Hỏi: Xin cho hỏi vị thuốc thanh cao nên dùng liều như thế nào?
(Bành Tài Vương - Cao Bằng)
Trả lời: Thanh cao còn gọi là thảo cao, hương cao, thanh hao.
Tên khoa học Artemisia apiacea Hance.
Thuộc họ Cúc Artemisia (Compositae) là toàn bộ phần trên mặt đất cây thanh cao phơi hay sấy khô.
Tên thanh cao còn dùng để chỉ một cây thanh cao phơi hay sấy khô.
Tên thanh hao còn dùng để chỉ một cây nữa cần chú ý để tránh nhầm lẫn.
Mô tả cây
Thanh cao là một loại cỏ mọc hằng năm hay hai năm. Cao chừng 0,3 -1,5m, rất nhiều cành ngay từ giữa cây. Toàn thân có mùi thơm. Lá mọc so le, hai lần xẻ lông chim, phiến lá chét rất nhỏ, mép nguyên hoặc mỗi dìa có 1 - 3 chỗ rách nhỏ. Cuống lá ngắn và hẹp. Cụm hoa hình đầu, đường kính 6mm, trông như quả con, xung quanh là hoa cái ở giữa là hoa lưỡng tính.
Phân bố, thu hái và chế biến
Cây mọc hoang và được trồng ở nhiều tỉnh miền Bắc, nhiều nhất ở Hà Nội, Hải Hưng (xã Tân Quang, thôn Nghĩa Trai), Lạng Sơn, Cao Bằng. Còn thấy ở ven bờ sông, bờ biển.
Tại các nước khác cũng có như: Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Triều Tiên. Vào các tháng 7 -10, cây ra hoa kết quả, hái về phơi hay sấy khô. Để nơi khô ráo.
Công dụng và liều dùng
Theo tài liệu cổ thanh cao vị đắng, tính hàn, vào 2 kinh can và đởm. Có tác dụng thanh thử tịch uế, trừ âm phận phục nhiệt. Dùng chữa sốt chưng, lao nhiệt, mồ hôi trộm, sốt rét, mụn nhọt.
Thanh cao chỉ mới thấy dùng trong Đông y làm thuốc chữa các chứng sốt (sốt cảm, sốt do bệnh phổi, thương hàn), sốt mà mồ hôi không ra được, mồ hôi trộm, vàng da. Đông y cho rằng vị thanh cao dùng lâu không có hại mà còn làm cho ăn ngon cơm, chóng tiêu, chữa mệt mỏi về cơ thể và trí não.
Còn dùng cầm máu. Chữa đổ máu cam, đại tiện ra huyết.
Dùng ngoài da có tính chất sát trùng, chữa mụn nhọt, lở ngứa.
Ngày dùng 6 - 12g dưới dạng thuốc sắc. Có thể dùng tới liều 20g 1 ngày
Đơn thuốc có thanh cao dùng trong nhân dân
Chữa mệt nhọc kém ăn:
Lấy một phần lá, 3 phần nước, đun và cô đặc. Viên bằng hạt ngô. Trước khi đi ngủ hoặc lúc đói uống 10 - 20 viên. Có thể dùng rượu nóng chiêu thuốc.
Chữa bệnh thương hàn sốt do bệnh phổi, mồ hôi trộm
Thanh cao 20g, mạch môn 15g, đẳng sâm 12g, sinh địa 15g, gạo sống 15g, nước 800ml. Sắc và cô còn 300ml Chia làm 3 lần uống trong ngày.
(Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)
của GS. ĐỖ TẤT LỢI
