Tôi gặp lại chị trên con dốc gần chợ Đà Lạt trong tiết trời hanh hao như một người đàn bà lạnh lùng đến sắc sảo, buồn mà chẳng thể đổ mưa. Loanh quanh qua những câu hỏi thăm, chị dẫn tôi đến căn biệt thự nhỏ màu trắng nằm trên đồi nhìn ra trường Đại học Yesin. Căn nhà đẹp với hàng rào trắng, cánh cổng trắng và những khóm hoa păng xê nhỏ mọc chen chúc trên thảm cỏ nhật, mấy giò hoa yến thảo chỉ rự rỡ khi có ánh nắng chói chang cũng cố vươn mình lên đung đưa cố khoe hết sự rực rỡ sau cùng trong cơn gió cuối đông. Nếu nói là căn nhà đúng nghĩa thì nó không quá rộng, nhưng tôi thấy hơi lạnh cho một người thiếu phụ cô độc.
Năm hai mươi tuổi, chị như một bông hoa rừng còn ngậm hơi sương long lanh, chỉ còn chờ ánh nắng lên là bung cánh, ngát hương. Năm hai mươi tuổi chị gặp anh, một con người tài hoa, đang từng bước đứng lên đài vinh quang của đỉnh cao sự nghiệp và là một chàng nghệ sĩ cầm cây đàn ghita hát bên ô cửa nhỏ. Họ là đôi trai tài, gái sắc.
Năm hai bốn tuổi, ngôi nhà nhỏ của họ đón thêm một thiên thần chào đời, lãng tử giống ba, hiền hòa giống mẹ, tài năng thiên phú cho hai người trao lại cho con như một món quà gặp mặt. Thanh xuân của chị êm đềm và thơ mộng với những đêm dài tưởng như không bao giờ dứt. Sau những mệt nhọc và lo toan của cuộc sống, người đàn bà đóng cửa tiệm trở về nhà lo bữa cơm nóng cho chồng, ấp con thơ giấc ngủ ngon lành. Người chồng trở về nhà với một bông hoa ly ly màu hồng đỏ, thứ hoa mà chị yêu cho đến tận cùng, vòng tay ôm chặt vợ, tặng vợ bông hoa còn thấm cả mùi mồ hôi sau một ngày lao động vất vả.
Rồi chị ba mươi, người đàn bà ba mươi đẹp ngất ngây trong tà áo mới nặm nồng và sâu sắc. Chị bán nhà theo chồng về quê, bỏ lại sau lưng tất cả những kỷ niệm êm đềm về cuộc sống giàu sang nơi phố chợ. Chị lui về sau căn bếp nhỏ, nuôi thương yêu trọn vẹn cho hai người đàn ông trong đời, mặc cho thời gian cứ trôi, mọi thứ đều trở nên lạ lẫm từng ngày, từng ngày.
Thế gian này, nếu cứ để cho con người ta mãi mãi trong những giây phút hạnh phúc thì làm sao người ta biết được mình đã hạnh phúc đến nhường nào, và những khổ đau đến cùng cực nó có giới hạn ra làm sao. Thiên thần của chị bỏ chị đi trong một ngày nắng ấm, trên bến sông tịch liêu, họ thấy người đàn bà vật vã, quay quắt, khóc thét khô khóc mà chẳng nên tiếng. Nếu nỗi đau đó mà khóc để nước mắt chảy thành con sông, thì có một con sông dài dằng dặc trong lòng chị, cùng chị đi hết bao năm tháng còn lại. Thanh xuân của người đàn bà bốn mươi chợt vấp ngã, trượt xuống con dốc mà chưa biết được nơi đâu là điểm dừng. Rượu, màn đêm và những tấm ảnh từ ngày con thơ dại là những thứ gây ảo giác yêu thương cho người mẹ tiếp tục sự sống.
Rồi người đàn bà ấy bước qua tuổi năm mươi, đó là khi mà nếu không có khổ đau thì thanh xuân của người đàn bà cũng tự nó đi gần hết con đường của một đời người. Với chị nó đi nhanh hơn, nhanh gấp trăm, gấp ngàn lần thanh xuân của một người đàn bà hạnh phúc, được yêu thương đến hết cuộc đời. Cuộc chia ly trong nước mắt, đanh thép và giành giật từng chút, từng chút hy vọng được nương tựa đến cuối cuộc đời vào người đàn ông đã đi qua thanh xuân của chị cũng chấm dứt. Còn gì nữa mà gìn giữ, mà xinh đẹp, mà thanh cao, người đàn bà cào xé, la hét, ném, quẳng mọi thứ cho vỡ nát để nghe tiếng choang choác ở trong lòng. Nhưng, được gì ngoài sự bỉ cực, bỉ cực của người đàn bà dành hết thanh xuân để yêu thương, rồi yêu thương bỗng nhiên rớt xuống một cái vực không nhìn thấy đáy.
Giữa dòng đời này, nơi đất khách quê người này, có ai thấu, có ai hiểu, có ai thương cho những cô đơn, lẻ loi trong căn nhà trống vắng, hiu hắt vẫn còn in bóng tiếng cười của hạnh phúc ngỡ như mới vừa hôm qua. Tất cả đều quá đỗi sự chịu đựng của một người đàn bà bé nhỏ đã đi qua tuổi xuân, ngỡ như giấc mơ, để khi tỉnh dậy, tất cả đều như mới bắt đầu, chỉ có điều, không có thanh xuân. Chị bỏ đi.
Ly trà ấm trong tay, nhìn mấy nóc nhà dưới đồi, đưa mặt ra đón lấy cái gió của miền đất lạnh, hít một hơi thật sâu, chị nói “thanh xuân mất rồi, thanh xuân của người đàn bà cũng chỉ chừng ấy thôi!”. Tôi chợt nghĩ, nếu thanh xuân của người đàn bà là yêu thương, tĩnh tại, là thấy mình còn tồn tại trên đời này, là ngẫm, thì tất yếu mất sẽ tìm lại được, chỉ có điều là khi nào nó đến?
