Theo y học cổ truyền, thảo quyết minh có vị mặn, tính bình, vào hai kinh can và thận. Có tác dụng thanh can, ích thận, khử phong, sáng mắt, nhuận tràng, thông tiện. Thường dùng hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, mất ngủ, suy giảm thị lực…
Vị thuốc thảo quyết minh là hạt phơi hay sấy khô của cây thảo quyết minh (còn gọi là cây muồng). Khi dùng làm thuốc, thu hái quả về phơi khô tách vỏ lấy hạt. Sao hạt nhỏ lửa đến khi thơm, tùy theo yêu cầu điều trị có thể sao vàng hay sao cháy.
Một số đơn thuốc có sử dụng thảo quyết minh:
Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp: Thảo quyết minh 12g sao thơm, cúc hoa 12g, lá dâu 6g, hòe hoa 6g, cam thảo nam 2g. Sắc uống ngày một thang, chia uống nhiều lần trong ngày. Hoặc dùng thảo quyết minh rang hơi đen 15g, dùng pha nước uống thay nước chè hàng ngày có tác dụng hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, mất ngủ.
Chữa khó ngủ, mất ngủ, tim hồi hộp: Thảo quyết minh 15g, tâm sen (sao khô) 6g, mạch môn (bỏ lõi, giã dập) 15g. Sắc uống. Thời gian dùng thuốc kiêng cà phê, nước chè đặc.
Làm sáng mắt, phục hồi thị lực, hỗ trợ điều trị đau mắt đỏ: Thảo quyết minh 30g, gạo tẻ 100g. Thảo quyết minh rửa sạch, sao qua, gạo tẻ vo sạch. Hai thứ cho vào nồi ninh thành cháo, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Thanh nhiệt, làm sáng mắt, thông tiện, thanh can ích thận, thích hợp cho những người hay bị đau đầu do phong tà, đau mắt đỏ, suy giảm thị lực.
Trị hắc lào: Thảo quyết minh 20g, rượu 50ml, dấm 50ml. Ngâm 10 ngày. Khi dùng rửa sạch vùng da bị hắc lào, thấm khô da, lấy nước thuốc bôi ngày 2 lần.
Nhuận tràng, thông tiện: Có thể dùng thảo quyết minh sắc uống thay trà hàng ngày. Hoặc dùng thảo quyết minh, me chín (lấy thịt me bỏ hạt), 2 thứ lượng bằng nhau, sấy khô tán bột mịn, trộn với mật ong vừa đủ làm viên, mỗi lần uống 10 - 20g trước lúc ngủ có tác dụng nhuận tràng, thích hợp cho người bị táo bón.
Thanh nhiệt, giảm mỡ máu: Thảo quyết minh, sơn tra, hà thủ ô, mỗi thứ 15g, đan sâm 20g, kỷ tử 10g, sắc kỹ, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Hoạt huyết hóa ứ, ích khí bổ thận, thanh nhiệt, giảm mỡ máu, dùng cho người bị rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, thiểu năng động mạch vành.
Lưu ý: Người tiêu chảy không được dùng.
Lương y Nguyễn Văn Quyết
