Tommy Edison, đồng hương Joni ở Greewinch bị khiếm thị từ ngày mới chào đời. Cứ tưởng cả hai suốt đời chấp nhận cuộc sống người tàn tật. Nhưng nhờ nỗ lực phấn đấu, Joni đã trở thành nhà văn kiêm nhà hoạt động từ thiện, Tommy - vlogger (tác giả video blog) nổi tiếng Mỹ và thế giới.
1. Xe lăn không phải nhà tù
Sinh ngày 15/10/1949 ở Baltimore, Maryland, Mỹ, Joni là con gái thứ tư của ông bà John và Linda Eareckson - gia đình giàu truyền thống hoạt động thể thao. Bố Joni, ông John từng là thành viên đội tuyển Vật tự do Mỹ tham dự Olympic 1932 Los Angeles.
Noi gương bố, suốt những năm trưởng thành tuổi học đường, Joni rất tích cực hoạt động thể chất. Con gái đô vật John đam mê bộ môn đua ngựa, chạy việt dã, chơi tennis và bơi lội. Ngày 30/7/1967 định mệnh, Joni bị liệt tứ chi vì cú nhảy xuống dòng nước không may đâm đầu vào vật thể cứng, gẫy đốt xương sống.
Trong thời gian 2 năm điều trị phục hồi chức năng, thiếu nữ tuổi vị thành niên dễ nổi loạn từng trải những tháng ngày dính bệnh trầm cảm và nghĩ đến ý định tự tử vì cạn niềm tin vào tín ngưỡng.
Rất may, với nỗ lực tận tâm của mẹ cùng ba chị gái, tình yêu cuộc sống đã dần sống lại trong thiếu nữ trẻ. Bất chấp nhiều ngày nước dãi chảy ướt ngực áo choàng, trong khuôn khổ liệu pháp chữa trị bằng lao động trí tuệ, vẽ tranh theo phương pháp cầm bút vẽ bằng răng, thao tác bằng miệng, Joni đã hoàn thành với điểm số xuất sắc.
Nụ cười lại xuất hiện trên gương mặt Joni, khi những bức tranh - bài tập phục hồi chức năng do chị thực hiện bằng miệng độc đáo không chỉ được Trung tâm Phục hồi chức năng Bệnh nhân liệt tứ chi Baltimore giới thiệu tại triển lãm vùng Maryland, mà còn được nhiều người yêu hội họa đặt mua.
Joni cũng viết sách bằng miệng, tương tự kiểu vẽ tranh, cho dù với đa số các câu viết ra dựa vào phần mềm nhận biết giọng nói. Đến nay sau hơn 30 năm, Joni Earekson Tada đã xuất bản trên 40 đầu sách, ghi âm vài album nhạc, sắm vai chính trong phim tự truyện về cuộc đời bản thân và đời thường thực hiện vai trò phát ngôn viên của cộng đồng khuyết tật Mỹ.
Joni đã viết về những trải nghiệm của mình trong cuốn sách tự truyện bán chạy nhất thế giới năm 1976. Tác phẩm có tên: Joni: Câu chuyện không quên về cuộc chiến của thiếu nữ trẻ với liệt tứ chi và trầm cảm. Cuốn sách đã được dịch ra nhiều thứ tiếng và được chuyển thể thành phim cùng tên, năm 1979. Tác phẩm thứ hai A Step Further của Joni gây tiếng vang xuất bản năm 1978.
Joni Earekson Tada vẽ tranh bằng miệng, thời 19 tuổi.
Người của công chúng
Trở lại cuộc sống bình thường, được khích lệ bởi thành công trong lĩnh vực hội họa, viết văn và đóng phim, năm 1979, bước vào tuổi 30, Joni sáng lập Quỹ Joni and Friends (Joni và những người bạn), tổ chức từ thiện hỗ trợ người khuyết tật trên toàn thế giới.
Sau thắng lợi từ hàng loạt chiến dịch hoạt động từ thiện, năm 2007, cùng chuyên gia vẽ mẫu xe hơi nổi tiếng, Giám đốc điều hành Tập đoàn Suzuki Motor đam mê hoạt động xã hội Doug Mazza, Joni thành lập Trung tâm Quốc tế Người khuyết tật Joni and Friends có trụ sở ở Agour Hill, California, Mỹ.
Trung tâm Quốc tế do Joni Earekson Tada và Doug Mazza kiên trì triển khai chương trình hoạt động phi lợi nhuận đa dạng. Một trong số đó là buổi phát thanh “Joni and Friends Radio” thời lượng 5 phút, phát sóng hàng ngày, có thể thu âm tại trên 1.000 điểm phát sóng.
Bằng những hoạt động tư vấn, hỗ trợ người khuyết tật có hiệu quả trong lĩnh vực phục hồi chức năng và hòa nhập cuộc sống cũng như những trải nghiệm vượt qua bệnh tật thuyết phục của bản thân, đến nay Quỹ Joni and Friends và Trung tâm Quốc tế Người khuyết tật Joni and Friends đã trở thành chỗ dựa tin cậy, gần gũi của cộng đồng gần 660 triệu người khuyết tật và gia đình của họ trên toàn thế giới.
2. Người khiếm thị hành nghề vlogger
Cuộc sống không nương nhẹ từ tuổi ấu thơ
Sinh ngày 17/7/1963 ở Greenwich, Connecticut, Mỹ, với dị tật thần kinh thị giác kém phát triển bẩm sinh Tommy Edison bị mù lòa ngay thời điểm chào đời. Bất chấp thực tế nghiệt ngã, như người trong cuộc sau này nhớ lại - bố mẹ nuôi dưỡng Tommy y hệt hai chị gái sáng mắt, không có gì ưu đãi.
Đặc biệt, mẹ Tommy tập trung mọi nỗ lực, để đảm bảo, con trai khiếm thị được theo học lớp học bình thường, thay vì theo lớp giáo dục đặc biệt (như chỉ định của nhà trường). Bà khẳng định: “Tommy có khả năng nhận biết bình thường như tất cả học sinh khác”.
Chắc chắn nhờ được trang bị quan niệm như vậy, Tommy đã tự rèn kỹ năng sống yêu đời và lạc quan, suốt những năm theo học Trường phổ thông Centerbury School và Đại học University of Bridgeport.
Không chỉ thực hành cuộc sống với sinh hoạt học tập không khác bạn cùng lứa khỏe mạnh bình thường, Tommy còn tích cực tham gia nhiều hoạt động khác.
Khởi đầu bằng công việc một DJ
Ngay từ tuổi vị thành niên cậu bé khiếm thị ở thành phố Greenwich đã ham nghe chương trình ca nhạc của đài phát thanh thành phố và rất mong muốn trở thành phát thanh viên. Tại sao?
- Cả ngày họ chỉ có mỗi việc chạy băng nhạc, bình luận vài câu và cười. Tôi cũng làm được công việc dễ dàng như thế - Tommy nói về các biên tập viên, bình luận viên phát thanh trong một đoạn video clip của mình trên kênh YouTube.
Đã có ước mơ, Tommy quyết hiện thực hóa. Sau nhiều năm tự học theo cách của các biên tập viên và bình luận viên Đài phát thanh Greenwich quê hương và Đài phát thanh New York, đầu năm 1987, Tommy Edison được Đài phát thanh WJAZ ở Stamford tuyển vào chân DJ (disk jockey, một dạng MC chuyên lựa chọn và giới thiệu các nhac phẩm đã được ghi âm), trở thành phóng viên của đài trong gần 7 năm tiếp theo.
Từ 1994 Tommy khiếm thị chuyển sang kênh Star 99.9 Giao thông ở Bridgeport, Connecticut thực hiện công việc phóng viên phát thanh bằng cách nghe các thông báo của các trạm cảnh sát giao thông và kết nối với bạn nghe đài.
Vlogger khiếm thị Tommy Edison, năm 2016.
Nghề mới, vlogger
Sau hơn 20 năm thực hành nghề biên tập viên và phóng viên phát thanh, thất vọng với ngôn ngữ thị giác tưởng tượng của mình, năm 2011, cùng bạn thân Ben Churchill, Tommy Edison mở kênh bình luận và phê bình điện ảnh trên YouTube mang tên Blind Film Critic (Nhà phê bình điện ảnh khiếm thị).
Lý do Tommy quyết định chuyển sang nghề bình luận và phê bình điện ảnh?
Từ nhỏ, việc xem phim mang lại cho Tommy cảm giác cực thú vị. Một lần người khiếm thị nổi cáu, khi âm thanh của phim đột ngột đứt đoạn, khiến Tommy không thể biết, chuyện gì xảy ra tiếp theo.
Con người năng động là Tommy nảy ý tưởng, để giải trí, anh sẽ lý giải cho mọi người biết, bí quyết người khiếm thị xem phim với duy nhất hình ảnh tưởng tượng chủ quan, cho dù không hề biết đoạn kết.
Và anh đã trở thành nhà phê bình điện ảnh nổi tiếng. Tất nhiên những người hoài nghi đặt câu hỏi về chất lượng của người bình luận điện ảnh xem phim không có thị giác. Tommy không phủ nhận, công việc của anh khác công việc của đồng nghiệp sáng mắt, song điều đó không có nghĩa, chất lượng kém hơn. Tommy nhận biết nội dung phim qua âm nhạc và lời thoại, chớp nhoáng liên kết các sự kiện và phát biểu suy nghĩ súc tích, cô đọng của mình dựa trên những chứng cứ thuyết phục.
Những bình luận, phê bình của Tommy dựa trên kịch bản, âm nhạc và các hiệu ứng âm thanh. Scream 4 (Tiếng thét 4, đạo diễn Wes Craven, phát hành tháng 11/2011) là phim đầu tiên Tommy bình luận; những phim khác ưa thích của nhà bình luận khiếm thị là Hogo, Goodfellas, Clerks và American Hustle.
Năm 2013, nhờ xuất hiện kỹ thuật mô tả âm thanh (mô tả video), lần đầu tiên Tommy có thể xem phim câm, kỹ thuật được người nổi tiếng mô tả, đã giúp anh “mở mắt”. Cũng nhờ thiết bị mô tả âm thanh, Tommy đã quay một số phim video trả lời những câu hỏi của dân cư mang liên quan đến chủ đề giấc mơ, màu sắc với người khiếm thị mang tên The Tommy Edison Experience.
622.600 thuê bao và trên 74 triệu lượt người truy cập
Bằng nỗ lực phi thường, đến nay vlogger khiếm thị Tommy Edison đã lập kỳ tích ấn tượng trên thị trường truyền thông. Chuyên về lĩnh vực âm nhạc, phim hài, bình luận và phê bình điện ảnh cùng các câu chuyện cuộc sống thường nhật Mỹ, tính đến tháng 12 /2018, kênh Tommy Edison XP trên YouTube ghi nhận không ít kỷ lục .
Với 622.600 thuê bao dài hạn và trên 74 triệu lượt cư dân mạng truy cập, kênh TommyEdisonXP đều đặn mang lại thu nhập ổn định, đảm bảo cho ông chủ cuộc sống không thua kém nhiều doanh nhân sáng mắt, hoàn toàn khỏe mạnh.
