Theo các nhà khoa học, hành vi tình dục bao gồm tất cả các hành vi nhằm tìm kiếm sự khoái cảm hoặc để sinh sản. Hành vi tình dục nhằm tìm kiếm sự khoái cảm có thể diễn ra giữa hai bạn tình khác giới hay cùng giới, với một người hay nhiều người, tự mình gây khoái cảm bằng việc thủ dâm hay gây khoái cảm cho nhau, mơ tưởng đến chuyện tình dục hay dùng các dụng cụ để kích thích và tìm kiếm khoái cảm. Do đó tình dục không đơn thuần chỉ là hành vi giao hợp giữa dương vật, âm đạo, miệng hay hậu môn.
Thế nào gọi là tình dục đồng thuận?
Tình dục đồng thuận là việc thực hiện hành vi tình dục dựa trên sự đồng thuận mang tính tự nguyện của những người tham gia vào hành vi tình dục. Quyết định được đưa ra trên cơ sở người tham gia có đầy đủ năng lực dân sự và sức khỏe để ra quyết định theo quy định của pháp luật. Sự đồng thuận trong thực hiện hành vi tình dục không phải là một quyết định mang tính thời điểm mà tình trạng đồng thuận này cần được duy trì trong suốt quá trình thực hiện hành vi tình dục từ trước khi bắt đầu cho đến khi kết thúc. Sự đồng thuận trong thực hiện hành vi tình dục không chỉ là đồng ý việc có thực hiện hành vi tình dục mà các đối tác tham gia cũng cần đồng thuận trong cách thức, thời điểm, thời gian, điều kiện và bối cảnh quan hệ. Đối với trẻ em vị thành niên dưới 16 tuổi, cho dù có đồng thuận quan hệ tình dục cũng vẫn là vi phạm pháp luật.
Hành vi tình dục được xem là lành mạnh khi phải đảm bảo 3 yếu tố là tình dục an toàn, tình dục đồng thuận và tạo nên sự thỏa mãn
Tình dục không đồng thuận có thể xảy ra ở nhiều mức độ và hình thức khác nhau từ quấy rối đến lạm dụng và cưỡng ép tình dục. Nạn nhân của quấy rối, lạm dụng và cưỡng ép tình dục có thể là bất cứ ai, ở bất cứ lứa tuổi nào, ở bất cứ giới tính nào và trong bất cứ tình trạng kinh tế, xã hội nào. Tình dục không có sự đồng thuận là vi phạm pháp luật. Các tội cưỡng dâm, hiếp dâm và dâm ô với trẻ em được quy định trong luật hình sự. Luật hình sự không quy định rõ ràng mức độ xử phạt liên quan tới quấy rối tình dục nhưng tùy mức độ mà người quấy rối tình dục có thể bị xử theo tội làm nhục người khác, dâm ô với trẻ em hay làm mất trật tự nơi công cộng. Cần lưu ý một số trường hợp tình dục có hoặc không có sự đồng thuận đều chưa được chấp nhận trong luật pháp cũng như truyền thống văn hóa Việt Nam như quan hệ tình dục với trẻ em và trẻ em vị thành niên, quan hệ tình dục với người làm mại dâm.
Với các nội dung quy định đã được nêu ở trên, hành vi tình dục được xem là lành mạnh khi phải đảm bảo 3 yếu tố là tình dục an toàn, tình dục đồng thuận và tạo nên sự thỏa mãn.
Tư vấn tình dục an toàn và đồng thuận cho trẻ vị thành niên và thanh niên
Đối với trẻ em vị thành niên và thanh niên, việc tư vấn về tình dục an toàn và tình dục đồng thuận là một vấn đề cần thiết trong xã hội đang sống. Trước hết phải giải thích về những lợi ích của việc thực hành tình dục có bảo vệ, an toàn và đồng thuận nhằm giúp cho trẻ em vị thành niên và thanh niên tự giác thực hành tình dục an toàn, đây là một hành vi tự bảo vệ cho chính bản thân mình đồng thời cũng bảo vệ cho người bạn tình của mình để để cả hai cùng yên tâm, không lo có thai, do đó sẽ có khoái cảm tình dục nhiều hơn; đồng thời bảo đảm sự an toàn, ít có nguy cơ bị nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục, nhất là nhiễm HIV/AIDS (acquired immunodeficiency syndrome); ngoài ra cũng có tác dụng giảm nguy cơ bị ung thư cổ tử cung, giảm nguy cơ bị vô sinh.
Trẻ em vị thành niên và thanh niên tự giác thực hành tình dục lành mạnh là tôn trọng người bạn tình, không đặt người bạn tình vào tình thế khó xử, không làm thương tổn người bạn tình, đồng thời cũng không làm tổn thương đến những người ở chung quanh. Điều này sẽ giúp bảo vệ được hạnh phúc của bản thân và gia đình, bảo vệ sự lành mạnh cho thế hệ con cái và không vi phạm pháp luật.
Đối với trẻ em vị thành niên và thanh niên, việc tư vấn về tình dục an toàn và tình dục đồng thuận là một vấn đề cần thiết trong xã hội
Các nội dung cần tư vấn cho trẻ em vị thành niên và thanh niên về tình dục an toàn và tình dục đồng thuận cần tập trung các vấn đề cần thiết bao gồm: có thể có thai và mắc các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục nếu không thực hành tình dục an toàn; có thể có thai ngay trong lần quan hệ tình dục không được bảo vệ đầu tiên; có thể mắc một hoặc nhiều bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục trong mỗi lần quan hệ tình dục không an toàn. Cần biết các nguyên tắc cơ bản của việc phòng các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục là tránh tiếp xúc với dịch của cơ thể đã nhiễm khuẩn như tinh dịch, dịch âm đạo, máu và tránh tiếp xúc không bảo vệ với vùng bề mặt cơ thể đã nhiễm khuẩn; các loại vi khuẩn gây bệnh thường xâm nhập qua niêm mạc âm đạo, niệu đạo và miệng. Cần hiểu rằng khi mắc các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục phải điều trị không chỉ riêng cho bản thân họ mà còn ngay cả với người bạn tình hay vợ hoặc chồng; phải điều trị đúng thuốc, đủ liều lượng và nên đến các địa chỉ cơ sở y tế đáng tin cậy để được trợ giúp. Các quy định của pháp luật có liên quan như tuổi quan hệ tình dục đồng thuận ở Việt Nam là từ đủ 16 tuổi trở lên; quan hệ tình dục với người chưa đủ 16 tuổi dù đồng thuận vẫn là vi phạm pháp luật theo quy định hiện hành; pháp luật hiện hành không chấp nhận mại dâm, quan hệ tình dục với người làm nghề mại dâm và quan hệ tình dục với người đã có gia đình theo hình thức ngoại tình. Cần khuyến khích trẻ em vị thành niên và thanh niên có lối sống lành mạnh, biết kiềm chế, kiêng quan hệ tình dục có xâm nhập như quan hệ tình dục dương vật-miệng, dương vật-âm đạo và dương vật-hậu môn, tập trung vào việc học tập, làm việc, lao động, tập thể dục, chơi thể thao; hướng dẫn cách tự bảo vệ trong tương lai, khuyến khích quay trở lại cơ sở y tế để được tư vấn về tình dục an toàn trước khi có quyết định quan hệ tình dục.
Trong trường hợp đã có quan hệ tình dục, cần tư vấn để lựa chọn biện pháp an toàn, đáng tin cậy và phù hợp; tư vấn sàng lọc xem xét có vấn đề có liên quan đến bạo hành tình dục, lạm dụng tình dục, sử dụng chất gây nghiện hay không. Tư vấn về kỹ năng sống cần thiết như kỹ năng ra quyết định, kỹ năng từ chối, kỹ năng thương thuyết... Giải thích những điều thường hay hiểu lầm như quan hệ tình dục chỉ 1 lần thì không thể hoặc hầu như không thể có thai; quan hệ tình dục có sử dụng bao cao su sẽ làm giảm khoái cảm, gây vô sinh, gây nhiễm khuẩn, gây bất tiện khi sử dụng; sử dụng thuốc diệt tinh trùng có tỉ lệ tránh thai cao và giúp tránh được các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục; giao hợp ở trong tư thế đứng không thể có thai hoặc nếu người phụ nữ nằm trên trong lúc giao hợp thì cũng không thể có thai; sau khi xuất tinh, chỉ cần thụt rửa âm đạo bằng các dung dịch như dấm, nước chanh... thì có thể tránh thai...
