự cạnh tranh chiến lược giữa Moscow và các nước phương Tây.
Máy bay ném bom chiến lược Tu-160 của Nga. (Nguồn: MW)
Tu-160 được đưa vào biên chế từ cuối thập niên 1980, hiện là máy bay ném bom tầm xa liên lục địa duy nhất vẫn còn được sản xuất trên thế giới. Trong khi Mỹ đã ngừng dây chuyền B-2 từ năm 2000 và các dòng máy bay ném bom thế hệ mới như B-21 của Mỹ hay H-20 của Trung Quốc vẫn chưa ra mắt chính thức, Nga lại đặt mục tiêu mở rộng hạm đội Tu-160 lên tới khoảng 70 chiếc, coi đây là năng lực răn đe chiến lược quan trọng và gần như không thể thay thế.
Sự hiện diện của Tu-160 tại Bắc Cực diễn ra trong bối cảnh NATO liên tục mở rộng hoạt động quân sự ở khu vực này. Mỹ củng cố các căn cứ tại Alaska để triển khai tiêm kích thế hệ 5 F-22 và F-35, đồng thời hỗ trợ Phần Lan – quốc gia nằm sát vùng cực bắc Nga, tiếp nhận thêm F-35.
Tháng 9 siêu tàu sân bay USS Gerald R. Ford của Mỹ đã dẫn đầu một cụm tác chiến tiến vào Vòng Bắc Cực, được xem là động thái phô trương sức mạnh nhằm gửi thông điệp trực tiếp tới Moscow. Đến tháng 11, Mỹ tiếp tục triển khai máy bay ném bom chiến lược B-52H từ Tây Ban Nha đến gần khu vực Bắc Cực của Nga, được hộ tống bởi tiêm kích F-18 của Không quân Phần Lan.
Quan trọng hơn, Tuyến đường Biển Bắc đang nổi lên như lựa chọn then chốt của Moscow để vận chuyển hàng hóa mà không phải đi qua các vùng biển do phương Tây kiểm soát, khiến khu vực này càng trở thành tâm điểm cạnh tranh chiến lược.
Giá trị chiến lược khổng lồ của Tu-160 khiến loại máy bay này trở thành mục tiêu mà Ukraine, dưới sự hỗ trợ từ phương Tây, đặc biệt tìm cách vô hiệu hóa. Căn cứ Engels-2, trung tâm hoạt động chính của hạm đội Tu-160, đã nhiều lần bị máy bay không người lái (UAV) tầm xa tập kích, gây thiệt hại và mới nhất là vụ hỏa hoạn lớn ngày 6/6.
Để giảm nguy cơ bị tấn công, Nga đã tái triển khai một phần phi đội Tu-160 tới căn cứ Anadyr ở vùng cực đông, động thái mà nhiều chuyên gia cho rằng xuất phát từ nhu cầu bảo vệ tài sản chiến lược khi Ukraine mở rộng tầm tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga. Từ giữa tháng 6, Tu-160 cũng đã chính thức tham chiến khi tiến hành các đợt tấn công vào mục tiêu tại Ukraine, đánh dấu lần đầu tiên máy bay này được sử dụng trong xung đột hiện tại.
Song song với hoạt động triển khai, Nga tiếp tục nâng cấp kho vũ khí của Tu-160. Bên cạnh tên lửa hành trình Kh-101 và phiên bản mang đầu đạn hạt nhân Kh-102 có tầm bắn lên tới gần 5.000 km, Moscow đang phát triển thêm nhiều loại vũ khí mới, bao gồm cả đạn siêu thanh thế hệ mới.
