Năm 2016 khép lại với nhiều thành tựu nổi bật của ngành y tế trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, đó là năng lực chuyên môn của y tế tuyến dưới tăng lên giúp người bệnh phải chuyển viện ít hơn, tuyến trên đỡ quá tải hơn; tỷ lệ giường bệnh tăng, giúp người dân đỡ vất vả hơn khi nằm viện... Cùng với đó, việc thực hiện đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, làm cho ngành y ngày càng đẹp lên trong cộng đồng. Nhân dịp năm mới Tết Đinh Dậu, Thầy thuốc Nhân dân, PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ trưởng Bộ Y tế đã có cuộc trao đổi với PV báo Sức khỏe&Đời sống về những kết quả ngành y tế đã đạt được trong năm 2016, cũng như những nhiệm vụ ngành sẽ triển khai trong năm 2017.
PV: Thưa Bộ trưởng, ngay từ những ngày đầu năm 2016, ngành y tế đã tích cực thực hiện 9 nhiệm vụ trọng tâm đã đề ra, xin Bộ trưởng đánh giá về những kết quả đã đạt được trong năm 2016. Bộ trưởng tâm đắc nhất điều gì trong những kết quả của ngành năm qua?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Điều mang lại nhiều niềm vui nhất cho tôi là khi đi kiểm tra đột xuất tại các bệnh viện (BV), khi hỏi chuyện trực tiếp người bệnh, người nhà bệnh nhân, rất nhiều người đã nói với tôi về sự chuyển biến trong tinh thần, thái độ của nhân viên y tế đối với người bệnh đã tốt hơn trước; quy trình khám, chữa bệnh (KCB) cũng từng bước được đơn giản, giảm thời gian chờ đợi của người bệnh. Chất lượng KCB đã được nâng cao, tình trạng quá tải, nằm ghép tại một số BV lớn đã giảm, các BV huyện, tỉnh đã không chỉ nâng cao về năng lực chuyên môn mà còn tăng được công suất sử dụng giường bệnh.
Người bệnh đang chờ khám tại Bệnh viện K Tân Triều chia sẻ với Bộ trưởng Bộ Y tế về sự hài lòng với những thay đổi trong quy trình khám chữa bệnh của bệnh viện.
Chúng tôi cũng rất mừng là các tỉnh, thành phố rất ủng hộ và quyết tâm cùng Bộ Y tế sắp xếp, kiện toàn hệ thống các đơn vị sự nghiệp y tế từ Trung ương đến địa phương theo hướng tinh giản đầu mối nhằm sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực, đặc biệt là tuyến cơ sở và cơ sở hạ tầng, trang thiết bị để nâng cao hiệu quả hoạt động của toàn hệ thống y tế.
Toàn ngành đã làm tốt công tác phòng, chống bệnh dịch, không để dịch bệnh lớn xảy ra ở các vùng mưa lũ, hạn hán.
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã ký quyết định phê duyệt Đề án Xây dựng và phát triển mạng lưới y tế cơ sở trong tình hình mới. Đây là cơ sở để đổi mới, thay đổi hoạt động của trạm y tế xã theo hướng thực hiện việc chăm sóc sức khỏe ban đầu, theo dõi, quản lý sức khỏe đến từng người dân.
Một vấn đề nữa là Thủ tướng, Phó Thủ tướng đã chỉ đạo quyết liệt, ngành y tế, Bảo hiểm xã hội cùng tích cực thực hiện nên hiện nay đã có 81,7% dân số tham gia bảo hiểm y tế (BHYT).
Tuy nhiên, bên cạnh những việc đã làm được, ngành y tế cũng đang phải đối mặt với nhiều vấn đề đáng quan tâm. Đó là, hiệu quả hay công suất hoạt động của các cơ sở y tế tuyến dưới chưa đáp ứng yêu cầu dẫn đến người dân vẫn phải vượt tuyến, vừa tốn kém, lãng phí, vừa làm quá tải tuyến trên. Tiếp đến, cơ chế quản lý các đơn vị sự nghiệp, đặc biệt là các BV cần phải đổi mới mạnh mẽ hơn nữa, không thể để tư duy quản lý BV thời bao cấp trong khi chúng ta đang xây dựng nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa. BV phải xanh - sạch - đẹp, là cơ sở để cung cấp dịch vụ, để phục vụ người bệnh chứ không phải là nơi ban ơn cho người bệnh...
Còn nhiều vấn đề nữa nhưng tôi nghĩ rằng không thể làm ngay hết được, chúng tôi sẽ tập trung chỉ đạo quyết liệt, theo đúng phương châm: chủ trương một, biện pháp mười, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các giải pháp mà Bộ Y tế đã đưa ra...
PV: Bộ trưởng vừa nói đến niềm vui khi đi kiểm tra thực tiễn tại các cơ sở y tế, người bệnh và người nhà bệnh nhân đã cho rằng phong cách phục vụ của cán bộ y tế đã có chuyển biến tích cực. Xin Bộ trưởng cho bạn đọc biết rõ hơn về kết quả việc thực hiện “đổi mới phong cách phục vụ người bệnh của cán bộ y tế” trong năm qua?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Có thể nói, một trong những đổi mới quyết liệt và mạnh mẽ của ngành y tế thời gian qua đó là đổi mới toàn bộ phong cách, tinh thần phục vụ của cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh. Cá nhân tôi và các thành viên tham gia đoàn kiểm tra của Bộ Y tế khi đến bất kỳ BV nào cũng hỏi thăm người bệnh/ người nhà bệnh nhân đang ngồi chờ khám để kiểm tra, nắm tình hình để chỉ đạo sát sao hơn. Song song với đoàn kiểm tra của Bộ Y tế, để việc đánh giá các cơ sở y tế được tốt, toàn diện hơn, ngành y tế đã thành lập các đội đánh giá độc lập do Viện Chiến lược và Chính sách y tế làm đầu mối thực hiện. Bảng câu hỏi về quy trình KCB, thời gian chờ khám, phong cách phục vụ của cán bộ y tế... đã được đưa ra bảng hỏi cụ thể.
Kết quả kiểm tra và báo cáo từ các đoàn đánh giá độc lập cho thấy, số thư khen tinh thần thái độ tăng lên, số cuộc điện thoại phê bình cán bộ y tế đã giảm. Hầu hết người được hỏi đều khen thái độ của nhân viên y tế đã thay đổi hẳn so với trước đây; Thời gian chờ đợi cũng như khám bệnh ngắn hơn và chất lượng làm cho bệnh nhân hài lòng hơn từ trong phòng bệnh lẫn khoa ngoại trú...
Bộ trưởng Bộ Y tế cùng đoàn công tác thăm và làm việc tại huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên.
Theo như phấn đấu về cải cách hành chính của Chính phủ thì đích hướng đến năm 2020 là đạt 80% sự hài lòng của người dân về dịch vụ công, tuy nhiên, dựa vào đánh giá độc lập của các đoàn đánh giá, chúng tôi thấy ngành mình có một biến chuyển rất lớn, vì ở thời điểm này đã có nhiều BV được người bệnh đánh giá cao, hài lòng ở mức trên 90 điểm... Theo kết quả đánh giá độc lập của Viện Chiến lược và Chính sách y tế tại 22 BV (11 BV tuyến Trung ương, 8 BV tỉnh và 3 BV huyện) trong thời gian gần đây cho thấy mức độ hài lòng của người bệnh về thời gian khám bệnh chung đạt trên 81%. Mức độ hài lòng của người bệnh đối với phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ y tế đạt chung gần 90%, trong đó tuyến Trung ương: 88%; tuyến tỉnh: 94%; tuyến huyện gần 86%. Việc tiếp đón và hướng dẫn, cung cấp thông tin cho người bệnh về quy trình KCB, địa điểm cung cấp dịch vụ KCB, cũng như các thủ tục hành chính, chế độ chính sách về KCB, đã được các BV thực hiện tận tình, chu đáo hơn so với trước.
Điều kiện cơ sở vật chất, vệ sinh môi trường tại khu vực khám bệnh cũng như tại bệnh phòng ngày càng được cải thiện và nâng cấp hơn. Ghế ngồi cho người bệnh chờ khám đã được tăng cường hơn, nước uống, báo đọc, quạt phục vụ người bệnh cũng đã được số đông các BV quan tâm. Nhiều BV có cách làm hay, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là các BV khu vực phía Nam: thảo luận nhóm, từ khoa phòng; tổ chức các hội thi thanh lịch, ứng xử trong BV; xây dựng các khẩu hiệu, slogan đặc trưng của khoa, phòng như: “Sức khỏe người bệnh là sứ mệnh người thầy thuốc”, “Người bệnh là người thân, ân cần phục vụ”, “Cấp cứu thật nhanh, để giành sự sống”...
PV: Theo đánh giá của Bộ trưởng, đâu là nguyên nhân để các BV có sự thay đổi này, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Có thể nói, mỗi lần đi kiểm tra chúng tôi đều nhận thấy một sự thay đổi lớn, thực tế phỏng vấn khách quan người bệnh cũng đồng tình. Đặc biệt, các BV không chỉ tuyến tỉnh, huyện mà tuyến Trung ương cũng đã xanh - sạch - đẹp hơn trước. Theo tôi, nguyên nhân chính để đạt được kết quả này, trước hết là do các giải pháp đồng bộ của ngành như quyết liệt thực hiện giảm quá tải BV, nâng cao chất lượng tuyến dưới, xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất để tăng số giường bệnh, dần thực hiện đổi mới toàn bộ cơ chế tài chính, điều chỉnh giá dịch vụ y tế; đồng thời ngành cũng thực hiện các giải pháp khác như: Đường dây nóng y tế, rồi ban hành Thông tư về Quy tắc ứng xử của ngành, thực hiện Phong trào đổi mới phong cách phục vụ người bệnh của cán bộ y tế... Tôi cũng xin nói thêm, thời gian qua, toàn ngành y tế đã xử lý hơn 6 ngàn cán bộ chưa thực hiện đúng quy chế của ngành với rất nhiều hình thức như trừ tiền thưởng, tiền lương, điều chuyển vị trí công tác... Song song đó, chúng tôi cũng khen thưởng, biểu dương hàng loạt cán bộ y tế được người bệnh khen ngợi.
Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận cái chưa được của ngành hiện nay là vẫn chưa chuyển biến toàn diện của cán bộ y tế, trong đó có cả điều dưỡng và bác sĩ. Đâu đó cũng có những trường hợp cán bộ y tế vẫn chưa tốt, chưa thực hiện đúng quy định của ngành. Việc quản lý BV ở một số nơi chưa thực sự quyết liệt. Nếu như BV đặt mình vào vị trí của người bệnh thì sẽ thấy làm như vậy không được, không thể để bệnh nhân đợi lâu, không thể quát tháo bệnh nhân, không thể để bệnh nhân nằm ghép lâu như thế, không thể để bệnh nhân ở mất vệ sinh như thế...
Do đó, cá nhân tôi chưa thể hài lòng được. Vẫn còn rất nhiều việc phải tiếp tục quan tâm thực hiện và thực hiện quyết liệt, phải có sự vào cuộc của toàn thể cán bộ ngành y tế và cả người dân...
PV: Thưa Bộ trưởng, có ý kiến cho rằng việc nâng cao thu nhập cho cán bộ, nhân viên y tế là một trong những giải pháp trong việc đổi mới phong cách thái độ, phục vụ tại cơ sở y tế. Vậy xin Bộ trưởng cho biết, Bộ Y tế đã và đang thực hiện việc này như thế nào?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Điều đó là hoàn toàn đúng. “Có thực mới vực được đạo” nên việc triển khai đổi mới phong cách thái độ phục vụ của cán bộ y tế phải được gắn liền với việc nâng cao đời sống vật chất và mức thu nhập cho cán bộ y tế.
Để nâng cao đời sống cho cán bộ, nhân viên y tế, hiện nay, Bộ Y tế đang tiếp tục đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, môi trường làm việc tại các BV; xây dựng môi trường BV xanh - sạch - đẹp; đầu tư trang thiết bị y tế hiện đại... Bộ Y tế tiếp tục quan tâm, triển khai thực hiện lộ trình nâng giá viện phí, điều chỉnh giá dịch vụ y tế; đổi mới cơ chế tài chính tại các BV, đẩy mạnh cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức, tài chính và yêu cầu các BV quan tâm đời sống vật chất cho cán bộ y tế...
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến luôn cho rằng thái độ phục vụ người bệnh của các nhân viên y tế cần tiếp tục được thay đổi.
Trong thời gian tới, Bộ Y tế tiếp tục nghiên cứu để tham mưu cho Chính phủ có các giải pháp và chính sách đãi ngộ đối với cán bộ, công chức, viên chức ngành y tế phù hợp với khả năng của Nhà nước và điều kiện kinh tế - xã hội nhằm nâng cao đời sống của cán bộ, công chức, viên chức ngành y tế để đáp ứng chăm sóc sức khỏe nhân dân...
PV: Năm 2017 đã đến, xin Bộ trưởng cho biết những kế hoạch cụ thể tiếp theo của ngành để ngày càng làm tốt hơn nữa sứ mệnh cao cả: bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân?
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến: Nỗ lực của tất cả các đồng chí ở BV, của ban giám đốc BV cùng toàn thể cán bộ, nhân viên y tế thời gian qua là rất lớn mới có sự thay đổi như hiện nay. Thế nhưng cái đích cuối cùng vẫn là sự hài lòng của người bệnh, do đó, ngoài các giải pháp đã và đang triển khai, bước vào năm 2017, Bộ Y tế tiếp tục triển khai hàng loạt các giải pháp đồng bộ để bảo đảm phát triển hệ thống y tế Việt Nam hướng tới công bằng, hiệu quả và chất lượng bền vững.
Theo đó, các nhiệm vụ chính cần triển khai là chủ động phòng, chống dịch bệnh, không để các dịch bệnh lớn xảy ra; Tiếp tục nâng cao chất lượng KCB, tinh thần, thái độ phục vụ người bệnh, lấy người bệnh làm trung tâm và hướng tới sự hài lòng của người bệnh. Tiếp tục sắp xếp, kiện toàn để củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ sở y tế theo đúng mô hình CDC và trung tâm y tế huyện 2 chức năng. Đồng thời đổi mới hoạt động của y tế cơ sở, triển khai mạnh mô hình bác sĩ gia đình tại các khu vực thành thị, triển khai theo dõi, quản lý sức khỏe đến từng cá nhân tại các trạm y tế xã, quản lý các bệnh mạn tính và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, phụ nữ có thai, trẻ em... tại cộng đồng. Tiếp tục đổi mới cơ chế tài chính y tế theo hướng tính đúng, tính đủ để thúc đẩy lộ trình BHYT toàn dân; đổi mới cơ chế quản lý, quản trị BV công; Hoàn thành, đưa vào sử dụng 5 BV tuyến Trung ương và tuyến cuối. Đẩy mạnh việc thực hiện Nghị quyết 93 của Chính phủ để tăng đầu tư cho y tế; Thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức đối tác công - tư trong y tế; Xây dựng gói dịch vụ y tế cơ bản, nhân rộng mô hình thí điểm phương thức thanh toán BHYT theo định suất và trường hợp bệnh.
Bên cạnh đó, ngành cũng tập trung đổi mới căn bản, toàn diện đào tạo nguồn nhân lực y tế theo hướng hội nhập quốc tế... Thực hiện các giải pháp để nâng cao chất lượng dân số, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh. Đảm bảo cung ứng đủ về số lượng, an toàn về chất lượng thuốc, vắc-xin, sinh phẩm và trang thiết bị y tế với giá cả hợp lý phục vụ nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân. Thực hiện tốt việc đấu thầu tập trung, đàm phán giá thuốc thực hiện đấu thầu thuốc tập trung, đàm phán giá thuốc để giảm giá thuốc. Phát triển hệ thống thông tin y tế, tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác truyền thông giáo dục sức khỏe...
Trong những nhiệm vụ trên, nhiệm vụ nào cũng quan trọng nên đều phải tập trung chỉ đạo triển khai một cách quyết liệt, đồng bộ.
PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!