Phương pháp xét nghiệm mới phát hiện SARS-CoV-2

Trả lời phỏng vấn của phóng viên báo Sức khỏe&Đời sống, PGS TS Nguyễn Viết Nhung Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, trong thời gian tới ngoài các phương pháp xét nghiệm đang được thực hiện để khẳng định một người có mắc COVID-19 hay không, sẽ có thêm một phương pháp xét nghiệm khẳng định mới, nhiều ưu việt - đó là phương pháp  Gene Xpert. Vào tối nay BV Phổi Trung ương sẽ nhận hơn 16.000 test xét nghiệm SARS-CoV-2 sử dụng trên máy Gene Xpert. Sau khi được Bộ Y tế cấp phép và thông qua quy trình kỹ thuật thì đây sẽ là một phương pháp mới nhanh chóng, hiệu quả, phát hiện sớm người nhiễm COVID-19.

Theo BS Nguyễn Viết Nhung, Gene Xpert bản chất là xét nghiệm RT- PCR, nó có nhiều ưu điểm như là hệ thống  hoạt động hoàn toàn tự động từ khâu tách chiết,  trộn đến phân tích, thời gian rút ngắn chỉ còn trong vòng 45 phút và không hề có sự can thiệp của con người. Với phương pháp này,  con người chỉ can thiệp chủ yếu là khâu lấy và vận chuyển mẫu. PGS TS Nguyễn Viết Nhung  lưu ý , điều cần thiết là khi tiến hành làm xét nghiệm cần có phòng an toàn sinh học cấp 2.

PGS TS Nguyễn Viết Nhung Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương

Xét nghiệm Gene Xpert là phương pháp được  sử dụng để xét nghiệm vi khuẩn lao với độ đặc hiệu và độ nhạy rất cao, đã được triển khai tại Việt Nam từ năm 2012. Đến nay Việt Nam có hơn 200 máy xét nghiệm Gene Xpert ở 63 tỉnh thành trên cả nước, rất thuận lợi trong việc tiến hành xét nghiệm COVID-19. Bệnh viện Phổi Trung ương sẽ nhập đợt đầu là hơn 16.000 test từ Thuỵ Điển với nguồn kinh phí của Quỹ toàn cầu để sử dụng cho hệ thống Gene Xpert.

Chia sẻ với phóng viên BS. Nhung cho hay, phương pháp xét nghiệm này được phê duyệt bởi FDA Hoa Kỳ vào tháng 3/2020, được sản xuất ở Mỹ và ủy quyền sản xuất Châu Âu, hiện nay được  sử dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới với sự điều phối của Tổ chức Y tế Thế giới và các đối tác như FIND.

Bảo vệ bệnh viện thế nào?

Chúng ta đang trong thời kỳ mới của dịch COVID- 19 với mức độ lan tràn nhiều hơn, nhanh hơn, rộng hơn và nguy hiểm hơn, số người mắc và tử vong tăng cao. Trong thời gian dịch bệnh vừa qua, những con số biết nói cho chúng ta rất nhiều bài học, trong đó có vấn đề bảo vệ các bệnh viện ứng phó với COVID-19 là quan trọng nhất, bởi nếu dịch xuất phát từ bệnh viện sẽ vô cùng phức tạp.

Xét nghiệm Gene Xpert được hy vọng là phương pháp mới bổ sung vào các phương pháp xét nghiệm COVID-19 hiện nay

Cần sớm xác định rằng, tình trạng dịch sẽ còn lâu dài, cần có kế hoạch “chung sống an toàn”. Khi dịch bệnh trên thế giới còn diễn biến phức tạp thì Việt Nam không thể nằm ngoài không gian đó. Hơn nữa, có một tỷ lệ cao những người có virus mà có ít hoặc không có biểu hiện (dấu hiệu lâm sàng) làm cho việc xác định sớm nguồn lây rất khó khăn, đây là một nguy cơ rất lớn. Bởi  dịch tồn tại trong cộng đồng, điểm đích virus sẽ tấn công vào điểm xung yếu đó là các bệnh viện, hàng đầu là chuyên khoa hô hấp. Nơi đây có nhiều bệnh nhân có sẵn bệnh nền, cao tuổi và vì vậy hậu quả sẽ cực kỳ nặng nề.

Vậy nên, việc bảo vệ an toàn cho bệnh viện ứng phó với COVID-19 là một vấn đề then chốt trong giai đoạn mới.

Theo PGS Nhung, các bệnh viện cần các biện pháp ứng phó như: (1) ngăn chặn ở mức cao nhất bằng hệ thống phân luồng, sàng lọc cho người vào bệnh viện cả người bệnh, người nhà và khách đến công tác, với phòng khám cách ly đủ tiêu chuẩn (rất phụ thuộc vào khai báo trung thực và đầy đủ của người bệnh); (2) cảnh giác cao độ bằng sàng lọc lớp 2 của các phòng khám, dựa trên các biểu hiện lâm sàng, Xquang nghi ngờ COVID- 19; (3) Tại các khoa lâm sàng cũng cần luôn cảnh giác với COVID-19 thông qua phân tích tiến triển của bệnh và các bất thường trên các xét nghiệm. Tất cả các khâu này đều cần có một câu trả lời là có phải COVID-19 hay không. Đây là lý do rất cần xét nghiệm đủ nhậy, đủ nhanh và chính xác để phân loại ngay lập tức khi nghi ngờ, không để lọt người nhiễm COIVD- 19 vào khu người bệnh.

Theo Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, phương pháp xét nghiệm mới Gene Xpert Express SARS CoV 2 này đáp đứng được yêu cầu, phù hợp và rất hiệu quả khi sử dụng làm công cụ để bảo vệ các bệnh viện nhờ khả năng chẩn đoán nhanh với độ chính xác và độ nhậy cao. Đây là một nội dung trong kế hoạch mà bệnh viện đang nghiên cứu với tên gọi “Kế hoạch bảo vệ các bệnh viện ứng phó với COVID-19”. Kế hoạch sẽ được xây dựng với sự tham gia của các đối tác như CDC Hoa Kỳ, Tổ chức Y tế Thế giới và các chuyên gia để có thể góp phần bảo vệ cho các bệnh viện nói chung, đặc biệt bệnh viện chuyên khoa hô hấp, nơi mà bệnh nhân có triệu chứng hô hấp đến khám.

BS Nguyễn Viết Nhung cho biết, thời gian tới, BV Phổi trung ương sẽ xây dựng quy định trong chỉ định xét nghiệm Xpert cùng với xét nghiệm RT-PCR thường quy. Có 3 trường hợp cần làm xét nghiệm nhanh đó là: sàng lọc lớp 1 có yếu tố dịch tễ, nếu nghi ngờ; sàng lọc lớp 2 với các triệu chứng lâm sàng nghi COVID- 19; và ngay trong các khoa điều trị theo dõi có những bất thường nghi COVID-19. Người bệnh nên được làm xét nghiệm ngay và cho kết quả nhanh để có quyết định phân loại giảm thiểu tiếp xúc và lây lan.

Trong kế hoạch bảo vệ bệnh viện, cùng với sự phân luồng, sàng lọc chặt chẽ nhiều lớp thì các quy trình quy tắc tổng thể với các khu vực cách ly riêng biệt và kiểm soát nhiễm khuẩn theo quy định của Bộ Y tế sẽ phải được thực hiện rất nghiêm ngặt để ngăn chặn hiệu quả nhất sự bùng phát dịch trong khu vực bệnh viện. Việc tổ chức triển khai các kế hoạch cũng hết sức quan trọng, làm sao để mỗi một cán bộ nhân viên trong bệnh viện đều có kiến thức đủ về dịch, có thái độ đúng với các quy trình quy tắc liên quan và thực hành chuẩn ở tất cả các khâu thì bệnh viện mới an toàn.

Ngày 13 và 14/8 Bệnh viện Phổi Trung ương, Chương trình chống lao Quốc gia đã tổ chức tập huấn cho mạng lưới chuyên khoa 63 tỉnh thành về ứng phó với COVID- 19 trong môi trường y tế. Tới đây khi kỹ thuật Gene Xpert xét nghiệm COVID-19 được thực hiện, bệnh viện sẽ cử cán bộ vào Đà Nẵng để triển khai xét nghiệm này trên 4 máy có sẵn tại Bệnh viện Phổi Đà Nẵng để góp phần giúp cho các bệnh viện sau khi được mở cách ly hoạt động trở lại an toàn. Kỹ thuật này sẽ được nhanh chóng triển khai tại các tỉnh có dịch đợt này qua đào tạo trực tuyến. Các tỉnh còn lại cũng được tiếp cận để làm quen sẵn sàng triển khai thực hiện khi có nguy cơ trong thời gian tới, ưu tiên cho nhóm đối tượng bệnh nhân, nhằm bảo vệ bệnh viện trước nguy cơ của dịch bệnh, BS Nhung cho biết.