Thiên môn được dùng làm thuốc trong các trường hợp:
Nhuận phổi dịu ho:Trị chứng phế âm bị tổn thương, ho nóng, đờm đặc hoặc ho ra máu, khí nghịch: Thiên môn đông 100g, mạch môn đông 100g. Nấu thành cao, cô đặc, thêm mật ong đã cô đặc, trộn đều. Mỗi lần uống 10g, ngày 3 - 5 lần, uống với nước đun sôi để vừa nguội.
Sinh tân chỉ khát: Trị chứng âm hư, tân dịch khô, miệng khát: thiên môn 16g, thục địa 16g, nhân sâm 4g. Sắc uống.
Nhuận trường thông tiện: Trị nhiệt thời kỳ cuối, chứng tân dịch khô, đại tiện táo bí: thiên môn 16g, sinh địa 16g, đương quy 12g, huyền sâm 12g, hoả ma nhân 12g. Sắc uống.
 |
Một số món ăn – bài thuốc có thiên môn:
Bánh vừng bột đậu thiên môn: Thiên môn 1kg, mật mía 100g, vừng đen 200g, bột đậu xanh vừa đủ. Thiên môn sắc hãm lấy nước. Vừng đen rang chín tán vụn. Cho nước, thiên môn, vừng đen và mật vào chảo khuấy lắc, đun nhỏ lửa cô đặc. Cho bột đậu xanh lượng thích hợp vào trộn đều, đổ ra khay, dàn cho phẳng, cắt thành từng lát như dạng bánh khảo. Mỗi lần ăn 1 lát, ngày ăn 3 lần. Dùng cho người cao tuổi, người suy nhược cơ thể...
Rượu nếp thiên môn:Thiên môn 0,5kg, gạo nếp lứt khoảng 400g, men rượu 150g. Thiên môn đem sắc hãm lấy nước cô đặc để sẵn, gạo nếp đồ chín. Trộn bột men rượu với nước cao thiên môn và cơm nếp lứt đem ủ thành cơm rượu. Ngày ăn 3 lần, liều lượng tuỳ ý. Dùng để bổ dưỡng cơ thể phòng chống bệnh tật.
Cháo thiên môn: Thiên môn 15 - 20g, gạo tẻ, đường phèn vừa đủ. Thiên môn sắc lấy nước, nấu với gạo thành cháo, khi cháo được cho đường phèn đảo khuấy đều. Dùng cho các trường hợp ho khan ít đờm, sốt nhẹ, có mồ hôi trộm (đạo hãn).
Thịt lợn hầm thiên môn: Thiên môn 60g, thịt lợn nạc 500g, thêm gia vị hầm nhừ. Dùng cho sản phụ ít sữa, tắc sữa.
Kiêng kỵ: Người tỳ vị hư nhược, tiêu chảy, ho do ngoại cảm phong hàn không được dùng.
TS.Nguyễn Đức Quang