Tháng 9/2025 vừa qua được đánh giá là một trong những tháng có diễn biến thời tiết phức tạp nhất từ đầu năm, với liên tiếp bốn cơn bão mạnh xuất hiện trên Biển Đông. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, tác động của các cơn bão số 7, số 8, số 9 và đặc biệt là bão số 10 đã gây ra mưa lớn diện rộng, lũ lụt và nhiều hiện tượng cực đoan. Bước sang tháng 10, xu thế khí hậu tiếp tục cho thấy nhiều dấu hiệu bất thường, đòi hỏi các địa phương và người dân cần theo dõi chặt chẽ để chủ động ứng phó.
Tháng 9 – liên tiếp bão mạnh đổ bộ
Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, theo thống kê, chỉ trong tháng 9 đã có 4 cơn bão hoạt động trên Biển Đông. Trong đó, bão số 7 (TAPAH) và số 8 (MITAG) di chuyển nhanh và ít ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam. Tuy nhiên, hai cơn bão tiếp theo là số 9 (RAGASA) và số 10 (BUALOI) đã gây tác động rõ rệt.
Đặc biệt, bão số 10 hình thành ở vùng biển phía đông Philippines, sau đó mạnh lên cấp 12, giật cấp 15 trước khi đi vào đất liền các tỉnh từ Quảng Trị đến Nghệ An. Đây là cơn bão mạnh nhất trong năm 2025 tính đến thời điểm hiện tại. Do hoàn lưu rộng, bão đã gây mưa lớn kéo dài nhiều ngày ở Bắc Trung Bộ và Bắc Bộ, với lượng mưa nhiều nơi vượt 350–500 mm, làm lũ trên các sông lên nhanh, nhiều điểm vượt báo động III.
Liên tiếp bão mạnh đổ bộ trong tháng 9.
Các tỉnh từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh ghi nhận tình trạng ngập lụt diện rộng, sạt lở đê điều và hư hỏng cơ sở hạ tầng. Nhiều nơi ở đồng bằng Bắc Bộ cũng chịu ảnh hưởng mưa to đến rất to do tác động của rãnh áp thấp kết hợp với hoàn lưu bão. Tháng 9 vì vậy được xem là cao điểm của mùa mưa bão năm nay.
Dữ liệu quan trắc cho thấy, nhiệt độ trung bình tháng 9 trên phạm vi cả nước nhìn chung thấp hơn trung bình nhiều năm (TBNN). Khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ nhiệt độ giảm rõ rệt do nhiều ngày mưa, đặc biệt tại các tỉnh vùng núi phía Bắc. Trong khi đó, Nam Bộ và Tây Nguyên chịu ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam nên mưa nhiều nhưng nền nhiệt không quá thấp.
Về lượng mưa, tháng 9 ghi nhận mức vượt chuẩn mạnh tại hầu hết các khu vực. Nhiều trạm khí tượng ở Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị đo được lượng mưa tháng cao gấp 1,5–2 lần so với trung bình nhiều năm. Mưa lớn kéo dài đã gây ra hàng loạt đợt lũ trên hệ thống sông Hồng, sông Mã, sông Cả, sông La, kèm theo nguy cơ cao lũ quét và sạt lở đất tại miền núi.
Ông Hoàng Phúc Lâm, nhận định, đặc điểm nổi bật của tháng 9 năm nay chính là chuỗi bão mạnh liên tiếp, gây mưa diện rộng và cực đoan, làm gia tăng đáng kể thiệt hại về kinh tế – xã hội so với cùng kỳ nhiều năm.
Mưa bão tập trung ở Bắc Bộ và Trung Bộ trong tháng 10
Đại diện cơ quan khí tượng nhận định, bước sang tháng 10/2025, cơ quan khí tượng cảnh báo khu vực Biển Đông vẫn còn khả năng xuất hiện từ 1–2 xoáy thuận nhiệt đới (bão hoặc áp thấp nhiệt đới). Các hình thế này có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta, tập trung tại khu vực Trung Bộ và phía Bắc.
Nhiệt độ trung bình tháng 10 trên phạm vi toàn quốc được dự báo phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 0,5–1,0°C. Điều này cho thấy xu thế nền nhiệt vẫn nhỉnh hơn so với trung bình, dù miền Bắc đang bước vào thời kỳ giao mùa. Người dân cần lưu ý hiện tượng ngày nắng gián đoạn xen kẽ các đợt mưa to, cùng sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm có thể tác động đến sức khỏe.
Đáng chú ý, lượng mưa tháng 10 có sự phân hóa rõ rệt:
Bắc Bộ và Trung Bộ được dự báo mưa nhiều hơn trung bình nhiều năm, nguy cơ tiếp diễn các đợt mưa lớn, lũ lụt.
Tây Nguyên và Nam Bộ lượng mưa xấp xỉ trung bình nhiều năm, nhưng vẫn tiềm ẩn khả năng xuất hiện các trận mưa dông cục bộ, gây lốc, sét và gió giật mạnh.
Các tỉnh miền Trung, đặc biệt từ Thanh Hóa đến Quảng Ngãi, cần đề phòng các đợt mưa lớn kéo dài do tác động của bão, áp thấp nhiệt đới và gió mùa Đông Bắc kết hợp. Đây cũng là giai đoạn thường xuyên xảy ra tình trạng lũ quét, sạt lở đất tại vùng núi, ngập úng ở vùng trũng thấp và ven đô.
Theo phân tích của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, với lượng mưa dự báo cao hơn trung bình nhiều năm trong tháng 10, hệ thống sông ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ nhiều khả năng sẽ xuất hiện thêm các đợt lũ. Một số sông chính như sông Thao, Hoàng Long, Mã, Cả, La… có thể ghi nhận mực nước vượt báo động II, thậm chí báo động III.
Ngoài ra, tình trạng ngập úng tại các đô thị lớn cũng cần đặc biệt lưu ý. Hà Nội, Vinh, Thanh Hóa, Huế, Đà Nẵng đều nằm trong vùng có khả năng mưa to đến rất to, dễ dẫn tới ngập sâu khi hệ thống thoát nước quá tải. Miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ vẫn ở mức nguy cơ rất cao về lũ quét, sạt lở đất, đặc biệt tại các tỉnh như Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.
Ở phía Nam, dù tổng lượng mưa không cao hơn nhiều so với trung bình nhiều năm, song các hiện tượng thời tiết cực đoan như dông, lốc, sét, gió giật mạnh vẫn thường xuyên xảy ra vào chiều tối. Điều này tiềm ẩn rủi ro cho sản xuất nông nghiệp, công trình hạ tầng và đời sống dân cư.
Chủ động ứng phó trong bối cảnh thiên tai phức tạp
Chuyên gia khí tượng nhận định, diễn biến khí hậu năm 2025 có nhiều điểm khác biệt so với trung bình nhiều năm, thể hiện rõ ở tần suất và cường độ bão. Chỉ trong tháng 9, số lượng bão đã vượt mức trung bình cùng kỳ, và tháng 10 vẫn còn khả năng xuất hiện thêm.
Trong bối cảnh đó, việc chuẩn bị phương án ứng phó sớm, chủ động gia cố hệ thống đê điều, hồ chứa, đảm bảo an toàn công trình thủy lợi là hết sức cấp thiết. Người dân tại các khu vực ven biển, vùng núi, vùng thường xuyên ngập lụt cần theo dõi chặt chẽ các bản tin dự báo, cảnh báo của cơ quan chức năng, chủ động kế hoạch sơ tán khi cần thiết.
Đối với sản xuất nông nghiệp, tháng 10 là thời điểm nhiều loại cây trồng bước vào giai đoạn thu hoạch. Do vậy, việc áp dụng phương châm "xanh nhà hơn già đồng" – thu hoạch sớm khi có cảnh báo mưa bão – sẽ góp phần giảm thiểu thiệt hại. Đồng thời, công tác dự trữ lương thực, đảm bảo an toàn điện, thông tin liên lạc, y tế cứu hộ cũng cần được chú trọng.
Tháng 9/2025 khép lại với chuỗi bão mạnh liên tiếp và mưa lớn kéo dài, để lại nhiều thiệt hại. Bước sang tháng 10, tình hình khí hậu và thời tiết tiếp tục được dự báo phức tạp, với nguy cơ xuất hiện thêm bão, áp thấp nhiệt đới, cùng lượng mưa vượt chuẩn ở Bắc Bộ và Trung Bộ.
