Thay 8 khớp nhân tạo, cứu bàn tay bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

Phó giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Trần Trung Dũng, Trung tâm Phẫu thuật Khớp - Y học thể thao, BVĐK Tâm Anh, Hà Nội nhận định, đây là một ca bệnh vô cùng phức tạp. Phẫu thuật thay khớp ngón tay trước đây thường được áp dụng cho bệnh nhân chỉ hỏng 1, 2 khớp. Việc thay cả 8 khớp cùng lúc, nhất là ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp chưa từng được thực hiện trước đây.

PGS. Trần Trung Dũng và ekip bác sĩ Trung tâm Phẫu thuật khớp - Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội phẫu thuật thay đồng loạt 8 khớp ngón tay bị biến dạng cho bệnh nhân Trần Thị Ánh.

Chị Trần Thị A. đã sống chung với căn bệnh khổ sở này suốt 20 năm, từ khi 13 tuổi. Ban đầu chỉ là những cơn đau dai dẳng ở cả hai bàn tay, chị được chẩn đoán mắc bệnh viêm khớp dạng thấp - một dạng bệnh lý viêm khớp mạn tính do rối loạn tự miễn dịch khá phổ biến đối với phụ nữ Việt Nam. Tuy nhiên, suốt 20 năm điều trị không hiệu quả, bệnh tiến triển nặng dần đến giai đoạn 4. Lúc này, các khớp bàn - ngón tay đều cong vẹo, biến dạng, mất gần như hoàn toàn chức năng cầm nắm. Cùng với những tổn thương về ngoại hình và chức năng, chị ngày càng đau đớn nhiều hơn. Không cam chịu tàn phế khi còn rất trẻ, chị A. quyết tâm tìm mọi cách để cứu lấy đôi bàn tay.

“Ngược xuôi rất nhiều bệnh viện từ nam ra bắc, các bác sĩ đều nói với tôi rằng chỉ có thay khớp mới cứu được tay, còn nếu không phải đóng cứng các khớp để giảm đau đớn. Nhưng nếu như thay toàn bộ khớp cả hai bàn tay như tôi thì quá phức tạp, gần như bất khả thi vì Việt Nam chưa từng ghi nhận trường hợp nào”, chị A. kể lại.

Đôi bàn tay co quắp do bệnh lý Viêm khớp dạng thấp, ngày càng tiến triển nặng, không chỉ hỏng mà các khớp bàn - ngón tay cũng bị trật dẫn đến các ngón tay của bệnh nhân vẹo sang một bên. Y văn gọi là bàn tay gió thổi và mu bàn tay hình lưng lạc đà.

Phó giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Trần Trung Dũng, Trung tâm Phẫu thuật Khớp - Y học thể thao, BVĐK Tâm Anh, Hà Nội nhận định, đây là một ca bệnh vô cùng phức tạp. Phẫu thuật thay khớp ngón tay trước đây thường được áp dụng cho bệnh nhân chỉ hỏng 1, 2 khớp. Việc thay cả 8 khớp cùng lúc, nhất là ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp chưa từng được thực hiện bởi chi phí cao và ẩn chứa nhiều rủi ro.

“Phẫu thuật thay khớp để phục hồi lại các khớp bị hỏng - bị trật cho bệnh nhân chỉ là một phần; điều quan trọng hơn là cân bằng lại phần mềm quanh khớp để ngón tay cử động như bình thường vì bệnh nhân bị bệnh quá lâu, nên phần mềm của bàn tay phần nhiều bị co rút, biến dạng. Chúng tôi cũng phải dự kiến tới các phương án trong mổ, đó là tạo hình lại bao khớp, hoặc phải chuyển các cơ nhỏ của bàn tay (như cơ giun) để định hướng lại trục và chuyển động của các ngón”, bác sĩ Trần Trung Dũng chia sẻ.

Không chỉ phẫu thuật thay khớp nhân tạo, các bác sĩ BVĐK Tâm Anh còn cân bằng lại phần mềm quanh khớp giúp bệnh nhân cử động bình thường ngay sau mổ

Sau nhiều cuộc hội chẩn cùng các cộng sự, PGS. Trần Trung Dũng đã quyết định phương án mổ và thành lập 2 ekip phẫu thuật gồm 5 chuyên gia trong lĩnh vực phẫu thuật khớp - chấn thương chỉnh hình. Cùng lúc, mỗi ekip sẽ đảm nhận thay khớp cho một bên bàn tay bệnh nhân. Việc này sẽ giúp rút ngắn một nửa thời gian phẫu thuật cho người bệnh, hạn chế tối đa việc gây mê kéo dài cũng như giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, giảm các biến chứng và giúp bệnh nhân nhanh phục hồi sau mổ. Ekip gây mê hồi sức hàng đầu với sự chỉ đạo của Giáo sư, tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Quốc Kính - Trung tâm hồi sức tích cực BVĐK Tâm Anh, cũng lựa chọn phương pháp gây mê hiện đại, an toàn, đồng thời lên các phương án gây tê tại chỗ để giảm đau cho người bệnh sau khi kết thúc cuộc mổ.

Để giảm thiểu chi phí cho người bệnh, các bác sĩ BVĐK Tâm Anh, Hà Nội đã sử dụng khớp loại nguyên khối với chất liệu silicone sinh học đặc biệt - đây là một dạng hợp chất y sinh học có tính tương thích chịu được lực gập duỗi hàng ngày như khớp của người bình thường, được thiết kế và chế tạo bằng công nghệ in 3D trong nước. Chi phí sản xuất chỉ bằng một nửa so với loại nhập ngoại, nhưng vẫn đảm bảo công năng, chất lượng, đồng thời lại được thiết kế chuyên biệt phù hợp với cấu trúc giải phẫu của người Việt Nam.

Công nghệ in 3D với vật liệu silicone đã giúp tạo ra các khớp ngón tay nhân tạo không chỉ thay thế các khớp viêm gây đau nhức, biến dạng tay mà còn “hồi sinh” vận động như bình thường sau mổ cho người bệnh viêm khớp dạng thấp - một bệnh lý mạn tính rất phổ biến tại Việt Nam.

Ca mổ kéo dài hơn 4 giờ đồng hồ đã kết thúc tốt đẹp. Ngay sau khi mổ, bàn tay của bệnh nhân đã có thể gấp duỗi thụ động gần như bình thường. Với việc chăm sóc tốt sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể được xuất viện sau 2-3 ngày.

Hình ảnh X-quang bàn tay bệnh nhân trước và sau ca mổ cho thấy đã phục hồi lại trục các khớp, cân bằng phần mềm; đảm bảo cho ngón tay cử động như bình thường.

PGS. Trần Trung Dũng khuyến cáo: “Viêm khớp dạng thấp là bệnh khá phổ biến tại nước ta, đặc biệt thường gặp ở nữ giới. Khi thấy đau các khớp bàn ngón tay, cổ tay, cổ chân với tính chất đối xứng hai bên, đau nhiều vào lúc nửa đêm về sáng, có dấu hiệu cứng khớp vào buổi sáng và phải làm động tác ‘phá gỉ sét’ mới vận động được, người bệnh nên đi khám ngay ở chuyên khoa Cơ Xương Khớp để được điều trị sớm, phòng ngừa các biến chứng. Không nên sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, trôi nổi để điều trị bệnh vì có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm hoặc khiến bệnh tiến triển nặng hơn vì bỏ qua giai đoạn sớm để điều trị. Việc chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp không quá khó, tuy nhiên vẫn có những nhầm lẫn hoặc bỏ qua ‘giai đoạn vàng’. Các thiết bị kỹ thuật hiện đại như máy chụp X-quang, máy chụp MRI thế hệ mới cùng với các xét nghiệm miễn dịch đặc hiệu sẽ giúp các bác sĩ có được chẩn đoán chính xác ở giai đoạn rất sớm.

Trường hợp bệnh ở giai đoạn muộn, các khớp biến dạng nhiều, bác sĩ phẫu thuật vẫn có thể có các giải pháp để giúp cải thiện chức năng và hình thể cho bệnh nhân như làm sạch khớp, đóng cứng khớp hoặc thay thế bằng khớp nhân tạo. Việc ứng dụng thành công các kỹ thuật phẫu thuật mới, sử dụng các khớp nhân tạo bằng nhiều chất liệu khác nhau với công nghệ in 3D thực hiện ngay trong nước giúp tăng hiệu quả điều trị và giảm chi phí đáng kể cho người bệnh, mang lại cơ hội điều trị cho nhiều bệnh nhân hơn”.